Khái niệm nghiệp vụ thị trường mở

Nghiệp vụ thị trường mở là một trong các công cụ của CSTT để thực thi chính sách tiền tệ, mang lại hiệu quả cao nhất trong các công cụ khác đang được các nước trên thế giới sử dụng để điều hành chính sách tiền tệ. Khi NHTW thực hiện nghiệp vụ thị trường mở sẽ tác động vào mục tiêu của chính sách tiền tệ về mặt giá trị và về mặt lượng.

Nghiệp vụ thị trường mở được thực hiện lần đầu tiên tại Mỹ năm 1920. Ngân hàng Trung ương Mỹ (Federal Reserve System – Fed) thực hiện việc mua – bán chứng khoán Chính phủ với NHTM để bổ sung các nghiệp vụ của Fed.

Mặc dù Nghiệp vụ thị trường mở được sử dụng phổ biến nhưng việc đưa ra một khái niệm chung là không thống nhất. Sự không thống nhất này thể hiện ở sự khác nhau về hàng hoá giao dịch, các đối tác tham gia thị trường và các loại giao dịch trên thị trường.

Các GTCG được sử dụng trên thị trường mở là các GTCG ngắn hạn và dài hạn như tín phiếu, trái phiếu Chính phủ, tín phiếu NHTW, trái phiếu doanh nghiệp, trái phiếu ngân hàng… Các chủ thể của thị trường mở là NHTW và các đối tác chủ yếu là các ngân hàng thương mại và có thể là các tổ chức tài chính, tín dụng phi ngân hàng.

Xét về mặt hình thức, thị trường mở là thị trường giao dịch các chứng khoán nợ cả ngắn hạn và dài hạn. Tuy nhiên khác với các khái niệm có phạm vi và loại hình công cụ rõ ràng như thị trường chứng khoán hay thị trường tiền tệ, thị trường mở ở các nước khác nhau lại khác nhau về phạm vi, loại hình công cụ và thời hạn của các công cụ giao dịch trên thị trường. Đối với một số nước, hàng hoá giao dịch trên thị trường mở chỉ gồm các GTCG ngắn hạn và đối tác tham gia chỉ là các TCTD. Khi đó, thị trường mở là một bộ phận của thị trường tiền tệ. Đối với nước khác như Mỹ, Đức thì các GTCG dài hạn cũng có thể giao dịch, khi đó thị trường mở bao gồm cả một phần của thị trường chứng khoán. Điều đó có nghĩa là các giới hạn, quy định khác nhau về hàng hoá, thời hạn giao dịch và đối tác tham gia nghiệp vụ thị trường mở với NHTW sẽ quyết định khái niệm cụ thể về thị trường mở ở từng nước.