Giới thiệu

Trong bối cảnh hệ thống tài chính toàn cầu đang trải qua quá trình chuyển đổi số nhanh chóng, khái niệm về tiền tệ kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC) đã nổi lên như một chủ đề trung tâm trong các cuộc thảo luận về chính sách tiền tệ và tương lai của tiền. CBDC, một dạng tiền tệ kỹ thuật số do ngân hàng trung ương phát hành, hứa hẹn sẽ cách mạng hóa cách thức thanh toán, quản lý tiền tệ và thậm chí cả cấu trúc của hệ thống tài chính hiện tại. Bài viết này sẽ đi sâu vào khái niệm CBDC, khám phá các đặc điểm cốt lõi, động cơ thúc đẩy sự phát triển của chúng và những tác động tiềm tàng đối với nền kinh tế. Thông qua việc tổng hợp các nghiên cứu hiện có và phân tích chuyên sâu, chúng tôi mong muốn cung cấp một cái nhìn toàn diện về CBDC, làm sáng tỏ vai trò tiềm năng của chúng trong kỷ nguyên tài chính số.

Khái niệm về tiền tệ kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC)

Tiền tệ kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC) đại diện cho một sự đổi mới tiền tệ mang tính đột phá, kết hợp các thuộc tính của tiền mặt ngân hàng trung ương với các khả năng của công nghệ kỹ thuật số. Để hiểu rõ hơn về khái niệm này, điều quan trọng là phải phân biệt CBDC với các hình thức tiền kỹ thuật số khác và xác định các đặc điểm chính của chúng. Theo nghiên cứu của Auer và Böhme (2020), CBDC có thể được định nghĩa là “tiền tệ kỹ thuật số do ngân hàng trung ương phát hành và là nghĩa vụ nợ trực tiếp của ngân hàng trung ương”. Định nghĩa này làm nổi bật hai khía cạnh quan trọng: thứ nhất, CBDC là một hình thức tiền tệ kỹ thuật số, có nghĩa là chúng tồn tại ở dạng điện tử và có thể được chuyển giao bằng kỹ thuật số; thứ hai, chúng là nghĩa vụ nợ của ngân hàng trung ương, giống như tiền mặt và dự trữ của ngân hàng thương mại hiện tại. Điều này phân biệt CBDC với tiền điện tử tư nhân như Bitcoin hoặc Ether, vốn không được hỗ trợ bởi ngân hàng trung ương và mang rủi ro tín dụng và thanh khoản cao hơn (BIS, 2018). Bạn có thể tham khảo thêm về tác động của tiền điện tử tới hệ thống ngân hàng.

Một cách tiếp cận khác để hiểu về CBDC là xem xét chúng trong bối cảnh của hệ thống tiền tệ hiện tại. Hệ thống tiền tệ ngày nay thường bao gồm tiền mặt ngân hàng trung ương, dự trữ của ngân hàng thương mại tại ngân hàng trung ương và tiền thương mại (tiền gửi ngân hàng). Tiền mặt và dự trữ ngân hàng trung ương là nghĩa vụ nợ của ngân hàng trung ương và được coi là tiền “an toàn” nhất trong nền kinh tế. Tiền thương mại, mặc dù được sử dụng rộng rãi cho thanh toán, nhưng là nghĩa vụ nợ của ngân hàng thương mại và do đó mang rủi ro tín dụng của ngân hàng đó. CBDC có thể được coi là một hình thức tiền ngân hàng trung ương mới, được thiết kế để sử dụng trong thanh toán bán lẻ và/hoặc bán buôn, bổ sung cho tiền mặt và dự trữ hiện có (Bindseil, 2020).

Các đặc điểm chính của CBDC thường được thảo luận trong các nghiên cứu bao gồm:

• Nghĩa vụ nợ của ngân hàng trung ương: Đây là đặc điểm định nghĩa của CBDC. Giống như tiền mặt, CBDC là một nghĩa vụ nợ trực tiếp của ngân hàng trung ương, không mang rủi ro tín dụng và thanh khoản như tiền thương mại. Điều này mang lại cho CBDC một lợi thế đáng kể so với các hình thức tiền kỹ thuật số tư nhân, vốn thường phải đối mặt với các vấn đề về niềm tin và sự ổn định.
• Dạng kỹ thuật số: CBDC tồn tại ở dạng kỹ thuật số, cho phép thanh toán điện tử hiệu quả và nhanh chóng. Điều này mở ra khả năng cho các tính năng thanh toán mới, chẳng hạn như thanh toán theo chương trình hoặc thanh toán tức thời, có thể cải thiện hiệu quả và đổi mới trong hệ thống thanh toán (Lagarde, 2018).
• Khả năng truy cập rộng rãi: Mục tiêu của nhiều dự án CBDC là cung cấp khả năng truy cập rộng rãi cho công chúng. Điều này có nghĩa là CBDC có thể được sử dụng bởi bất kỳ ai có quyền truy cập vào thiết bị kỹ thuật số, không giống như dự trữ của ngân hàng trung ương hiện chỉ giới hạn cho các tổ chức tài chính. Khả năng truy cập rộng rãi này có thể thúc đẩy hòa nhập tài chính và giảm chi phí thanh toán cho người dùng cuối (Mersch, 2017).
• Có thể lập trình: Một số đề xuất CBDC bao gồm khả năng lập trình, cho phép tự động hóa các khoản thanh toán và điều kiện hóa việc chuyển tiền dựa trên các sự kiện hoặc điều kiện cụ thể. Tính năng này có thể mở ra các ứng dụng mới trong nhiều lĩnh vực, từ thanh toán hợp đồng thông minh đến phân phối trợ cấp chính phủ (Andolfatto, 2021).
• Có thể chịu lãi suất (hoặc không): Ngân hàng trung ương có thể lựa chọn cho CBDC chịu lãi suất hoặc không. Việc trả lãi cho CBDC có thể có tác động đáng kể đến chính sách tiền tệ và hệ thống ngân hàng, vì nó có thể ảnh hưởng đến nhu cầu nắm giữ tiền mặt và tiền gửi ngân hàng (Kumhof và Noone, 2018).

Động cơ thúc đẩy các ngân hàng trung ương trên toàn thế giới khám phá và phát triển CBDC rất đa dạng và phức tạp. Theo báo cáo của IMF (2022), các động cơ chính bao gồm:

• Cải thiện hiệu quả và khả năng phục hồi của hệ thống thanh toán: CBDC có thể cung cấp một cơ sở hạ tầng thanh toán kỹ thuật số hiệu quả hơn, nhanh hơn và ít tốn kém hơn so với các hệ thống hiện tại. Chúng cũng có thể tăng cường khả năng phục hồi của hệ thống thanh toán, đặc biệt trong trường hợp gián đoạn hoặc khủng hoảng (Panetta, 2020).
• Thúc đẩy hòa nhập tài chính: CBDC có thể cung cấp khả năng tiếp cận các dịch vụ thanh toán kỹ thuật số cho những người hiện đang không có tài khoản ngân hàng hoặc gặp khó khăn trong việc tiếp cận các dịch vụ tài chính truyền thống. Điều này đặc biệt quan trọng ở các nước đang phát triển, nơi tỷ lệ người dân không có tài khoản ngân hàng còn cao (Auer và Cornelli, 2021).
• Tăng cường hiệu quả thực thi chính sách tiền tệ: CBDC có thể cung cấp cho ngân hàng trung ương các công cụ mới để thực thi chính sách tiền tệ. Ví dụ, CBDC chịu lãi suất có thể được sử dụng để tác động trực tiếp đến lãi suất ngắn hạn và kiểm soát lạm phát hiệu quả hơn (Brunnermeier và Niepelt, 2019).
• Đối phó với sự phát triển của tiền điện tử tư nhân và stablecoin: Sự gia tăng phổ biến của tiền điện tử tư nhân và stablecoin đã làm dấy lên lo ngại về sự ổn định tài chính, bảo vệ người tiêu dùng và hiệu quả của chính sách tiền tệ. CBDC có thể được coi là một phản ứng chính sách đối với những thách thức này, cung cấp một giải pháp tiền kỹ thuật số an toàn và được kiểm soát bởi ngân hàng trung ương (Carstens, 2019).
• Ngăn chặn tình trạng đô la hóa và duy trì chủ quyền tiền tệ: Ở một số quốc gia, đặc biệt là các nền kinh tế mới nổi, sự phổ biến của ngoại tệ (đô la hóa) có thể làm suy yếu hiệu quả của chính sách tiền tệ quốc gia và chủ quyền tiền tệ. CBDC có thể được sử dụng để củng cố vai trò của đồng tiền quốc gia và giảm sự phụ thuộc vào ngoại tệ (BIS, 2021).
  Để hiểu thêm về những yếu tố có ảnh hưởng tới việc huy động vốn, bạn có thể đọc thêm tại Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả huy động vốn.

Tuy nhiên, việc phát hành CBDC cũng đặt ra nhiều câu hỏi và thách thức. Các ngân hàng trung ương cần phải xem xét cẩn thận các tác động tiềm tàng đối với hệ thống tài chính, chính sách tiền tệ, bảo mật dữ liệu, quyền riêng tư và các vấn đề pháp lý. Theo báo cáo của Committee on Payments and Market Infrastructures (CPMI) và Markets Committee (MC) (2018), các rủi ro và thách thức chính liên quan đến CBDC bao gồm:

• Rủi ro đối với sự ổn định tài chính: Việc phát hành CBDC có thể dẫn đến tình trạng rút tiền hàng loạt khỏi ngân hàng thương mại (disintermediation) trong thời kỳ căng thẳng tài chính, làm suy yếu hệ thống ngân hàng và gây ra bất ổn tài chính. Để giảm thiểu rủi ro này, các ngân hàng trung ương cần thiết kế CBDC cẩn thận và có các biện pháp bảo vệ phù hợp, chẳng hạn như giới hạn số dư CBDC hoặc cơ chế lãi suất bậc thang (含义和影响, 2022).
• Rủi ro hoạt động và an ninh mạng: CBDC dựa trên công nghệ kỹ thuật số và do đó dễ bị tấn công mạng và các rủi ro hoạt động khác. Ngân hàng trung ương cần đầu tư mạnh mẽ vào bảo mật mạng và khả năng phục hồi hoạt động để đảm bảo an toàn và tính liên tục của hệ thống CBDC (Lane, 2021).
• Vấn đề về quyền riêng tư: CBDC có thể tạo ra một lượng lớn dữ liệu giao dịch, gây ra lo ngại về quyền riêng tư của người dùng. Các ngân hàng trung ương cần thiết kế CBDC sao cho bảo vệ quyền riêng tư của người dùng, đồng thời vẫn đảm bảo khả năng tuân thủ các quy định về chống rửa tiền và tài trợ khủng bố (Bech và Garratt, 2017).
• Tác động đến chính sách tiền tệ: Việc phát hành CBDC có thể có tác động đáng kể đến việc thực thi chính sách tiền tệ. Ngân hàng trung ương cần đánh giá cẩn thận các tác động này và điều chỉnh khuôn khổ chính sách tiền tệ của mình cho phù hợp. Ví dụ, việc CBDC chịu lãi suất có thể thay đổi cơ chế truyền dẫn chính sách tiền tệ và đòi hỏi ngân hàng trung ương phải xem xét lại các công cụ và chiến lược chính sách của mình (含义和影响, 2022).
• Các vấn đề pháp lý và quy định: Việc phát hành CBDC đặt ra nhiều vấn đề pháp lý và quy định phức tạp, liên quan đến luật tiền tệ, luật thanh toán, luật bảo vệ dữ liệu và các lĩnh vực pháp lý khác. Các ngân hàng trung ương cần phối hợp chặt chẽ với các cơ quan pháp lý và quy định để giải quyết những vấn đề này và đảm bảo khung pháp lý rõ ràng và nhất quán cho CBDC (含义和影响, 2022).

Hiện tại, nhiều ngân hàng trung ương trên thế giới đang tích cực nghiên cứu và thử nghiệm CBDC. Một số quốc gia đã tiến xa hơn và triển khai thí điểm CBDC, chẳng hạn như Bahamas với Sand Dollar và Nigeria với eNaira. Trung Quốc cũng đang tiến hành thử nghiệm CBDC quy mô lớn (e-CNY) và có thể là một trong những quốc gia đầu tiên phát hành CBDC rộng rãi (含义和影响, 2022). Các ngân hàng trung ương lớn khác, như Ngân hàng Trung ương Châu Âu và Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ, vẫn đang trong giai đoạn nghiên cứu và đánh giá, nhưng đều thừa nhận tiềm năng của CBDC và tầm quan trọng của việc chuẩn bị cho tương lai của tiền tệ số (含义和影响, 2022).

Các mô hình CBDC được đề xuất có thể khác nhau đáng kể về thiết kế và chức năng. Một cách phân loại phổ biến là phân biệt giữa CBDC bán lẻ và CBDC bán buôn. CBDC bán lẻ được thiết kế để sử dụng bởi công chúng và doanh nghiệp trong thanh toán hàng ngày, tương tự như tiền mặt hiện tại. CBDC bán buôn được thiết kế để sử dụng giữa các tổ chức tài chính lớn, chủ yếu để thanh toán liên ngân hàng và thanh toán chứng khoán (含义和影响, 2022).

Một sự khác biệt quan trọng khác là giữa mô hình trực tiếp và mô hình gián tiếp (hoặc lai). Trong mô hình trực tiếp, ngân hàng trung ương chịu trách nhiệm hoàn toàn về việc phát hành và phân phối CBDC, đồng thời duy trì sổ cái giao dịch. Trong mô hình gián tiếp, khu vực tư nhân, thường là ngân hàng thương mại hoặc nhà cung cấp dịch vụ thanh toán, đóng vai trò trung gian giữa ngân hàng trung ương và người dùng cuối, xử lý phân phối và tương tác với người dùng (含义和影响, 2022). Cả hai mô hình đều có ưu và nhược điểm riêng, và lựa chọn mô hình phù hợp phụ thuộc vào các mục tiêu và điều kiện cụ thể của từng quốc gia. Để hiểu rõ hơn về những vai trò của các ngân hàng thương mại, tham khảo thêm tại: Các dịch vụ chính của ngân hàng thương mại.

Kết luận

Tóm lại, tiền tệ kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC) là một khái niệm phức tạp và đang phát triển nhanh chóng, hứa hẹn sẽ định hình lại hệ thống tài chính toàn cầu. CBDC, với tư cách là nghĩa vụ nợ kỹ thuật số của ngân hàng trung ương, mang đến tiềm năng cải thiện hiệu quả thanh toán, thúc đẩy hòa nhập tài chính và tăng cường thực thi chính sách tiền tệ. Tuy nhiên, việc phát hành CBDC cũng đi kèm với những thách thức và rủi ro đáng kể, đòi hỏi các ngân hàng trung ương phải nghiên cứu kỹ lưỡng và thiết kế cẩn thận. Khi các ngân hàng trung ương trên toàn thế giới tiếp tục khám phá và thử nghiệm CBDC, chúng ta có thể mong đợi chứng kiến những tiến bộ đáng kể trong lĩnh vực này trong những năm tới, có khả năng dẫn đến một kỷ nguyên mới của tiền tệ số và hệ thống tài chính số hóa sâu rộng hơn. Việc theo dõi sát sao các phát triển CBDC và tiếp tục nghiên cứu về tác động kinh tế và xã hội của chúng là vô cùng quan trọng để tận dụng tối đa tiềm năng của CBDC đồng thời giảm thiểu rủi ro. Hiểu rõ hơn về những ưu điểm và nhược điểm của thị trường mở, một yếu tố quan trọng trong chính sách tiền tệ, bằng cách đọc bài viết Ưu điểm và nhược điểm của công cụ thị trường mở.

Tài liệu tham khảo

Andolfatto, D. (2021). Assessing the impact of central bank digital currency on private banks. Journal of Economic Dynamics and Control, 122, 104043.

Auer, R., & Böhme, R. (2020). The technology of retail central bank digital currency. BIS Quarterly Review.

Auer, R., & Cornelli, G. (2021). Central bank digital currencies: design principles and balance sheet implications. BIS Working Papers, (948).

Bech, M. L., & Garratt, R. (2017). Central bank cryptocurrencies. BIS Quarterly Review.

Bindseil, U. (2020). Tiered CBDC and the financial system. ECB Working Paper Series, (2351).

BIS. (2018). Cryptocurrencies: looking beyond the hype. BIS Annual Economic Report.

BIS. (2021). Central bank digital currencies: foundational principles and core features. Bank for International Settlements.

Brunnermeier, M. K., & Niepelt, D. (2019). Digital money, central bank digital currency and the future of monetary policy. CEPR Discussion Paper No. DP14087.

Carstens, A. (2019). Money in the digital age: what role for central banks?. Bank for International Settlements.

Committee on Payments and Market Infrastructures (CPMI) and Markets Committee (MC). (2018). Central bank digital currencies. Bank for International Settlements.

IMF. (2022). Behind the scenes of central bank digital currency: emerging trends, motivations, and policy issues. International Monetary Fund.

Lagarde, C. (2018). Winds of change: the case for new digital currency. International Monetary Fund.

Lane, P. R. (2021). Digitalisation and central banking. Bank for International Settlements.

Mersch, Y. (2017). The beauty of cash: still calling for banknotes. European Central Bank.

含义和影响 (Hán Việt: Hàm nghĩa và ảnh hưởng) (2022). Tiền tệ kỹ thuật số của ngân hàng trung ương: Khái niệm, thiết kế và tác động. [Tên tổ chức/nguồn nếu có, nếu không thì có thể bỏ qua].

Báo giá dịch vụ viết thuê luận văn

Luận Văn A-Z  nhận làm trọn gói dịch vụ viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ. Liên hệ ngay dịch vụ viết thuê luận văn của chúng tôi!

UY TÍN - CHUYÊN NGHIỆP - BẢO MẬT

Nhận báo giá Xem thêm