Tổng Quan về Khái niệm Ngân hàng Trung ương và Chức năng
Giới thiệu
Ngân hàng trung ương đóng vai trò then chốt trong hệ thống tài chính và kinh tế của mọi quốc gia hiện đại. Từ việc kiểm soát lạm phát đến duy trì sự ổn định tài chính, các ngân hàng trung ương thực hiện một loạt các chức năng phức tạp và quan trọng. Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn tổng quan toàn diện về khái niệm ngân hàng trung ương, khám phá các chức năng chính yếu của chúng và điểm qua những nghiên cứu hiện tại trong lĩnh vực này. Chúng ta sẽ xem xét sự phát triển lịch sử của ngân hàng trung ương, các mục tiêu và công cụ chính sách tiền tệ, vai trò của ngân hàng trung ương trong việc giám sát và ổn định hệ thống tài chính, cũng như những thách thức và tranh luận đương đại liên quan đến hoạt động của các tổ chức này. Qua đó, bài viết hướng đến việc làm rõ bản chất và tầm quan trọng không thể thiếu của ngân hàng trung ương trong nền kinh tế toàn cầu.
Khái niệm về Ngân hàng Trung ương và Chức năng
Ngân hàng trung ương, một định chế tài chính độc đáo và quan trọng, đóng vai trò trung tâm trong hệ thống kinh tế của mỗi quốc gia. Không giống như các ngân hàng thương mại hoạt động vì lợi nhuận, ngân hàng trung ương được thành lập và vận hành vì lợi ích công cộng, với mục tiêu chính là duy trì sự ổn định kinh tế vĩ mô. Goodhart (1988) nhấn mạnh rằng ngân hàng trung ương là “ngân hàng của các ngân hàng,” thể hiện vai trò đặc biệt của nó trong việc cung cấp dịch vụ tài chính cho các ngân hàng thương mại và chính phủ. Mishkin (2007) định nghĩa ngân hàng trung ương là cơ quan chính phủ chịu trách nhiệm quản lý chính sách tiền tệ. Tuy nhiên, định nghĩa này có thể được mở rộng để bao gồm các chức năng khác, như giám sát tài chính và duy trì hệ thống thanh toán hiệu quả.
Lịch sử phát triển của ngân hàng trung ương cho thấy sự tiến hóa từ các tổ chức tư nhân sang các cơ quan công quyền với vai trò ngày càng mở rộng. Ngân hàng trung ương đầu tiên, Ngân hàng Thụy Điển (Sveriges Riksbank), được thành lập vào năm 1668, ban đầu hoạt động như một ngân hàng tư nhân nhưng dần đảm nhận các chức năng của ngân hàng trung ương. Ngân hàng Anh (Bank of England), thành lập năm 1694, cũng khởi đầu là một ngân hàng tư nhân trước khi trở thành ngân hàng trung ương quốc gia. Sự ra đời và phát triển của các ngân hàng trung ương trên thế giới thường gắn liền với nhu cầu quản lý tiền tệ, tài trợ chiến tranh và ổn định hệ thống tài chính (Capie et al., 1994).
Chức năng cốt lõi của ngân hàng trung ương bao gồm việc thực thi chính sách tiền tệ. Chính sách tiền tệ đề cập đến các hành động của ngân hàng trung ương nhằm kiểm soát cung tiền và lãi suất để đạt được các mục tiêu kinh tế vĩ mô như ổn định giá cả, tăng trưởng kinh tế bền vững và việc làm đầy đủ (Bernanke, 2006). Để thực hiện chính sách tiền tệ, ngân hàng trung ương sử dụng một loạt các công cụ, bao gồm lãi suất chiết khấu, tỷ lệ dự trữ bắt buộc và nghiệp vụ thị trường mở. Lãi suất chiết khấu là lãi suất mà ngân hàng trung ương cho các ngân hàng thương mại vay tiền. Tỷ lệ dự trữ bắt buộc là tỷ lệ tiền gửi mà các ngân hàng thương mại phải giữ lại tại ngân hàng trung ương. Nghiệp vụ thị trường mở là hoạt động mua bán chứng khoán chính phủ trên thị trường mở để tác động đến cung tiền và lãi suất. Xem thêm về ưu điểm và nhược điểm của công cụ thị trường mở tại https://luanvanaz.com/uu-diem-va-nhuoc-diem-cua-cong-cu-thi-truong-mo.html.
Trong những thập kỷ gần đây, nhiều ngân hàng trung ương đã chuyển sang chế độ lạm phát mục tiêu (inflation targeting) như một khuôn khổ chính sách tiền tệ (Bernanke et al., 1999). Lạm phát mục tiêu là một chiến lược chính sách tiền tệ công khai, trong đó ngân hàng trung ương công bố mục tiêu lạm phát cụ thể và cam kết sử dụng các công cụ chính sách tiền tệ để đạt được mục tiêu đó. Mục tiêu lạm phát thường được đặt ra trong một phạm vi hẹp, ví dụ như 2% +/- 1%. Ưu điểm của lạm phát mục tiêu là tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình của ngân hàng trung ương, đồng thời giúp ổn định kỳ vọng lạm phát của công chúng. Nghiên cứu của Ball và Sheridan (2003) cho thấy rằng lạm phát mục tiêu đã giúp giảm lạm phát và ổn định kinh tế ở nhiều quốc gia.
Ngoài chính sách tiền tệ, một chức năng quan trọng khác của ngân hàng trung ương là duy trì sự ổn định tài chính. Ổn định tài chính đề cập đến trạng thái mà hệ thống tài chính hoạt động trơn tru, hiệu quả và có khả năng chống chịu các cú sốc. Ngân hàng trung ương đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa và giải quyết các cuộc khủng hoảng tài chính. Để đảm bảo ổn định tài chính, ngân hàng trung ương thực hiện các hoạt động giám sát và điều tiết hệ thống ngân hàng và các tổ chức tài chính khác. Giám sát ngân hàng bao gồm việc theo dõi tình hình tài chính của các ngân hàng, đánh giá rủi ro và đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật. Ngân hàng trung ương cũng có thể can thiệp vào thị trường tài chính để cung cấp thanh khoản trong trường hợp khủng hoảng và đóng vai trò là người cho vay cuối cùng (lender of last resort) cho các ngân hàng gặp khó khăn về thanh khoản (Goodfriend và King, 1988). Vai trò của vốn chủ sở hữu trong hoạt động của ngân hàng thương mại là vô cùng quan trọng, bạn có thể tìm hiểu thêm tại https://luanvanaz.com/vai-tro-cua-von-chu-so-huu-trong-hoat-dong-ngan-hang-thuong-mai.html
Khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008-2009 đã làm nổi bật tầm quan trọng của chức năng ổn định tài chính của ngân hàng trung ương. Trong cuộc khủng hoảng này, các ngân hàng trung ương trên toàn thế giới đã phải thực hiện các biện pháp chưa từng có tiền lệ, bao gồm cắt giảm lãi suất xuống gần bằng không, cung cấp thanh khoản khổng lồ cho thị trường tài chính và thực hiện các chương trình mua tài sản quy mô lớn (quantitative easing). Nghiên cứu của Taylor (2009) và nhiều nhà kinh tế khác đã phân tích vai trò của ngân hàng trung ương trong việc ứng phó với cuộc khủng hoảng tài chính và rút ra những bài học kinh nghiệm cho tương lai.
Bên cạnh chính sách tiền tệ và ổn định tài chính, ngân hàng trung ương còn đảm nhận các chức năng khác như quản lý dự trữ ngoại hối quốc gia, phát hành tiền giấy và tiền xu, và cung cấp các dịch vụ thanh toán. Quản lý dự trữ ngoại hối là việc ngân hàng trung ương mua bán ngoại tệ để can thiệp vào thị trường ngoại hối và duy trì tỷ giá hối đoái ổn định. Phát hành tiền giấy và tiền xu là độc quyền của ngân hàng trung ương, đảm bảo tính thống nhất và tin cậy của tiền tệ quốc gia. Cung cấp các dịch vụ thanh toán bao gồm việc vận hành các hệ thống thanh toán bù trừ liên ngân hàng và cung cấp dịch vụ ngân hàng cho chính phủ. Tìm hiểu thêm về các dịch vụ chính của ngân hàng thương mại tại https://luanvanaz.com/cac-dich-vu-chinh-cua-ngan-hang-thuong-mai.html
Tính độc lập của ngân hàng trung ương là một yếu tố quan trọng để đảm bảo hiệu quả hoạt động của ngân hàng trung ương. Tính độc lập của ngân hàng trung ương đề cập đến khả năng của ngân hàng trung ương trong việc đưa ra quyết định chính sách tiền tệ mà không bị can thiệp chính trị ngắn hạn. Lý thuyết về tính độc lập của ngân hàng trung ương cho rằng một ngân hàng trung ương độc lập hơn sẽ có khả năng kiểm soát lạm phát tốt hơn (Fischer, 1995). Nhiều nghiên cứu thực nghiệm đã ủng hộ quan điểm này, cho thấy rằng các quốc gia có ngân hàng trung ương độc lập hơn thường có mức lạm phát thấp hơn (Cukierman, 1992). Tuy nhiên, tính độc lập của ngân hàng trung ương cũng đi kèm với trách nhiệm giải trình cao, đảm bảo rằng ngân hàng trung ương hoạt động vì lợi ích công chúng và tuân thủ các mục tiêu đã được quy định.
Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu hóa và sự phát triển của công nghệ tài chính (fintech), ngân hàng trung ương đang đối mặt với nhiều thách thức mới. Toàn cầu hóa đã làm tăng tính liên kết giữa các nền kinh tế và thị trường tài chính, đòi hỏi ngân hàng trung ương phải hợp tác quốc tế chặt chẽ hơn để giải quyết các vấn đề kinh tế và tài chính xuyên biên giới. Sự phát triển của fintech, đặc biệt là tiền điện tử và stablecoin, đặt ra những câu hỏi mới về chính sách tiền tệ, ổn định tài chính và hệ thống thanh toán. Ngân hàng trung ương cần phải thích ứng với những thay đổi này và đổi mới để tiếp tục thực hiện hiệu quả các chức năng của mình trong thế kỷ 21 (Carney, 2019). Tham khảo thêm về tác động của tiền điện tử đến ngân hàng tại https://luanvanaz.com/tien-dien-tu-ngan-hang.html.
Nghiên cứu gần đây của Svensson (2022) thảo luận về những thách thức đối với chính sách tiền tệ trong môi trường lãi suất thấp toàn cầu. Ông cho rằng lãi suất thấp kéo dài có thể làm giảm hiệu quả của chính sách tiền tệ truyền thống và làm tăng rủi ro về sự ổn định tài chính. Nghiên cứu của Rajan (2005) cảnh báo về những rủi ro tiềm ẩn của việc theo đuổi chính sách tiền tệ quá lỏng lẻo trong thời gian dài, có thể dẫn đến bong bóng tài sản và khủng hoảng tài chính. Mặt khác, Blanchard et al. (2010) lập luận rằng mục tiêu lạm phát 2% có thể là quá thấp trong môi trường kinh tế hiện tại và đề xuất xem xét nâng mục tiêu lạm phát lên mức cao hơn. Những tranh luận này cho thấy rằng lĩnh vực ngân hàng trung ương vẫn đang tiếp tục phát triển và đối mặt với nhiều vấn đề phức tạp cần được nghiên cứu và giải quyết. Hiểu rõ hơn về bản chất của tín dụng ngân hàng tại https://luanvanaz.com/ban-chat-cua-tin-dung-ngan-hang.html
Kết luận
Tóm lại, ngân hàng trung ương đóng vai trò không thể thiếu trong nền kinh tế hiện đại. Từ việc kiểm soát lạm phát thông qua chính sách tiền tệ đến đảm bảo sự ổn định của hệ thống tài chính, các chức năng của ngân hàng trung ương là rất đa dạng và quan trọng. Bài viết này đã cung cấp một cái nhìn tổng quan về khái niệm và chức năng của ngân hàng trung ương, từ lịch sử phát triển đến các công cụ chính sách và những thách thức đương đại. Sự độc lập, trách nhiệm giải trình và khả năng thích ứng với những thay đổi của môi trường kinh tế toàn cầu là những yếu tố then chốt để ngân hàng trung ương tiếp tục đóng góp vào sự thịnh vượng kinh tế và ổn định tài chính. Trong bối cảnh thế giới ngày càng phức tạp và biến động, vai trò của ngân hàng trung ương càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết, đòi hỏi sự nghiên cứu và đổi mới liên tục để đáp ứng những thách thức mới. Tìm hiểu thêm về đặc trưng hoạt động của ngân hàng thương mại tại https://luanvanaz.com/dac-trung-hoat-dong-cua-ngan-hang-thuong-mai.html
Khái niệm về ngân hàng trung ương và chức năng
Tài liệu tham khảo
Ball, L., & Sheridan, N. (2003). Does inflation targeting matter?. In The inflation-targeting debate (pp. 249-276). University of Chicago Press.
Bernanke, B. S. (2006). Central bank talk and monetary policy. International Journal of Central Banking, 2(1), 119-142.
Bernanke, B. S., Laubach, T., Mishkin, F. S., & Posen, A. S. (1999). Inflation targeting: Lessons from the international experience. Princeton university press.
Capie, F., Goodhart, C., Fischer, S., & Schnadt, N. (1994). The future of central banking: the tercentenary symposium of the Bank of England. Cambridge University Press.
Carney, M. (2019). The future of payments. Bank of England.
Cukierman, A. (1992). Central bank strategy, credibility, and independence: theory and evidence. MIT press.
Fischer, S. (1995). Central-bank independence revisited. The American Economic Review, 85(2), 201-207.
Goodfriend, M., & King, R. G. (1988). Financial deregulation, monetary policy, and central banking. Federal Reserve Bank of Richmond Economic Review, 74(3), 3-22.
Goodhart, C. A. (1988). The evolution of central banks. MIT press.
Mishkin, F. S. (2007). Monetary policy strategy. MIT press.
Rajan, R. G. (2005). Has financial development made the world riskier?. National Bureau of Economic Research.
Svensson, L. E. O. (2022). Monetary policy strategy in a low-interest-rate world. National Bureau of Economic Research.
Taylor, J. B. (2009). The financial crisis and the policy responses: a historical perspective. National Bureau of Economic Research.
Blanchard, O., Dell’Ariccia, G., & Mauro, P. (2010). Rethinking Macroeconomic Policy. Journal of Money, Credit and Banking, 42(s1), 199–215.
Báo giá dịch vụ viết thuê luận văn
Luận Văn A-Z nhận làm trọn gói dịch vụ viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ. Liên hệ ngay dịch vụ viết thuê luận văn của chúng tôi!
UY TÍN - CHUYÊN NGHIỆP - BẢO MẬT
