Bài học kinh nghiệm cho việc phát triển các Khu công nghiệp đồng bộ

Qua tìm hiểu những kinh nghiệm và thành công của việc phát triển Khu công nghiệp ở Đài Loan và Khu công nghiệp Tô Châu-Trung Quốc, luận án rút ra một số bài học kinh nghiệm cho việc phát triển các Khu công nghiệpđồng bộ trên địa bàn Hà Nội sau:

– Cần có sự thống nhất quan điểm ưu tiên phát triển Khu công nghiệp trong chiến lược tổng thể phát triển kinh tế-xã hội của đất nước nói chung và của Hà Nội nói riêng trong hệ thống Đảng và Chính quyền các cấp từ Trung ương đến cấp quận, huyện của thành phố Hà Nội.

– Nhà nước đóng vai trò rất quan trọng trong việc ban hành các chính sách, chiến lược, quy hoạch phát triển, các tiêu chuẩn, quy phạm để xây dựng các Khu công nghiệp; đề ra các chính sách ưu đãi, khuyến khích để thu hút đầu tư vào Khu công nghiệp. Đảm bảo sự đồng nhất giữa chính sách của Nhà nước với các chính sách của Hà Nội, giảm dần các ưu đãi khi Khu công nghiệp đã đi vào hoạt động ổn định;

– Cần xây dựng quy hoạch tổng thể mạng lưới các Khu công nghiệp Hà Nội, xác định vị trí đặt Khu công nghiệp phù hợp với đặc điểm của từng khu vực; từng quận, huyện; từng ngành, lĩnh vực cụ thể, nhất là đối với những KCN có các ngành nghề thuộc nhóm nguy cơ cao về ô nhiễm môi trường và những KCN dành cho những đối tượng là các doanh nghiệp nhỏ và vừa;

– Phát triển Khu công nghiệp phải gắn liền với phát triển đô thị liền kề, Nhà nước và Hà Nội cần có sự hỗ trợ về cơ chế chính sách trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật, xã hội ngoài hàng rào Khu công nghiệp, đảm bảo tương xứng với hạ tầng trong Khu công nghiệp để hình thành các trung tâm đô thị, bố trí lại dân cư nhằm tạo điều kiện phát triển các KCN đồng bộ. Quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa thông qua phương thức xây dựng Khu công nghiệp phải gắn liền với việc đô thị hóa nông thôn ngoại thành và chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng giảm tỷ trọng GDP trong nông nghiệp, tăng tỷ trọng GDP trong công nghiệp. Do vậy, quy hoạch phát triển Khu công nghiệp đồng bộ trong tương lai phải gắn chặt với quy hoạch các khu dân cư, đô thị mới theo định hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Hà Nội trên cơ sở đó hình thành những đô thị công nghiệp hiện đại, văn minh;

– Lựa chọn chủ đầu tư phát triển hạ tầng cơ sở thật sự có đủ năng lực, kinh nghiệm, nhân lực, tài lực, vật lực đảm bảo với quyết tâm cao. Năng lực của chủ đầu tư là rất quan trọng và là một trong những nhân tố ảnh hưởng tới sự thành công của KCN vì điều đó giúp cho nhà đầu tư triển khai đền bù giải phóng mặt bằng công tác đảm bảo tiến độ nhanh, với chi phí đầu tư thấp, chất lượng đảm bảo. Giải phóng mặt bằng càng nhanh thì chi phí đầu tư cho công tác này càng thấp, ít phát sinh những chi phí ngoài dự kiến. Đồng thời, việc sớm có mặt bằng sẽ giúp cho các chủ đầu tư phát triển hạ tầng nhanh chóng triển khai xây dựng Khu công nghiệp và đảm bảo hoàn thành tiến độ thời gian như dự kiến. Bên cạnh đó chính quyền các cấp của Hà Nội cũng cần có sự hỗ trợ tích cực đối với các chủ đầu tư phát triển hạ tầng Khu công nghiệp trong công tác đền bù giải tỏa, giải phóng mặt bằng, giữ gìn trật tự, an ninh trong và ngoài khu vực Khu công nghiệp; hỗ trợ cho người dân ổn định đời sống sau khi nhận tiền bồi thường và giao mặt bằng cho chủ đầu tư;

– Đa dạng hóa các thành phần kinh tế trong việc hình thành các công ty kinh doanh phát triển hạ tầng dưới nhiều hình thức theo điều kiện riêng từng KCN như hình thức 100% vốn nước ngoài; hình thức liên doanh, liên kết hoặc 100% vốn của doanh nghiệp trong nước. Việc đa dạng hóa các hình thức tổ chức công ty kinh doanh phát triển hạ tầng sẽ tạo được sự linh hoạt trong việc huy động các nguồn vốn và sự năng động trong hoạt động từ đó giúp cho các KCN ở phát triển thành công;

– Khi xây dựng các khu công nghiệp cần triển khai đồng bộ các hạng mục hạ tầng quan trọng như nhà máy xử lý nước thải tập trung, khu xử lý chất thải nguy hại, hạ tầng liên thông ngoài hàng rào Khu công nghiệp và các khu dịch vụ phụ trợ KCN, hạ tầng xã hội phục vụ người lao động sẽ là yếu tố quyết định sự thành công của Khu công nghiệp;

– Xây dựng và hình thành mối liên kết giữa các doanh nghiệp Khu công nghiệp với các cơ sở sản xuất công nghiệp phụ trợ trong và ngoài nước xung quanh khu vực xây dựng Khu công nghiệp nhằm cung cấp sản phẩm, nguyên liệu, bán thành phẩm phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp KCN và thúc đẩy doanh nghiệp công nghiệp của Hà Nội, vùng Hà Nội và trong nước phát triển;

– Tập trung đào tạo nguồn nhân lực có hàm lượng chất xám cao, có tay nghề chuyên môn và gắn đào tạo lý thuyết với thực hành … đồng thời nâng cao chất lượng đào tạo của các trường nghề Hà Nội. Khuyến khích nghiên cứu và triển khai ứng dụng khoa học công nghệ mới, hiện đại vào sản xuất;

– Hỗ trợ và tạo điều kiện phát huy vai trò của Ban quản lý các Khu công nghiệp và chế xuất Hà Nội, Ban quản lý phải đảm bảo đủ năng lực để thực hiện chức năng quản lý nhà nước theo sự phân cấp và ủy quyền của các bộ, ngành có liên quan trong các lĩnh vực như: quản lý đầu tư, quản lý hoạt động XNK, hoạt động thương mại, quản lý quy hoạch, quản lý lao động, quản lý môi trường …;

– Sự phân cấp cần rõ ràng tránh sự chồng chéo chức năng, nhiệm vụ của Ban quản lý với cơ quan quản lý nhà nước của địa phương và các Bộ, Ngành chức năng. Thực nghiêm túc cơ chế “một cửa liên thông” và đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính nhằm tạo điều kiện tối đa, giảm bớt phiền hà cho các nhà đầu tư. Tăng cường hoạt động kiểm tra, thanh tra, giám sát hoạt động của các doanh nghiệp KCN để kịp thời chấn chỉnh, đề xuất biện pháp, báo cáo cơ quan có thẩm quyền hoặc xử lý kịp thời khi có những phát sinh vi phạm của doanh nghiệp hoặc sự chưa phù hợp của các chính sách do nhà nước ban hành;

– Quá trình phát triển Khu công nghiệp phải gắn liền với việc xây dựng các tổ chức đoàn thể, nhất là xây dựng Công đoàn cơ sở vững mạnh và tiến hành song song với hoạt động của các doanh nghiệp. Các KCN có số lao động trên 30.000 người hoặc trên 500 doanh nghiệp cần tiến hành thành lập tổ chức công đoàn và tổ chức của người sử dụng lao động tại Khu công nghiệp. Điều này có tác dụng tốt, tạo điều kiện cho người lao động và người sử dụng lao động trong các Khu công nghiệp có đối tác để thương lượng, hòa giải các tranh chấp phát sinh nhằm giảm thiểu các cuộc đình công trái luật, giúp cho nhà đầu tư yên tâm sản xuất kinh doanh, người lao động yên tâm làm việc và góp phần tạo nên sự thành công của KCN phát triển ổn định, bền vững…