Giới thiệu

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng trở nên nghiêm trọng và nhận thức về phát triển bền vững gia tăng, tín dụng xanh nổi lên như một công cụ tài chính quan trọng, hướng dòng vốn đầu tư vào các dự án thân thiện với môi trường. Ngân hàng, với vai trò trung gian tài chính chủ chốt, đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy và mở rộng tín dụng xanh. Bài viết này sẽ đi sâu vào khái niệm tín dụng xanh, làm rõ vai trò thiết yếu của ngân hàng trong việc triển khai và phát triển loại hình tín dụng này, đồng thời điểm qua các nghiên cứu hiện hành liên quan đến lĩnh vực này. Việc hiểu rõ khái niệm và vai trò của ngân hàng trong tín dụng xanh là vô cùng quan trọng để xây dựng một hệ thống tài chính bền vững, góp phần vào mục tiêu phát triển kinh tế xanh và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Khái niệm về tín dụng xanh và vai trò của ngân hàng

Tín dụng xanh, một bộ phận cấu thành quan trọng của tài chính xanh, được định nghĩa rộng rãi là các khoản vay và hình thức cấp tín dụng khác được cung cấp cho các dự án, doanh nghiệp hoặc hoạt động kinh tế mang lại lợi ích môi trường. Theo Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC), tín dụng xanh bao gồm các khoản vay hướng tới các dự án giảm phát thải khí nhà kính, sử dụng năng lượng hiệu quả, quản lý tài nguyên bền vững, và bảo vệ đa dạng sinh học (IFC, 2019). Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng định nghĩa tín dụng xanh là các khoản tín dụng cho các ngành kinh tế xanh, các dự án thân thiện môi trường, góp phần bảo vệ môi trường và nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên (Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, 2017). Điểm chung trong các định nghĩa này là sự nhấn mạnh vào mục tiêu môi trường mà tín dụng xanh hướng tới, phân biệt nó với các hình thức tín dụng truyền thống vốn thường không xem xét đến yếu tố tác động môi trường.

Vai trò của ngân hàng trong thúc đẩy tín dụng xanh là vô cùng quan trọng và đa dạng. Thứ nhất, ngân hàng là nguồn cung cấp vốn chủ yếu cho nền kinh tế. Do đó, việc ngân hàng tích cực tham gia vào tín dụng xanh sẽ tạo ra nguồn lực tài chính đáng kể cho các dự án xanh, giúp hiện thực hóa các mục tiêu môi trường. Nghiên cứu của Weber và cộng sự (2010) đã chỉ ra rằng các ngân hàng có vai trò quyết định trong việc định hướng dòng vốn đầu tư vào các lĩnh vực bền vững, thông qua các quyết định cho vay và đầu tư của mình. Hơn nữa, ngân hàng không chỉ đơn thuần cung cấp vốn, mà còn đóng vai trò là người thẩm định và đánh giá rủi ro dự án. Với chuyên môn và kinh nghiệm của mình, ngân hàng có thể đánh giá tính khả thi về mặt tài chính và môi trường của các dự án xanh, đảm bảo rằng nguồn vốn được sử dụng hiệu quả và mang lại lợi ích môi trường thực chất. Cowton và Thompson (2000) nhấn mạnh rằng ngân hàng có trách nhiệm đạo đức trong việc quản lý rủi ro môi trường liên quan đến hoạt động cho vay của mình, và tín dụng xanh là một công cụ để thực hiện trách nhiệm này. Tìm hiểu thêm về bản chất của tín dụng ngân hàng.

Vai trò thứ hai của ngân hàng là thúc đẩy sự phát triển của thị trường tín dụng xanh. Bằng cách phát triển các sản phẩm và dịch vụ tín dụng xanh đa dạng, ngân hàng có thể đáp ứng nhu cầu tài chính ngày càng tăng của các doanh nghiệp và dự án xanh. Một nghiên cứu của Jeucken (2001) đã chỉ ra rằng sự đổi mới trong sản phẩm tài chính xanh, đặc biệt là từ phía ngân hàng, là yếu tố then chốt để mở rộng quy mô thị trường tài chính bền vững. Các sản phẩm tín dụng xanh có thể bao gồm các khoản vay ưu đãi lãi suất cho các dự án năng lượng tái tạo, các khoản vay xanh có mục đích cụ thể cho các công trình xây dựng xanh, hoặc các sản phẩm tài chính chuỗi cung ứng xanh hỗ trợ các doanh nghiệp áp dụng các tiêu chuẩn môi trường trong chuỗi giá trị của mình (UNEP FI, 2018). Sự đa dạng hóa sản phẩm tín dụng xanh không chỉ giúp thu hút nhiều đối tượng khách hàng hơn mà còn giúp giảm thiểu rủi ro và tăng tính hấp dẫn của tín dụng xanh đối với cả ngân hàng và người đi vay. Tìm hiểu thêm về vai trò của dịch vụ ngân hàng trong việc thúc đẩy các sản phẩm tài chính.

Thứ ba, ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức về tín dụng xanh và phát triển năng lực cho các bên liên quan. Ngân hàng có thể tổ chức các chương trình đào tạo, hội thảo, và các hoạt động truyền thông khác để phổ biến kiến thức về tín dụng xanh cho khách hàng, nhân viên ngân hàng, và cộng đồng. Theo một báo cáo của Ngân hàng Thế giới (World Bank, 2016), việc thiếu kiến thức và năng lực là một trong những rào cản lớn đối với sự phát triển của tín dụng xanh ở các nước đang phát triển. Do đó, vai trò của ngân hàng trong việc cung cấp thông tin và đào tạo về tín dụng xanh là vô cùng cần thiết để vượt qua rào cản này và thúc đẩy sự lan tỏa của tín dụng xanh trong nền kinh tế. Ngoài ra, ngân hàng cũng có thể hợp tác với các tổ chức phi chính phủ, các cơ quan quản lý nhà nước, và các tổ chức quốc tế để xây dựng các tiêu chuẩn, quy trình, và hướng dẫn về tín dụng xanh, tạo ra một khung pháp lý và thể chế thuận lợi cho sự phát triển của thị trường này (OECD, 2017). Để làm được điều này, các ngân hàng cần hiểu rõ bản chất, vai trò và chức năng của quyết định trong quản trị.

Tuy nhiên, việc triển khai tín dụng xanh của ngân hàng cũng đối mặt với nhiều thách thức. Một trong những thách thức lớn nhất là thiếu các tiêu chuẩn và định nghĩa thống nhất về tín dụng xanh. Sự thiếu rõ ràng trong định nghĩa và tiêu chí đánh giá dự án xanh có thể dẫn đến tình trạng “tẩy xanh” (greenwashing), khi các dự án không thực sự mang lại lợi ích môi trường vẫn được gắn mác “xanh” để thu hút vốn tín dụng xanh. Nghiên cứu của Bowen (2012) đã chỉ ra rằng sự thiếu minh bạch và thiếu tiêu chuẩn hóa trong thị trường tài chính xanh có thể làm suy yếu niềm tin của nhà đầu tư và cản trở sự phát triển bền vững của thị trường này. Do đó, việc xây dựng các tiêu chuẩn và định nghĩa rõ ràng, minh bạch về tín dụng xanh là rất quan trọng để đảm bảo tính hiệu quả và uy tín của thị trường. Xem thêm về các khái niệm chung về quản lý để có cái nhìn tổng quan hơn.

Thách thức thứ hai là rủi ro liên quan đến tín dụng xanh. Một số ngân hàng vẫn còn e ngại về rủi ro tín dụng và rủi ro hoạt động liên quan đến các dự án xanh, đặc biệt là các dự án năng lượng tái tạo và các dự án công nghệ xanh mới nổi. Theo một nghiên cứu của Bolton và Kacperczyk (2021), các ngân hàng cần phải phát triển các phương pháp đánh giá rủi ro phù hợp với đặc thù của các dự án xanh, đồng thời tăng cường năng lực quản lý rủi ro môi trường và xã hội. Rủi ro tín dụng có thể phát sinh do tính mới mẻ và phức tạp của công nghệ xanh, cũng như sự biến động của chính sách và thị trường năng lượng. Rủi ro hoạt động có thể liên quan đến việc thẩm định và giám sát các dự án xanh, đòi hỏi ngân hàng phải có đội ngũ chuyên gia có kiến thức và kinh nghiệm về môi trường và công nghệ xanh. Để giảm thiểu rủi ro trong tín dụng, ngân hàng cần nâng cao hiệu quả hoạt động huy động vốn.

Thách thức thứ ba là chi phí triển khai tín dụng xanh. Việc phát triển các sản phẩm và dịch vụ tín dụng xanh, xây dựng năng lực, và tuân thủ các tiêu chuẩn môi trường có thể đòi hỏi ngân hàng phải đầu tư đáng kể về nguồn lực tài chính và nhân lực. Nghiên cứu của D’Orazio và Popoyan (2019) cho thấy rằng các ngân hàng cần phải có chiến lược kinh doanh rõ ràng và bền vững cho tín dụng xanh, đồng thời tìm kiếm các nguồn hỗ trợ tài chính và kỹ thuật từ các tổ chức quốc tế và chính phủ để giảm thiểu chi phí triển khai. Chi phí triển khai có thể bao gồm chi phí nghiên cứu và phát triển sản phẩm, chi phí đào tạo nhân viên, chi phí đánh giá và giám sát dự án, và chi phí báo cáo và công bố thông tin về tín dụng xanh. Để giảm chi phí, ngân hàng cần hiểu rõ vai trò của vốn chủ sở hữu trong hoạt động của mình.

Tuy vậy, bất chấp những thách thức, tiềm năng phát triển của tín dụng xanh là rất lớn, và vai trò của ngân hàng trong việc khai thác tiềm năng này là không thể phủ nhận. Các nghiên cứu gần đây cho thấy rằng tín dụng xanh không chỉ mang lại lợi ích môi trường mà còn có thể mang lại lợi ích kinh tế cho ngân hàng và doanh nghiệp. Một nghiên cứu của Flammer (2021) đã chứng minh rằng các công ty phát hành trái phiếu xanh có hiệu quả hoạt động tốt hơn so với các công ty phát hành trái phiếu thông thường, và giá cổ phiếu của các công ty này cũng tăng lên sau khi phát hành trái phiếu xanh. Điều này cho thấy rằng tín dụng xanh không chỉ là một trách nhiệm xã hội mà còn là một cơ hội kinh doanh hấp dẫn cho các ngân hàng và doanh nghiệp. Hơn nữa, sự gia tăng áp lực từ phía nhà đầu tư, khách hàng, và cơ quan quản lý nhà nước về vấn đề môi trường đang tạo ra động lực mạnh mẽ cho các ngân hàng tăng cường hoạt động tín dụng xanh. Các nhà đầu tư ngày càng quan tâm đến các yếu tố môi trường, xã hội và quản trị (ESG) trong quyết định đầu tư của mình, và họ mong muốn các ngân hàng cung cấp các sản phẩm và dịch vụ tài chính xanh để đáp ứng nhu cầu này (Global Sustainable Investment Alliance, 2020). Khách hàng, đặc biệt là thế hệ trẻ, cũng ngày càng ý thức hơn về vấn đề môi trường và ưu tiên lựa chọn các ngân hàng và doanh nghiệp có cam kết mạnh mẽ về phát triển bền vững. Cơ quan quản lý nhà nước cũng đang ban hành nhiều chính sách và quy định khuyến khích tín dụng xanh, như các chính sách ưu đãi thuế, chính sách hỗ trợ lãi suất, và các quy định về công bố thông tin môi trường. Xem thêm về các yếu tố ảnh hưởng đến quản trị tài chính để hiểu rõ hơn về động lực thúc đẩy tín dụng xanh.

Để phát huy tối đa vai trò của ngân hàng trong tín dụng xanh, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, bao gồm ngân hàng, doanh nghiệp, chính phủ, và các tổ chức quốc tế. Chính phủ cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý và chính sách khuyến khích tín dụng xanh, tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi và minh bạch cho thị trường này. Ngân hàng cần chủ động xây dựng chiến lược tín dụng xanh rõ ràng, phát triển các sản phẩm và dịch vụ tín dụng xanh đa dạng, nâng cao năng lực thẩm định và quản lý rủi ro dự án xanh, và tăng cường hợp tác với các đối tác để chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm. Doanh nghiệp cần chủ động tìm kiếm cơ hội tiếp cận tín dụng xanh, nâng cao năng lực quản lý môi trường, và minh bạch hóa thông tin về hoạt động môi trường của mình. Các tổ chức quốc tế có thể hỗ trợ các nước đang phát triển về nguồn lực tài chính, kỹ thuật, và kinh nghiệm quốc tế trong lĩnh vực tín dụng xanh. Đẩy mạnh tín dụng xanh cũng góp phần vào trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.

Kết luận

Tín dụng xanh đóng vai trò ngày càng quan trọng trong việc chuyển đổi sang nền kinh tế xanh và bền vững. Ngân hàng, với vai trò trung tâm của hệ thống tài chính, giữ vị trí then chốt trong việc thúc đẩy và mở rộng tín dụng xanh. Bài viết đã làm rõ khái niệm tín dụng xanh, khẳng định vai trò đa diện của ngân hàng từ việc cung cấp vốn, phát triển sản phẩm, nâng cao nhận thức đến xây dựng thị trường. Tuy còn tồn tại những thách thức như thiếu tiêu chuẩn thống nhất, rủi ro và chi phí triển khai, tiềm năng phát triển của tín dụng xanh là rất lớn. Để khai thác hiệu quả tiềm năng này, cần sự phối hợp đồng bộ giữa các bên liên quan, đặc biệt là vai trò chủ động và tích cực của ngân hàng trong việc xây dựng một hệ thống tài chính xanh vững mạnh, góp phần vào mục tiêu phát triển bền vững toàn cầu. Nghiên cứu trong tương lai nên tập trung vào việc đánh giá hiệu quả kinh tế và môi trường thực tế của tín dụng xanh, cũng như phát triển các mô hình kinh doanh và quản lý rủi ro tín dụng xanh hiệu quả hơn cho ngân hàng. Để tăng hiệu quả, các ngân hàng cần nắm vững các hình thức tín dụng.

Tài liệu tham khảo

Bolton, P., & Kacperczyk, M. (2021). Do investors care about carbon risk?. Journal of Financial Economics, 139(2), 629-649.

Bowen, G. E. (2012). Environmental accounting, green accounting and eco-accounting: definitions and concepts. Handbook of sustainable accounting, 3-24.

Cowton, C. J., & Thompson, P. (2000). Banking on virtue? The social responsibility of retail banks. International Journal of Bank Marketing.

D’Orazio, P., & Popoyan, L. (2019). Fostering green credit supply: Which policies are effective?. Journal of Financial Stability, 44, 101077.

Flammer, C. (2021). Corporate green bonds. Journal of Financial Economics, 142(2), 499-517.

Global Sustainable Investment Alliance. (2020). 2020 Global Sustainable Investment Review. GSIA.

IFC. (2019). Green Finance: A Bottom-Up Approach to Track Existing Flows. Washington, DC: World Bank.

Jeucken, M. (2001). Sustainable finance and banking: the financial sector and sustainable development. Routledge.

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. (2017). Chỉ thị số 03/CT-NHNN ngày 24 tháng 3 năm 2015 về thúc đẩy tăng trưởng tín dụng xanh và quản lý rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng. Hà Nội.

OECD. (2017). Investing in Climate, Investing in Growth. OECD Publishing.

UNEP FI. (2018). Extending Green Finance to Supply Chains. United Nations Environment Programme Finance Initiative.

Weber, O., Scholz, R. W., & Weber, M. (2010). The role of banks in corporate environmental management. Business Strategy and the Environment, 19(1), 1-16.

World Bank. (2016). Greening Finance in East Asia and Pacific. Washington, DC: World Bank.

Questions & Answers

Q&A

Báo giá dịch vụ viết thuê luận văn

Luận Văn A-Z  nhận làm trọn gói dịch vụ viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ. Liên hệ ngay dịch vụ viết thuê luận văn của chúng tôi!

UY TÍN - CHUYÊN NGHIỆP - BẢO MẬT

Nhận báo giá Xem thêm