Khái niệm phân cấp quản lý đầu tư công của chính quyền

Quản lý đầu tư công là một nội dung quan trọng trong QLNN về kinh tế. Hiện nay, khái niệm quản lý ĐTC được đưa ra trong nhiều nghiên cứu và còn có những kết luận khác nhau. Nhìn chung, các nghiên cứu đều chỉ ra rằng, quản lý đầu tư công là toàn bộ hoạt động quản lý từ quyết định ĐTC, xây dựng kế hoạch ĐTC đến triển khai thực hiện kế hoạch ĐTC hướng tới mục tiêu nâng cao hiệu quả ĐTC, góp phần thực hiện thành công các mục tiêu phát triển KT – XH của ĐP và đất nước (Lê Văn Tuấn, 2021).

Để tổ chức quyền lực nhà nước tại ĐP, mỗi quốc gia đều thành lập ra các CQĐP. CQĐP quản lý điều hành mọi mặt đời sống, kinh tế, chính trị, xã hội, văn hóa của ĐP, trong đó có ĐTC. Trong quá trình thực hiện quyền lực nhà nước trong quản lý đầu tư công tại ĐP, CQĐP cấp trên sẽ giao một số thẩm quyền hay nhiệm vụ, quyền hạn cho CQĐP cấp dưới theo cơ chế phân cấp.

Chủ thể phân cấp quản lý ĐTC của CQĐP là CQĐP cấp trên. Chủ thể nhận phân cấp quản lý ĐTC của CQĐP là CQĐP cấp dưới của chủ thể phân cấp. Tại Việt Nam, theo Luật Tổ chức CQĐP năm 2015, chủ thể phân cấp quản lý ĐTC của CQĐP là CQĐP, cơ quan nhà nước cấp trên ở ĐP, bao gồm HĐND, UBND ở bất kì cấp hành chính nào từ cấp huyện trở lên (cấp xã là cấp hành chính thấp nhất nên không thể phân cấp cho cơ quan nào khác). Chủ thể tiếp nhận phân cấp quản lý

Phân cấp quản lý đầu tư công của chính quyền địa phương là một bộ phận cấu thành phân cấp quản lý của CQĐP nói chung, là sự phân định thẩm quyền, trách nhiệm quản lý đầu tư công giữa các cấp CQĐP trên cơ sở bảo đảm sự phù hợp giữa khối lượng và tính chất thẩm quyền với năng lực và điều kiện thực tế của từng cấp nhằm tăng cường chất lượng, hiệu lực và hiệu quả của hoạt động quản lý ĐTC của các cấp CQĐP.38

ĐTC là CQĐP, cơ quan nhà nước cấp dưới của chủ thể phân cấp, có thể là HĐND, UBND cấp huyện hoặc cấp xã.

ĐTC là đầu tư của nhà nước nhằm mục tiêu KT – XH trên cơ sở các nguồn lực do nhà nước quản lý, trong đó chủ yếu là nguồn lực NSNN. Nguồn lực cho ĐTC có giới hạn, đồng thời, quản lý ĐTC là quá trình phức tạp với sự tham gia của nhiều chủ thể khác nhau. Do đó, phân cấp quản lý ĐTC của CQĐP được thực hiện trên cơ sở phân cấp chính trị, phân cấp hành chính và phân cấp NS.

Phân cấp chính trị: Là xác định vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ, mối quan hệ, cơ chế vận hành của hệ thống chính trị của ĐP trong quản lý ĐTC. Chẳng hạn, tại Việt Nam, HĐND là cơ quan quyền lực của người dân ĐP có vai trò quyết định quản lý ĐTC theo luật định và giám sát tuân thủ Hiến pháp và các pháp luật về quản lý ĐTC ở ĐP cũng như việc thực hiện các nghị quyết liên quan đến quản lý ĐTC của CQĐP. UBND với tư cách là cơ quan chấp hành ở ĐP, có vai trò thực thi chính sách, pháp luật về quản lý ĐTC của CQTW và các quyết định của HĐND cùng cấp tại ĐP

Phân cấp chính trị gắn liền với phân định thẩm quyền quyết định ĐTC của hệ thống chính trị của ĐP. Quyết định ĐTC bao gồm quyết định quy hoạch các chương trình, DA ĐTC ưu tiên đầu tư (theo quy mô, theo phạm vi quản lý); quyết định chủ trương đầu tư; quyết định chương trình, DA ĐTC.

Phân cấp chính trị hướng tới mục tiêu đưa người dân ĐP đến gần với các quyết định ĐTC của CQĐP, từ đó giúp cho các quyết định ĐTC của CQĐP phù hợp hơn với nhu cầu của ĐP. CQĐP do nhân dân bầu ra, đại diện cho ý chí, nguyện vọng của người dân ĐP. CQĐP gần với người dân hơn nên hiểu nhu cầu của người dân ĐP cũng như hiểu về tình hình phát triển KT – XH cũng như nhu cầu phát triển KT – XH của ĐP sẽ quyết định đầu tư những chương trình, DA ĐTC phù hợp với mong muốn của người dân ĐP và nhu cầu phát triển của ĐP.

Trong mô hình nhà nước đơn nhất như Việt Nam, CQĐP đại diện cho quyền lực của nhà nước ở ĐP. Trong vị thế này, các cấp CQĐP tồn tại trong mối quan hệ quyền uy và phục tùng theo nguyên tắc cấp dưới phục tùng cấp trên, ĐP phục tùng TW. Điều này đòi hỏi thẩm quyền quyết định đầu tư của các cấp CQĐP cần được quy định rõ ràng trong các văn bản pháp luật và đảm bảo tính độc lập tương đối với thẩm quyền quyết định đầu tư của CQTW nhằm nâng cao hiệu quả của cơ chế tự chịu trách nhiệm của mỗi cấp chính quyền trong quyết định đầu tư.

Phân cấp hành chính: Thể hiện mối quan hệ giữa các cấp CQĐP theo chiều dọc (hành chính – lãnh thổ) và theo chiều ngang (theo chức năng) trong quản lý ĐTC. Nếu như kết quả của phân cấp chính trị là phân định thẩm quyền quyết định đầu tư của các cấp CQĐP thì phân cấp hành chính là phân định thẩm quyền tổ chức thực hiện đầu tư, bao gồm thẩm quyền ban hành các văn bản quy phạm pháp luật để hướng dẫn thực hiện pháp luật về quản lý ĐTC và thẩm quyền trong tổ chức, điều hành, phối hợp của các cấp CQĐP trong quản lý ĐTC.

Phân cấp hành chính theo nguyên tắc cấp nào có thẩm quyền quyết định đầu tư thì được phân cấp tổ chức thực hiện đầu tư. Các cấp chính quyền có thẩm quyền quyết định đầu tư là cấp thẩm định, quyết định các báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư, thẩm định DA ĐTC, hiểu rõ tính cấp thiết của DA, dự kiến tiến độ thực hiện, chi phí thực hiện cũng như những tác động sơ bộ của DA đối với kinh tế , xã hội, môi trường của ĐP nên sẽ năng động, sáng tạo, tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong tổ chức thực hiện các chương trình, DA mà mình quyết định đầu tư.

Thẩm quyền tổ chức thực hiện ĐTC gắn liền với thẩm quyền xây dựng kế hoạch ĐTC của các cấp chính quyền. Kế hoạch ĐTC là một tập hợp các mục tiêu, định hướng, danh mục chương trình, DA ĐTC; cân đối nguồn vốn ĐTC, phương án phân bổ vốn, các giải pháp huy động nguồn lực và triển khai thực hiện. Kế hoạch ĐTC bao gồm kế hoạch ĐTC trung hạn và kế hoạch ĐTC hàng năm. Trong đó, kế hoạch ĐTC trung hạn được lập trong thời hạn 05 năm và kế hoạch ĐTC hàng năm để triển khai thực hiện kế hoạch ĐTC trung hạn. Phân cấp trong xây dựng kế hoạch ĐTC giúp kế hoạch ĐTC được xây dựng dựa trên nhu cầu của ĐP, từ đó tăng tính chủ động của CQĐP trong sắp xếp thứ tự ưu tiên, lựa chọn danh mục DA và mức vốn bố trí cụ thể cho từng DA phù hợp với khả năng cân đối vốn ĐTC để thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ và định hướng kế hoạch phát triển KT – XH của ĐP.

Theo mức độ và phạm vi phân định quyền hạn, trách nhiệm trong tổ chức thực hiện ĐTC của CQĐP, phân cấp hành chính bao gồm các hình thức tản quyền, ủy quyền, trao quyền.

Tản quyền (deconcentration): Là hình thức phân cấp hành chính mà quyền lực nhà nước vẫn được tập trung vào chính quyền cấp trên, nhưng chính quyền cấp trên cử (bổ nhiệm) đại diện của mình về các chính quyền cấp dưới trực thuộc để tổ chức thực hiện quyền lực nhà nước (Nguyễn Cửu Việt, 2010). Các đại diện của chính quyền cấp trên không những thực hiện quyền giám sát mà còn trực tiếp thực hiện quyền lực ngay tại ĐP thông qua các cơ quan do mình bổ nhiệm, thành lập. Tản quyền là loại hình phân cấp hành chính thấp nhất bởi nếu nhìn từ mối quan hệ giữa các cấp chính quyền, vì việc phân định thẩm quyền thực thi quản lý chỉ diễn ra trong nội bộ chính quyền cấp trên. Nhìn chung, tản quyền không làm thay đổi thẩm quyền thực thi thẩm quyền quản lý ĐTC của các cấp chính quyền.

Ủy quyền (delegation): Là việc chuyển thẩm quyền ra quyết định và thẩm quyền điều hành của chính quyền cấp trên cho chính quyền cấp dưới (Lê Xuân Bá, 2012). Điểm khác biệt giữa ủy quyền và tản quyền là chính quyền cấp dưới đã được phân định thẩm quyền thực thi thẩm quyền quản lý nhưng chính quyền cấp trên vẫn chịu trách nhiệm về các quyết định của chính quyền cấp dưới.

Trao quyền (Devolution): Là việc chính quyền cấp trên trao những thẩm quyền quản lý nhất định của mình cho chính quyền cấp dưới (Võ Kim Sơn, 2011). Trong hình thức trao quyền, chính quyền cấp trên trao quyền hay tài sản của mình cho chính quyền cấp dưới để sử dụng, quản lý một cách tự chủ nhưng chịu sự kiểm soát của chủ thể trao quyền. Biểu hiện của trao quyền trong quản lý ĐTC là chính quyền cấp trên giao NS, quyền quyết định, quản lý thực hiện các chương trình, DA ĐTC cho chính quyền cấp dưới tự quản lý các chương trình, DA này trong nội bộ chính quyền cấp mình.

Phân cấp NS: Là sự phân định thẩm quyền của các cấp CQĐP trong quyết định NS cho ĐTC. Mục tiêu của phân cấp NS cho ĐTC là giúp cho CQĐP có quyền chủ động và tự chịu trách nhiệm quyết định NS cho ĐTC, từ đó đảm bảo giải quyết các nhiệm vụ chi ĐTC quan trọng, phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội ở ĐP.

Đối với mô hình nhà nước đơn nhất, nhà nước chỉ có một NS duy nhất do CQTW quản lý và quyết định sử dụng. CQTW có thể ủy quyền cho CQĐP, CQĐP cấp trên ủy quyền cho CQĐP cấp dưới thực hiện quyết định NS cho ĐTC nhưng về cơ bản, thẩm quyền quyết định NS đều thuộc về CQTW. Xu hướng chung hiện nay là các cấp CQĐP được trao nhiều thẩm quyền quyết định NS cho ĐTC hơn, với mức độ tự chủ và độc lập ngày càng lớn hơn nhằm khắc phục tình trạng mất cân đối tài chính khi trách nhiệm chi ĐTC của CQĐP ngày càng cao, giúp các cấp CQĐP chủ động trong tổ chức thực hiện ĐTC.

Tuy nhiên, gia tăng thẩm quyền cũng như tính tự chủ, độc lập của các cấp CQĐP đối với quyết định NS cho ĐTC không đồng nghĩa với việc các cấp CQĐP phải được trao thẩm quyền ban hành, thu các sắc thuế riêng mà có thể được đảm bảo khi trao cho CQĐP quyền quyết định phân bổ NS cho ĐTC theo các nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ NS cho ĐTC. Các nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ NS cho ĐTC phải đảm bảo công bằng, phù hợp với ĐP sẽ khắc phục cơ chế “xin – cho” trong ĐTC.

Thực hiện đồng bộ, tương thích giữa phân cấp chính trị, phân cấp hành chính và phân cấp NS tạo ra một hệ thống các quy định pháp luật về thẩm quyền quyết định ĐTC của các cấp CQĐP và cơ chế tổ chức thực hiện những thẩm quyền đó của các cấp CQĐP. Bao gồm xác định những thẩm quyền chung và cơ chế phối hợp trong thực hiện các thẩm quyền chung; thẩm quyền riêng của của các cấp CQĐP và các điều kiện về NS, tổ chức bộ máy hành chính để đảm bảo thực hiện thẩm quyền đã được phân định của các cấp CQĐP trong quản lý ĐTC. Nếu các cấp CQĐP không được phân định rõ khối lượng thẩm quyền quyết định ĐTC sẽ dẫn đến khó tổ chức thực hiện phân cấp hành chính. Đồng thời, các cấp CQĐP được quy định rõ thẩm quyền quyết định ĐTC và thẩm quyền tổ chức thực hiện ĐTC nhưng không được quyết định NS phù hợp sẽ dẫn đến các cấp CQĐP không chủ động trong bố trí vốn ĐTC, giải ngân không kịp thời dẫn đến nợ đọng, chậm tiến độ, ảnh hưởng đến tính hiệu quả của phân cấp quản lý ĐTC.

Nguồn: Luận án Quản lý kinh tế “Phân cấp quản lý đầu tư công của tỉnh Thái Nguyên“

5/5 - (100 Bình chọn)

Báo giá dịch vụ viết thuê luận văn

Luận Văn A-Z nhận làm trọn gói dịch vụ viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ. Liên hệ ngay dịch vụ viết thuê luận văn của chúng tôi!

UY TÍN - CHUYÊN NGHIỆP - BẢO MẬT

Nhận báo giá Xem thêm

Các dịch vụ

Viết luận văn thạc sĩ

Viết luận án tiến sĩ

Chạy số liệu

Kinh Tế, Quản lý công, Thông Tin Chuyên Ngành

Khái niệm phân cấp quản lý đầu tư công của chính quyền địa phương

Bài viết liên quan:

Mr.Luân

Leave a Reply Cancel reply

Liên hệ với chúng tôi

Tư vấn miễn phí 24/7