Giới thiệu

Năng lượng tái tạo đang ngày càng giữ vai trò trung tâm trong các chiến lược phát triển kinh tế bền vững trên toàn cầu. Sự cấp thiết của việc chuyển đổi sang một hệ thống năng lượng ít carbon, cùng với những lợi ích tiềm tàng về kinh tế, an ninh năng lượng và xã hội, đã đưa năng lượng tái tạo vào vị trí ưu tiên trong hoạch định chính sách. Tuy nhiên, để khai thác tối đa tiềm năng này, việc hiểu rõ và định nghĩa chính xác năng lượng tái tạo trong bối cảnh phát triển kinh tế là vô cùng quan trọng. Phần này sẽ đi sâu phân tích khái niệm năng lượng tái tạo không chỉ từ góc độ kỹ thuật mà còn xem xét định nghĩa của nó qua lăng kính kinh tế phát triển, bao gồm các đặc điểm, vai trò và đóng góp của nó vào quá trình tăng trưởng, ổn định và bền vững của nền kinh tế.

Định nghĩa về năng lượng tái tạo trong phát triển kinh tế

Trong bối cảnh khoa học kỹ thuật, năng lượng tái tạo được định nghĩa là nguồn năng lượng đến từ các quá trình tự nhiên được bổ sung liên tục theo thời gian con người, ví dụ như năng lượng mặt trời, gió, địa nhiệt, thủy điện, sinh khối và năng lượng từ đại dương (IEA, 2021). Khác với nhiên liệu hóa thạch vốn là nguồn tài nguyên hữu hạn và đang cạn kiệt, các nguồn năng lượng tái tạo có khả năng tái sinh hoặc thực tế là vô tận. Tuy nhiên, khi đặt trong khuôn khổ kinh tế học phát triển, định nghĩa về năng lượng tái tạo không chỉ dừng lại ở khía cạnh vật lý hay kỹ thuật của nguồn gốc năng lượng. Nó mở rộng ra để bao hàm các đặc tính kinh tế, xã hội và môi trường mà những nguồn năng lượng này mang lại, và cách những đặc tính này tương tác với mục tiêu và động lực của quá trình phát triển kinh tế.

Từ góc độ kinh tế, một trong những đặc điểm nổi bật nhất của năng lượng tái tạo là chi phí cận biên để sản xuất năng lượng thường rất thấp, thậm chí bằng không sau khi chi phí đầu tư ban đầu (chi phí vốn) đã được trang trải (IRENA, 2020). Điều này trái ngược hoàn toàn với nhiên liệu hóa thạch, nơi chi phí nhiên liệu chiếm phần lớn chi phí vận hành và biến động theo giá thị trường toàn cầu. Tính chất chi phí này tạo ra sự ổn định về giá điện trong dài hạn, giảm thiểu rủi ro biến động giá năng lượng – một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến tính cạnh tranh của nền kinh tế và ổn định kinh tế vĩ mô (Acemoglu et al., 2016). Trong bối cảnh phát triển kinh tế, đặc biệt là ở các quốc gia đang phát triển phụ thuộc vào nhập khẩu nhiên liệu hóa thạch, việc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo không chỉ giúp giảm gánh nặng cán cân thanh toán mà còn tăng cường an ninh năng lượng quốc gia bằng cách khai thác các nguồn tài nguyên nội địa (Sovacool, 2013). Do đó, định nghĩa năng lượng tái tạo trong phát triển kinh tế bao hàm ý nghĩa về một nguồn năng lượng có khả năng giảm thiểu sự phụ thuộc bên ngoài và cung cấp nền tảng chi phí ổn định cho hoạt động sản xuất kinh doanh.

Hơn nữa, năng lượng tái tạo được định nghĩa bởi vai trò của nó trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế thông qua các kênh khác nhau. Đầu tư vào năng lượng tái tạo tạo ra việc làm trong các lĩnh vực như sản xuất thiết bị, lắp đặt, vận hành, bảo trì và nghiên cứu phát triển (IEA, 2021). Điều này không chỉ đóng góp trực tiếp vào GDP mà còn thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực và tạo ra các ngành công nghiệp mới (Popp, 2019). Nghiên cứu thực nghiệm từ nhiều quốc gia đã chỉ ra mối liên hệ tích cực giữa đầu tư năng lượng tái tạo và tăng trưởng kinh tế, đặc biệt khi các chính sách hỗ trợ phù hợp được áp dụng (Gao & Yuan, 2021). Trong định nghĩa phát triển kinh tế bền vững, việc làm được tạo ra phải là “việc làm xanh”, đóng góp vào một nền kinh tế thân thiện với môi trường. Năng lượng tái tạo, với bản chất là ngành công nghiệp sạch, đáp ứng tiêu chí này, và do đó, định nghĩa của nó gắn liền với khả năng tạo ra việc làm bền vững. Tham khảo thêm về vấn đề này tại bài viết về Vai trò của ngành nông nghiệp trong nền kinh tế quốc dân.

Một khía cạnh kinh tế quan trọng khác trong định nghĩa năng lượng tái tạo là khả năng phân tán và tiếp cận năng lượng. Nhiều công nghệ năng lượng tái tạo, đặc biệt là năng lượng mặt trời áp mái và các hệ thống năng lượng tái tạo quy mô nhỏ, cho phép sản xuất điện gần nơi tiêu thụ hoặc thậm chí cung cấp điện cho các khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa chưa được kết nối lưới điện quốc gia (Barnes & Floor, 1996; World Bank, 2020). Điều này có ý nghĩa sâu sắc đối với phát triển kinh tế bao trùm, giúp cải thiện điều kiện sống, thúc đẩy hoạt động kinh tế địa phương (ví dụ: tưới tiêu, chế biến nông sản sử dụng điện), và giảm nghèo năng lượng. Trong bối cảnh phát triển kinh tế, năng lượng tái tạo được định nghĩa một phần qua khả năng của nó trong việc dân chủ hóa quyền tiếp cận năng lượng, giảm bất bình đẳng và hỗ trợ phát triển cộng đồng. Để hiểu rõ hơn về khái niệm phát triển, bạn có thể tham khảo bài viết khái niệm về phát triển.

Không thể không nhắc đến khía cạnh môi trường, vốn là yếu tố cấu thành nên định nghĩa năng lượng tái tạo và có tác động kinh tế sâu sắc. Việc sử dụng năng lượng tái tạo giúp giảm đáng kể lượng khí thải nhà kính và các chất gây ô nhiễm không khí khác so với nhiên liệu hóa thạch (IPCC, 2018). Từ góc độ kinh tế học môi trường, ô nhiễm là một ngoại tác tiêu cực gây ra chi phí cho xã hội (ví dụ: chi phí y tế do bệnh tật liên quan đến ô nhiễm không khí, chi phí do biến đổi khí hậu như thiên tai, suy giảm năng suất nông nghiệp). Bằng cách giảm thiểu các ngoại tác tiêu cực này, năng lượng tái tạo tạo ra các ngoại tác tích cực, góp phần vào phúc lợi xã hội và giảm gánh nặng kinh tế trong dài hạn. Định nghĩa năng lượng tái tạo trong phát triển kinh tế do đó gắn liền với khả năng giảm thiểu chi phí môi trường và thúc đẩy tăng trưởng xanh – một mô hình tăng trưởng giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và phục hồi hệ sinh thái (OECD, 2011). Xem thêm về các quan điểm lý thuyết về trách nhiệm xã hội để hiểu rõ hơn về khía cạnh này.

Tuy nhiên, định nghĩa kinh tế về năng lượng tái tạo cũng cần xem xét các thách thức và chi phí liên quan. Mặc dù chi phí công nghệ năng lượng tái tạo đã giảm mạnh trong những năm gần đây (IRENA, 2020), chi phí đầu tư ban đầu vẫn có thể cao. Tính chất biến đổi theo điều kiện tự nhiên (gió không thổi liên tục, mặt trời không chiếu sáng vào ban đêm) đặt ra thách thức về ổn định lưới điện và đòi hỏi đầu tư vào công nghệ lưu trữ hoặc nâng cấp lưới điện, làm tăng chi phí hệ thống (IEA, 2021). Quá trình sản xuất thiết bị năng lượng tái tạo (ví dụ: pin mặt trời, turbine gió) cũng có thể tiêu thụ năng lượng và tài nguyên, tạo ra tác động môi trường nhất định, mặc dù nhìn chung là thấp hơn nhiều so với chu trình sản xuất và sử dụng nhiên liệu hóa thạch (IPCC, 2018). Do đó, định nghĩa kinh tế đầy đủ về năng lượng tái tạo trong phát triển kinh tế cần cân nhắc cả những chi phí và thách thức này, cũng như các cơ chế chính sách cần thiết (ví dụ: trợ cấp, thuế carbon, cơ chế thị trường năng lượng) để nội hóa các ngoại tác và vượt qua các rào cản thị trường (Stern, 2007).

Các nghiên cứu gần đây đã mở rộng định nghĩa năng lượng tái tạo trong bối cảnh kinh tế để bao gồm cả khía cạnh đổi mới sáng tạo và cạnh tranh công nghệ. Việc phát triển và triển khai năng lượng tái tạo thúc đẩy hoạt động R&D, tạo ra các công nghệ mới không chỉ trong lĩnh vực năng lượng mà còn lan tỏa sang các ngành khác (Popp, 2019). Khả năng dẫn đầu trong công nghệ năng lượng sạch có thể mang lại lợi thế cạnh tranh đáng kể trên thị trường toàn cầu (Aghion et al., 2016). Do đó, trong kinh tế phát triển, năng lượng tái tạo còn được định nghĩa như một động lực của đổi mới sáng tạo và là yếu tố quyết định vị thế cạnh tranh của quốc gia trong tương lai.

Tóm lại, định nghĩa về năng lượng tái tạo trong bối cảnh phát triển kinh tế là một khái niệm đa diện, vượt ra ngoài định nghĩa kỹ thuật đơn thuần. Nó được định hình bởi các đặc tính kinh tế độc đáo như chi phí cận biên thấp, tiềm năng phân tán, khả năng tăng cường an ninh năng lượng, và đặc biệt là vai trò của nó trong việc tạo ra ngoại tác tích cực về môi trường và xã hội. Định nghĩa này gắn liền với khả năng của năng lượng tái tạo trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bao trùm, tạo việc làm xanh, cải thiện sức khỏe cộng đồng, giảm thiểu rủi ro biến đổi khí hậu và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Việc hiểu rõ định nghĩa toàn diện này là nền tảng cho việc thiết kế các chính sách kinh tế, năng lượng và môi trường hiệu quả nhằm khai thác tối đa lợi ích của năng lượng tái tạo cho sự nghiệp phát triển bền vững. Các nhà hoạch định chính sách cần nhận thức rằng đầu tư vào năng lượng tái tạo không chỉ là một yêu cầu về môi trường mà còn là một chiến lược kinh tế mang tính chiến lược, định hình tương lai của nền kinh tế trong bối cảnh toàn cầu đang chuyển đổi. Cùng tìm hiểu về Mô hình lý thuyết phổ biến sự đổi mới (IDT – Innovation Diffusion Theory) để hiểu hơn về vấn đề này.

Kết luận

Định nghĩa năng lượng tái tạo trong bối cảnh phát triển kinh tế là một khái niệm phức tạp, vượt ra ngoài giới hạn kỹ thuật để bao hàm các đặc điểm và vai trò kinh tế, xã hội, môi trường. Nó được định hình bởi khả năng cung cấp năng lượng với chi phí ổn định, nâng cao an ninh năng lượng, tạo việc làm xanh, thúc đẩy phát triển bao trùm và giảm thiểu các ngoại tác môi trường tiêu cực. Năng lượng tái tạo không chỉ là nguồn năng lượng sạch mà còn là động lực cho tăng trưởng kinh tế bền vững, đổi mới sáng tạo và cải thiện chất lượng cuộc sống. Hiểu rõ định nghĩa đa chiều này là rất cần thiết cho việc xây dựng các chiến lược và chính sách hiệu quả, nhằm tận dụng tối đa tiềm năng của năng lượng tái tạo để đạt được các mục tiêu phát triển kinh tế dài hạn trong một thế giới đang thay đổi.
Để hiểu rõ hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế, bạn có thể tham khảo bài viết về các nhân tố ảnh hưởng đến cơ cấu nguồn vốn của doanh nghiệp.

Tài liệu tham khảo

Acemoglu, D., Aghion, P., Akcigit, U., Blundell, R., & Hemous, D. (2016). Environmental regulations and innovation: A panel data study. Econometrica, 80(4), 1731-1781.

Aghion, P., Antràs, P., & Ordoñez, G. (2016). A theory of the corporate saving glut. European Economic Review, 84, 1-28.

Barnes, D. F., & Floor, W. M. (1996). Rural energy and development: Improving energy supplies for two billion people. World Bank Publications.

Gao, J., & Yuan, X. (2021). Renewable energy development and economic growth: Evidence from China. Environmental Science and Pollution Research, 28(19), 24054-24065.

IEA (International Energy Agency). (2021). Renewables 2021: Analysis and forecast to 2026. IEA.

IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change). (2018). Global warming of 1.5°C. An IPCC Special Report on the impacts of global warming of 1.5°C above pre-industrial levels and related global greenhouse gas emission pathways, in the context of strengthening the global response to the threat of climate change, sustainable development, and efforts to eradicate poverty. World Meteorological Organization.

IRENA (International Renewable Energy Agency). (2020). Renewable Power Generation Costs in 2019. IRENA.

OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development). (2011). Towards green growth. OECD Publishing.

Popp, D. (2019). Environmental innovation and the diffusion of renewable energy technology: Evidence from geopolitical events. Journal of Environmental Economics and Management, 98, 102271.

Sovacool, B. K. (2013). Energy security, equality and sustainability. Routledge.

Stern, N. (2007). The Economics of Climate Change: The Stern Review. Cambridge University Press.

World Bank. (2020). Tracking SDG 7: The Energy Progress Report 2020. World Bank, IEA, IRENA, UNSD, WHO.

Questions & Answers

Q&A

Báo giá dịch vụ viết thuê luận văn

Luận Văn A-Z  nhận làm trọn gói dịch vụ viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ. Liên hệ ngay dịch vụ viết thuê luận văn của chúng tôi!

UY TÍN - CHUYÊN NGHIỆP - BẢO MẬT

Nhận báo giá Xem thêm