Mục lục

Tổng quan về tài chính doanh nghiệp

Khi tiến hành sản xuất kinh doanh, các doanh nghiệp phải có một lượng vốn tiền tệ ban đầu để xây dựng, mua sắm các tư liệu sản xuất, nguyên vật liệu, trả lương, khen thưởng, cải tiến kỹ thuật…Việc chi dùng thường xuyên vốn tiền tệ đòi hỏi phải có các khoản thu để bù đắp tạo nên quá trình luân chuyển vốn. Như vậy trong quá trình luân chuyển vốn tiền tệ đó doanh nghiệp phát sinh các mối quan hệ kinh tế. Những quan hệ kinh tế đó bao gồm:

– Những quan hệ kinh tế giữa doanh nghiệp với Nhà nước

Tất cả các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế phải thực hiện các nghĩa vụ tài chính đối với nhà nước (nộp thuế cho ngân sách nhà nước). Ngân sách nhà nước cấp vốn cho doanh nghiệp nhà nước và có thể cấp vốn với công ty liên doanh hoặc cổ phần (mua cổ phiếu) hoặc cho vay (mua trái phiếu) tuỳ theo mục đích yêu cầu quản lý đối với ngành kinh tế mà quyết định tỷ lệ góp vốn, cho vay nhiều hay ít.

– Quan hệ giữa doanh nghiệp với các chủ thể kinh tế khác

Từ sự đa dạng hoá hình thức sở hữu trong nền kinh tế thị trường đã tạo ra các mối quan hệ kinh tế giữa doanh nghiệp này với các doanh nghiệp khác (doanh nghiệp cổ phần hay tư nhân); giữa doanh nghiệp với các nhà đầu tư, ngườicho vay, với người bán hàng, người mua thông qua việc hình thành và sử dụng các quỹ tiền tệ trong hoạt động sản xuất – kinh doanh, giữa các doanh nghiệp bao gồm các quan hệ thanh toán tiền mua bán vật tư, hàng hoá, phí bảo hiểm, chi trả tiền công, cổ tức, tiền lãi trái phiếu; giữa doanh nghiệp với ngân hàng, các tổ chức tín dụng phát sinh trong quá trình doanh nghiệp vay và hoàn trả vốn, trả lãi cho ngân hàng, các tổ chức tín dụng.

– Quan hệ trong nội bộ doanh nghiệp, bao gồm:

– Quan hệ kinh tế giữa doanh nghiệp với các phòng ban, phân xưởng và tổ đội sản xuất trong việc nhận và thanh toán tạm ứng, thanh toán tài sản.

– Quan hệ kinh tế giữa doanh nghiệp với cán bộ công nhân viên trong quá trình phân phối thu nhập cho người lao động dưới hình thức tiền lương, tiền thưởng, tiền phạt và lãi cổ phần.

Những quan hệ kinh tế trên được biểu hiện trong sự vận động của tiền tệ thông qua việc hình thành và sử dụng các quỹ tiền tệ, vì vậy thường được xem là các quan hệ tiền tệ. Những quan hệ này một mặt phản ánh rõ doanh nghiệp là một đơn vị kinh tế độc lập, là chủ thể trong quan hệ kinh tế, đồng thời phản ánh rõ nét mối liên hệ giữa tài chính doanh nghiệp với các khâu khác trong hệ thống tài chính của quốc gia. Các quan hệ này phát sinh một cách khách quan trong quá trình vận động nguồn lực tài chính của doanh nghiệp hình thành nên phạm trù tài chính. Tuy nhiên trong thực tế có nhiều cách tiếp cận, diễn đạt khác nhau về phạm trù tài chính. Chẳng hạn như Giáo trình lý thuyết tài chính- Trường Đại học Tài chính-kế toán Hà Nội (nay là Học viện Tài chính) do NXB tài chính Hà Nội ấn hành năm 2000 (trang 131) cho rằng “Tài chính doanh nghiệp là các quan hệ kinh tế phát sinh gắn liền với quá trình tạo lập, phân phối và sử dụng các quỹ tiền tệ trong quá trình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp nhằm đạt tới mục tiêu của doanh nghiệp”

[message type=”e.g. information, success”]Xem thêm: Khái niệm tài chính doanh nghiệp [/message]

Đây là cách tiếp cận về phạm trù tài chính mang tính chất học thuật cao. Tuy nhiên, nói đến phạm trù tài chính dù là tài chính công hay tài chính doanh nghiệp đều không thể thoát ly hoạt động tạo lập, phân bổ và sử dụng nguồn lực tài chính của doanh nghiệp. Chính vì vậy, theo tác giả nên hiểu tài chính một cách thực tiễn hơn. Tài chính doanh nghiệp là phương thức tạo ra, phân bổ và sử dụng nguồn lực tài chính của các doanh nghiệp nhằm mục đích tăng giá trị cho chủ sở hữu của doanh nghiệp.

Phương thức tạo ra, phân phối sử dụng nguồn lực tài chính của doanh nghiệp như thế nào là do quyết định của chủ doanh nghiệp. Quyết định tạo ra, phân bổ nguồn, sử dụng nguồn lực tài chính của chủ sở hữu doanh nghiệp được gọi là quyết định tài chính của doanh nghiệp.