Trách Nhiệm Hình Sự Người Dưới 18 Tuổi: Khái Niệm và Đặc Điểm

Dẫn Nhập

Trách nhiệm hình sự (TNHS) của người dưới 18 tuổi là một vấn đề phức tạp, đòi hỏi sự quan tâm đặc biệt trong lĩnh vực luật hình sự. Bài viết này, được biên soạn dựa trên các nội dung trích xuất từ chương 1 và 2 của luận án tiến sĩ luật học, sẽ đi sâu vào khái niệm, đặc điểm, bản chất, nội dung, phạm vi và các hình thức TNHS của người dưới 18 tuổi. Đồng thời, bài viết cũng so sánh các quy định về TNHS của người dưới 18 tuổi trong pháp luật hình sự Việt Nam, Đức, Canada, Trung Quốc và Singapore, qua đó làm nổi bật những điểm tương đồng và khác biệt quan trọng. Đối tượng mục tiêu mà bài viết hướng đến là các nghiên cứu sinh, giảng viên đại học và những người quan tâm đến lĩnh vực luật hình sự.

1. Khái Niệm và Đặc Điểm Trách Nhiệm Hình Sự của Người Dưới 18 Tuổi

1.1. Khái Niệm Trách Nhiệm Hình Sự

Trong khoa học luật hình sự, TNHS là một khái niệm then chốt, luôn đi liền với khái niệm tội phạm. Mặc dù khái niệm tội phạm đã được xác định rõ ràng trong luật hình sự của nhiều quốc gia, khái niệm TNHS lại thường không được định nghĩa cụ thể trong luật. Điều này dẫn đến sự đa dạng trong cách tiếp cận và định nghĩa về TNHS của các nhà nghiên cứu luật.

Một số quan điểm về khái niệm TNHS:

• Tiếp cận dưới góc độ hậu quả: TNHS là hậu quả pháp lý của việc phạm tội, thể hiện ở việc người gây ra tội phạm phải chịu trách nhiệm trước nhà nước (GS.TSKH. Đào Trí Úc).
• Tiếp cận ở góc độ nghĩa vụ: TNHS là những nghĩa vụ mà người phạm tội phải thực hiện vì đã phạm tội (Một số nhà nghiên cứu).
• Dựa trên góc nhìn về quan hệ pháp luật: TNHS là loại quan hệ pháp luật hình sự thể hiện tính tiêu cực, sự lên án và trừng phạt giữa nhà nước và người phạm tội do hành vi phạm tội gây ra (GS.TS. Nguyễn Ngọc Hòa).

Tuy có nhiều cách tiếp cận khác nhau, các nhà nghiên cứu đều thống nhất rằng TNHS là một dạng của trách nhiệm pháp lý, là hậu quả pháp lý bất lợi của việc thực hiện tội phạm, và được biểu hiện thông qua việc chủ thể chịu TNHS phải gánh chịu những biện pháp cưỡng chế.

Định nghĩa được sử dụng trong bài viết: TNHS của người phạm tội là hậu quả pháp lý bất lợi mà người phạm tội phải chịu trước nhà nước do việc thực hiện tội phạm.

1.2. Đặc Điểm của Trách Nhiệm Hình Sự

• Hậu quả pháp lý bất lợi: TNHS chỉ phát sinh khi có người thực hiện hành vi bị pháp luật hình sự cấm hoặc không thực hiện hành vi được pháp luật yêu cầu.
• Biện pháp cưỡng chế: Người phạm tội phải gánh chịu những biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc nhất của nhà nước, như hình phạt và các biện pháp cưỡng chế hình sự phi hình phạt.
• Trách nhiệm trước Nhà nước: Chỉ có Nhà nước mới có đủ thẩm quyền để áp dụng TNHS.
• Thủ tục tố tụng đặc biệt: Việc áp dụng TNHS phải tuân theo một trình tự, thủ tục tố tụng chặt chẽ, công khai và dân chủ.
• Phản ánh trong bản án: TNHS phải được xác định trong bản án hoặc quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án.

1.3. Khái Niệm và Đặc Điểm Trách Nhiệm Hình Sự của Người Dưới 18 Tuổi Phạm Tội

Khái niệm: Trách nhiệm hình sự của người dưới 18 tuổi phạm tội là trường hợp đặc biệt của TNHS, là hậu quả pháp lý bất lợi mà người từ đủ 14 tuổi đến dưới 18 tuổi phải chịu trước nhà nước do việc thực hiện tội phạm, và việc áp dụng chủ yếu nhằm giáo dục, cải tạo người dưới 18 tuổi phạm tội mà không nhằm trừng trị họ.

Điểm khác biệt so với TNHS của người trưởng thành:

• Mục đích: Không nhằm trừng trị mà chủ yếu nhằm giáo dục, cải tạo.
• Mức độ cưỡng chế: Nhẹ hơn so với người từ đủ 18 tuổi trở lên phạm tội.
• Loại hình phạt: Hạn chế hình phạt tù, ưu tiên các biện pháp không tước tự do.
• Án tích: Quy định về án tích và xóa án tích có nhiều ưu đãi hơn.

1.4. Bản Chất, Nội Dung và Phạm Vi Trách Nhiệm Hình Sự của Người Dưới 18 Tuổi Phạm Tội

• Bản chất: Sự lên án của nhà nước đối với người dưới 18 tuổi đã thực hiện tội phạm, không nhằm trừng trị mà nhằm giáo dục.
• Nội dung: Quyền và nghĩa vụ của nhà nước (bên áp đặt TNHS) và nghĩa vụ và quyền tương ứng của người dưới 18 tuổi phạm tội (bên phải chịu TNHS).
• Phạm vi:
  • Thời điểm bắt đầu: Khi người dưới 18 tuổi thực hiện tội phạm.
  • Thời điểm kết thúc: Khi người dưới 18 tuổi chấp hành xong hình phạt hoặc biện pháp tư pháp, được xóa án tích, được miễn TNHS hoặc miễn hình phạt, được đặc xá hoặc đại xá, hết thời hiệu truy cứu TNHS, hoặc hết thời hiệu thi hành bản án.

1.5. Các Hình Thức Trách Nhiệm Hình Sự của Người Dưới 18 Tuổi Phạm Tội

Các hình thức TNHS đối với người dưới 18 tuổi phạm tội bao gồm:

• Hình phạt: Biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc nhất, gây thiệt hại hoặc bất lợi cho quyền và lợi ích của người phạm tội.
• Biện pháp hình sự khác (Biện pháp tư pháp): Biện pháp cưỡng chế có tính đề phòng, tác động đến yếu tố gây ra tội phạm và hỗ trợ hoặc thay thế hình phạt.
• Án tích: Dấu tích của việc bị kết án, thể hiện nghĩa vụ của người phạm tội phải mang án tích và chỉ được xóa án tích khi đáp ứng các điều kiện nhất định.

2. Trách Nhiệm Hình Sự của Người Dưới 18 Tuổi Phạm Tội trong Pháp Luật Hình Sự Việt Nam, Đức, Canada, Trung Quốc và Singapore

Chương này sẽ đi sâu vào so sánh hệ thống hình phạt, biện pháp hình sự khác, và quy định về án tích đối với người dưới 18 tuổi phạm tội ở năm quốc gia: Việt Nam, Đức, Canada, Trung Quốc và Singapore.

Các nội dung chính:

• Hệ thống hình phạt: So sánh hệ thống hình phạt chính và hình phạt bổ sung, các loại hình phạt cụ thể (cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ, tù có thời hạn, tù chung thân, tử hình), phạm vi và mức độ áp dụng hình phạt tù, và các hình phạt đặc thù của từng quốc gia (đánh roi ở Singapore).
• Biện pháp hình sự khác (Biện pháp tư pháp): So sánh các biện pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng, khiển trách, áp dụng một số điều kiện, giam giữ, phục vụ cộng đồng, và các chương trình hỗ trợ chuyên sâu.
• Án tích: So sánh quy định về án tích và xoá án tích, điều kiện và thời hạn xoá án tích, và ảnh hưởng của án tích đến quá trình tái hoà nhập cộng đồng.

(Lưu ý: Do giới hạn về nội dung được cung cấp, phần so sánh chi tiết về hệ thống hình phạt, biện pháp hình sự khác, và quy định về án tích giữa các quốc gia sẽ cần được bổ sung thông tin từ luận án gốc)

3. Cơ Sở Quy Định Trách Nhiệm Hình Sự của Người Dưới 18 Tuổi Phạm Tội

Việc quy định TNHS của người dưới 18 tuổi phạm tội trong luật hình sự của các quốc gia dựa trên ba cơ sở chính:

• Các triết lý xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội: Triết lý phúc lợi, triết lý công lý, triết lý phòng ngừa, triết lý dựa vào cộng đồng và triết lý phục hồi.
• Chính sách hình sự của từng quốc gia: Quan điểm của Đảng cầm quyền và Nhà nước về tội phạm và phòng chống tội phạm, thể hiện trong các văn kiện, nghị quyết, chỉ thị và pháp luật.
• Chuẩn mực quốc tế về tư pháp người dưới 18 tuổi: Các điều ước quốc tế như Công ước Liên hợp quốc về Quyền trẻ em, Các quy tắc Bắc Kinh, và các hướng dẫn của UNODC.

Kết Luận

Bài viết đã trình bày những vấn đề lý luận cơ bản về TNHS của người dưới 18 tuổi phạm tội, từ khái niệm, đặc điểm, bản chất, nội dung, phạm vi đến các hình thức TNHS. Đồng thời, bài viết cũng đã so sánh các quy định về TNHS của người dưới 18 tuổi trong pháp luật hình sự của một số quốc gia tiêu biểu. Các nội dung này sẽ là tiền đề quan trọng cho việc nghiên cứu và hoàn thiện pháp luật hình sự Việt Nam về TNHS của người dưới 18 tuổi phạm tội trong thời gian tới.

Báo giá dịch vụ viết thuê luận văn

Luận Văn A-Z  nhận làm trọn gói dịch vụ viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ. Liên hệ ngay dịch vụ viết thuê luận văn của chúng tôi!

UY TÍN - CHUYÊN NGHIỆP - BẢO MẬT

Nhận báo giá Xem thêm