Lý thuyết định vị công nghiệp

– Lý thuyết định vị công nghiệp này do nhà kinh tế Alfred Weber có nhiều đóng góp xây dựng đưa ra những mô hình không gian về phân bố công nghiệp trên cơ sở nguyên tắc tối thiểu hoá chi phí và tối đa hoá lợi nhuận. Mục tiêu là giảm tối đa chi phí vận chuyển để hạn chế tổng chi phí sản xuất, tiếp thu, tăng lợi nhuận cho nhà đầu tư. Chi phí vận chuyển một phần liên quan đến những chi phí chuyên chở nguồn lực đầu vào cho doanh nghiệp, mặt khác còn liên quan đến chi phí chuyên chở sản phẩm từ doanh nghiệp đến thị trường tiêu thụ.

– Cùng với lý thuyết định vị công nghiệp (lựa chọn vị trí phân bố công nghiệp) của mình, A.Weber còn đề cập những ưu điểm và hạn chế của việc tập trung các doanh nghiệp tại một địa điểm, kinh tế học hiện đại chúng được gọi là các “lợi ích ngoại ứng” và “phi kinh tế ngoại ứng” của lãnh thổ trong phạm vi quyết định đầu tư. Sự tập trung phát triển của công nghiệp dẫn tới tăng cường tiềm lực kinh tế cho những vùng hội tụ được nhiều yếu tố thuận lợi cho sự phát triển. Việc tập trung nhiều doanh nghiệp tại một địa bàn không gian hẹp tạo ra các cơ hội cho các nhà đầu tư có thể chia sẻ chi phí đầu tư đầu tư do sử dụng chung kết cấu hạ tầng kỹ thuật (đường giao thông, mạng lưới cung cấp điện, nước, dịch vụ thông tin liên lạc,….), tăng cường phân công chuyên môn hoá và liên kết sản xuất.

– Bên cạnh những mặt tích cực, lý thuyết này cũng có một số hạn chế như khi tập trung nhiều doanh nghiệp quá mức vào một không gian hẹp sẽ gây nên sự cạnh tranh, chèn ép và khó khăn trong xử lý tác động môi trường; tạo nên sự mất cân đối về đảm bảo các nguồn lực hạ tầng kỹ thuật, nguồn nhân lực trên từng địa bàn lãnh thổ hẹp. Chi phí vận chuyển tăng nhanh khi phải đảm bảo cung ứng một khối lượng nguyên liệu đầu vào lớn để đáp ứng yêu cầu cho các doanh nghiệp có tốc độ tăng trưởng không đều nhau.

– Về mặt thực tiễn, lý thuyết định vị công nghiệp làm sáng tỏ lý do hình thành và phát triển các KCN, đó là quá trình tích tụ và tập trung hóa sản xuất công nghiệp theo lãnh thổ, thúc đẩy việc chuyển từ bố trí các doanh nghiệp công nghiệp tại những địa điểm riêng rẽ sang bố trí tập trung vào những khu vực nhất định.