Hình Phạt và Các Biện Pháp Khác Biệt: So Sánh Luật
Giới thiệu
Bài viết này tập trung so sánh trách nhiệm hình sự (TNHS) của người dưới 18 tuổi phạm tội ở Việt Nam, Đức, Canada, Trung Quốc và Singapore.
1. Những Vấn Đề Lí Luận Về Trách Nhiệm Hình Sự Của Người Dưới 18 Tuổi Phạm Tội
1.1. Khái Niệm và Đặc Điểm
Trách nhiệm hình sự của người phạm tội là hậu quả pháp lí bất lợi mà người phạm tội phải chịu trước nhà nước do việc thực hiện tội phạm. TNHS bao gồm những đặc điểm sau:
1. Hậu quả pháp lí bất lợi: TNHS chỉ phát sinh khi có hành vi phạm pháp luật hình sự.
2. Biện pháp cưỡng chế: Người phạm tội phải chịu các biện pháp cưỡng chế của TNHS.
3. Trách nhiệm trước Nhà nước: TNHS là trách nhiệm trước Nhà nước, được thực hiện dựa trên các căn cứ và trong các giới hạn do pháp luật quy định.
4. Thủ tục tố tụng đặc biệt: TNHS được xác định bằng một trình tự, thủ tục tố tụng đặc biệt.
5. Phản ánh trong bản án: TNHS phải được phản ánh trong bản án hay quyết định có hiệu lực pháp luật của Toà án.
Trách nhiệm hình sự của người dưới 18 tuổi phạm tội là trường hợp đặc biệt của TNHS, là hậu quả pháp lí bất lợi mà người từ đủ 14 tuổi đến dưới 18 tuổi phải chịu trước nhà nước do việc thực hiện tội phạm và việc áp dụng chủ yếu nhằm giáo dục, cải tạo người dưới 18 tuổi phạm tội mà không nhằm trừng trị họ.
Đặc điểm của TNHS của người dưới 18 tuổi phạm tội:
* Hậu quả pháp lí bất lợi: TNHS của người dưới 18 tuổi là hậu quả pháp lí có tính chất bất lợi vì TNHS chỉ được áp dụng với những người dưới 18 tuổi đã thực hiện hành vi phạm tội.
* Mức độ nhẹ hơn: Người dưới 18 tuổi phải chịu các biện pháp cưỡng chế của TNHS với mức độ nhẹ hơn so với người từ đủ 18 tuổi trở lên phạm tội.
* Mục đích chủ yếu của việc áp dụng không nhằm trừng trị mà nhằm giáo dục, cải tạo người dưới 18 tuổi phạm tội
1.2. Bản Chất, Nội Dung và Phạm Vi
- Bản chất: TNHS đối với người dưới 18 tuổi phạm tội là sự lên án của nhà nước đối với người dưới 18 tuổi đã thực hiện tội phạm.
- Nội dung: Quyền và nghĩa vụ của nhà nước và người dưới 18 tuổi phạm tội.
- Phạm vi: Bắt đầu từ thời điểm người dưới 18 tuổi thực hiện tội phạm và kết thúc khi người dưới 18 tuổi phạm tội chấp hành xong hình phạt hoặc biện pháp tư pháp, được xoá án tích, được miễn TNHS hoặc miễn hình phạt, được đặc xá hoặc đại xá, hết thời hiệu truy cứu TNHS, hết thời hiệu thi hành bản án…
1.3. Các Hình Thức Trách Nhiệm Hình Sự
Các hình thức TNHS đối với người dưới 18 tuổi phạm tội bao gồm:
1. Hình phạt: Biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc nhất.
2. Biện pháp hình sự khác: Các biện pháp cưỡng chế có tính đề phòng và có tác dụng hỗ trợ hoặc thay thế hình phạt.
3. Án tích: Dấu tích của việc người phạm tội bị kết án.
1.4. Cơ Sở Quy Định Trách Nhiệm Hình Sự
Việc quy định TNHS đối với người dưới 18 tuổi phạm tội trong luật hình sự dựa trên:
* Các triết lí xử lí người dưới 18 tuổi phạm tội: (phúc lợi, công lí, phòng ngừa, dựa vào cộng đồng, phục hồi).
* Chính sách hình sự của từng quốc gia: Định hướng, chủ trương sử dụng pháp luật hình sự trong đấu tranh phòng, chống tội phạm.
* Chuẩn mực quốc tế về tư pháp người dưới 18 tuổi: Các chuẩn mực được tìm thấy trong các điều ước quốc tế như công ước Liên hợp quốc về quyền trẻ em, Các quy tắc Bắc Kinh…
2. Trách Nhiệm Hình Sự Của Người Dưới 18 Tuổi Phạm Tội Trong Pháp Luật Hình Sự Việt Nam, Đức, Canada, Trung Quốc và Singapore
2.1. Hình Phạt Đối Với Người Dưới 18 Tuổi Phạm Tội
2.1.1. Hệ thống hình phạt
- Việt Nam: Cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ, tù có thời hạn.
- Đức: Tù có thời hạn.
- Singapore: Phạt tiền, tịch thu tài sản, đánh roi, tù có thời hạn, tù chung thân.
- Trung Quốc: Trả tự do có kiểm soát, giam giữ ngắn hạn, tù có thời hạn, tù chung thân, phạt tiền, tước các quyền chính trị.
- Canada: Khiển trách, phạt tiền, bồi thường thiệt hại, trả lại tài sản, thực hiện nghĩa vụ cộng đồng, lệnh cấm, quản chế, giám sát và hỗ trợ chuyên sâu, tham dự một chương trình không cư trú, hình phạt tù.
2.1.2. So sánh hệ thống hình phạt
Những điểm tương đồng:
* Các quốc gia (trừ Đức) đều quy định hệ thống hình phạt có sự phân hóa.
* Không áp dụng hình phạt tử hình đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.
* Đều áp dụng hình phạt tù đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.
* Hình phạt tù tại hầu hết các quốc gia (ngoại trừ Singapore) đều được quy định với mức phạt tù thấp hơn so với người từ đủ 18 tuổi trở lên phạm tội.
* Hình phạt tiền được áp dụng tại đa số các quốc gia được nghiên cứu (ngoại trừ Đức).
* Cả hai quốc gia Việt Nam và Trung Quốc có quy định loại hình phạt hạn chế tự do của người dưới 18 tuổi bị kết án trong một khoảng thời gian nhất định.
* Hình phạt nhẹ nhất trong hệ thống hình phạt áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội theo pháp luật Việt Nam và pháp luật Canada đều là hình phạt có tính chất cảnh cáo, lên án công khai đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.
Những điểm khác biệt:
* Trong pháp luật của các quốc gia Canada, Trung Quốc, Singapore có những hình phạt đặc thù chưa từng xuất hiện trong BLHS Việt Nam cũng như luật hình sự của các quốc gia còn lại.
* Riêng Trung Quốc và Singapore vẫn duy trì việc quy định hình phạt tù chung thân đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.
* Trong các quốc gia kể trên, hệ thống hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội trong pháp luật Đức là kém đa dạng nhất và không có sự phân hoá về loại hình phạt. Đức chỉ quy định một loại hình phạt áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội là hình phạt tù.
* Trái lại với Đức và khác biệt hoàn toàn với các quốc gia còn lại là Việt Nam, Trung Quốc và Singapore. Pháp luật hình sự Canada quy định hệ thống hình phạt riêng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội khác biệt với hệ thống hình phạt trong BLHS.
2.2. Biện Pháp Hình Sự Khác Đối Với Người Dưới 18 Tuổi Phạm Tội
2.2.1. Hệ thống các biện pháp hình sự khác
- Việt Nam: Giáo dục tại trường giáo dưỡng.
- Đức: Khiển trách, áp dụng một số điều kiện, lệnh tạm giam.
- Trung Quốc: Khiển trách, buộc làm biên bản ăn năn, buộc chính thức xin lỗi, buộc bồi thường thiệt hại.
- Singapore: Phóng thích có điều kiện, giao người phạm tội cho người thân hoặc người phù hợp khác chăm sóc, giao người dưới 18 tuổi phạm tội cho cha mẹ hoặc người giám hộ chăm sóc, quản chế, lao động phục vụ cộng đồng, tạm giam, giam giữ vào cuối tuần, trả tiền phạt, tiền bồi thường hoặc án phí.
- Canada: Bồi thường thiệt hại, tham dự chương trình không cư trú, phục vụ cộng đồng…
2.2.2. So sánh hệ thống các biện pháp hình sự khác
- Các quốc gia nghiên cứu đều có những biện pháp khác biệt so với hình phạt được áp dụng.
- Hệ thống các biện pháp có thể chia thành bốn nhóm: giáo dục, khiển trách, giam giữ, kinh tế.
- Việt Nam có hệ thống biện pháp tư pháp kém đa dạng nhất so với các quốc gia còn lại.
- Phạm vi các hành vi bị coi là tái phạm có sự khác nhau giữa các nước.
2.3. Án Tích Đối Với Người Dưới 18 Tuổi Phạm Tội
2.3.1. Quy định về án tích và xoá án tích
- Việt Nam: Phân loại người dưới 18 tuổi phạm tội có hoặc không có án tích dựa trên loại tội và hình phạt, thời hạn xóa án tích từ 6 tháng đến 3 năm.
- Đức: Án tích nếu bị kết án phạt tù trên 01 năm, thời hạn xóa án tích là 02 năm.
- Canada: Thời gian mang án tích từ 3 đến 5 năm sau khi hoàn thành bản án, không phạm tội mới.
- Trung Quốc: Người dưới 18 tuổi phạm tội được niêm phong lý lịch tư pháp, nếu phạm tội mới thì không bị coi là tái phạm.
- Singapore: Tội phạm mà người dưới 18 tuổi thực hiện là tội phạm có thể đăng kí hay không thể đăng kí, thời gian xoá án tích 5 năm.
2.3.2. So sánh quy định về án tích
- Đa số quốc gia (trừ Canada) quy định một phạm vi mà người dưới 18 tuổi phạm tội không bị mang án tích.
- Các quy định về điều kiện xoá án tích ở các quốc gia là tương đồng.
- Canada và Singapore quy định thời hạn xoá án tích đối với người dưới 18 tuổi phạm tội dài hơn so với các quốc gia còn lại.
Báo giá dịch vụ viết thuê luận văn
Luận Văn A-Z nhận làm trọn gói dịch vụ viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ. Liên hệ ngay dịch vụ viết thuê luận văn của chúng tôi!
UY TÍN - CHUYÊN NGHIỆP - BẢO MẬT
