Bảo hiểm xã hội trong hệ thống chính sách an sinh xã hội

Bảo hiểm xã hội ra đời đầu tiên ở Cộng hòa Liên bang Đức cách đây hơn một thế kỷ và ngày nay hầu hết các nước trên thế giới đều có chính sách BHXH. Đặc điểm chủ yếu của chính sách này là: Luôn được luật hóa và có liên quan đến cả người lao động, người sử dụng lao động và Nhà nước; đối tượng tham gia ngày càng được mở rộng (từ những người làm công ăn lương đến những lao động không có quan hệ lao động); nội dung và phạm vi điều chỉnh của chính sách này phụ thuộc chủ yếu vào điều kiện kinh tế – xã hội của mỗi quốc gia trong mỗi thời kỳ. Bảo hiểm xã hội là chính sách chủ yếu trong hệ thống chính sách an sinh xã hội và có vai trò đặc biệt quan trọng được thể hiện trên các mặt chủ yếu sau:

Thứ nhất, Bảo hiểm xã hội được coi là lưới đầu tiên và quan trọng nhất của hệ thống an sinh xã hội. Bảo hiểm xã hội là trụ cột chính trong hệ thống an sinh xã hội. Do vậy, sự vững chắc của hệ thống ASXH của một quốc gia được phản ánh qua chính sách BHXH của quốc gia đó. Vì Bảo hiểm xã hội có đối tượng người lao động tham gia rất lớn, đây là những người trực tiếp tạo ra của cải vật chất và dịch vụ cho xã hội. Khi rủi ro ốm đau, tai nạn, mất việc làm…xảy ra sẽ đe dọa đến cuộc sống của bản thân người lao động và gia đình họ, làm ảnh hưởng xấu tới tâm lý của người lao động, từ đó ảnh hưởng tới xã hội.

Thứ hai, Bảo hiểm xã hội điều tiết các chính sách trong hệ thống an sinh xã hội. BHXH, cứu trợ xã hội và ưu đãi xã hội là những bộ phận của chính sách ASXH, do đó đều là những chính sách xã hội quan trọng của mỗi quốc gia. Chúng có quan hệ chặt chẽ với nhau, hỗ trợ nhau, bổ sung cho nhau và tất cả đều góp phần ổn định cuộc sống cho mọi thành viên trong cộng đồng xã hội, từ đó góp phần ổn định xã hội. Khi Bảo hiểm xã hội phát triển, số đối tượng tham gia và hưởng Bảo hiểm xã hội được mở rộng sẽ góp phần nâng cao đời sống của người lao động nói riêng và dân cư nói chung, từ đó sẽ góp phần làm giảm số đối tượng được hưởng các chính sách ASXH khác như ưu đãi xã hội, cứu trợ xã hội và làm giảm gánh nặng cho ngân sách Nhà nước. Như vậy, khi kinh tế – xã hội phát triển thì hệ thống BHXH sẽ được mở rộng, lúc này những hình thức trợ giúp khác của xã hội chỉ là lưới cuối cùng cung cấp các điều kiện tối thiểu cho những người gặp hoàn cảnh khó khăn, bất lợi trong cuộc sống.