“`markdown

Chuyển Đổi Số Và Tác Động Đến Chiến Lược Kinh Doanh: Phân Tích Từ Góc Độ Doanh Nghiệp Việt Nam

Tóm tắt

Bài viết phân tích tác động sâu sắc và đa chiều của chuyển đổi số (digital transformation) đến chiến lược kinh doanh tại Việt Nam, tập trung vào bối cảnh và những thách thức, cơ hội đặc thù của các doanh nghiệp trong nước. Thông qua việc đánh giá các ví dụ điển hình từ các tập đoàn hàng đầu như Viettel, Tổng Công ty Điện lực Việt Nam (EVN), và Ngân hàng Tiên Phong (TPBank), nghiên cứu làm rõ cách thức chuyển đổi số không chỉ là việc áp dụng công nghệ đơn thuần, mà là một quá trình tái cấu trúc toàn diện mô hình kinh doanh, tối ưu hóa quy trình vận hành nội bộ, và nâng cao vượt trội trải nghiệm khách hàng. Chuyển đổi số được định nghĩa là quá trình ứng dụng công nghệ số để thay đổi một cách căn bản mô hình kinh doanh, quy trình vận hành và cách tương tác với khách hàng, nhằm tạo ra giá trị mới. Nghiên cứu chỉ ra rằng, mặc dù phần lớn doanh nghiệp Việt Nam (khoảng 85%) đã nhận thức rõ tầm quan trọng và vai trò không thể phủ nhận của chuyển đổi số trong bối cảnh kinh tế hiện đại, họ vẫn đối mặt với những thách thức đáng kể trong việc xây dựng và thực thi một chiến lược chuyển đổi số bài bản và tích hợp. Sự thiếu hụt này thể hiện qua việc chỉ khoảng 30% doanh nghiệp có chiến lược rõ ràng, phản ánh rào cản về nguồn lực, kỹ năng số, vấn đề an ninh mạng và sự cần thiết phải thay đổi văn hóa tổ chức. Chuyển đổi số thúc đẩy sự dịch chuyển từ các mô hình truyền thống sang các mô hình dựa trên nền tảng số, từ đó mở ra các kênh doanh thu mới, tăng hiệu quả hoạt động và cá nhân hóa dịch vụ ở mức độ chưa từng có. Để đạt được thành công bền vững trong kỷ nguyên số, các doanh nghiệp Việt Nam được khuyến nghị cần xây dựng một chiến lược chuyển đổi số dài hạn, đầu tư mạnh mẽ vào việc phát triển nguồn nhân lực số có năng lực, áp dụng công nghệ một cách linh hoạt và sáng tạo, đồng thời chú trọng xây dựng một văn hóa doanh nghiệp đề cao sự đổi mới và thích ứng. Bên cạnh nỗ lực từ phía doanh nghiệp, sự hỗ trợ từ Chính phủ thông qua các chính sách khuyến khích, đầu tư vào hạ tầng số và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu tố then chốt để thúc đẩy quá trình chuyển đổi số quốc gia, giúp Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu trở thành một quốc gia số phát triển.

Nội dung chính

1. Giới thiệu

Chuyển đổi số (Digital Transformation) đã và đang trở thành một xu thế không thể đảo ngược, định hình lại toàn cảnh kinh tế toàn cầu và tạo ra những thay đổi mang tính cấu trúc trong mọi lĩnh vực đời sống xã hội. Đặc biệt, trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư (Công nghiệp 4.0) đang diễn ra mạnh mẽ, với sự hội tụ của các công nghệ tiên tiến như Trí tuệ Nhân tạo (AI), Dữ liệu lớn (Big Data), Internet vạn vật (IoT), Blockchain, và Điện toán đám mây (Cloud Computing), chuyển đổi số không còn là một lựa chọn mà đã trở thành một yêu cầu sống còn đối với sự phát triển và khả năng cạnh tranh của mỗi quốc gia và mỗi doanh nghiệp.

Tại Việt Nam, quá trình chuyển đổi số đang diễn ra sôi động trên cả ba trụ cột: Chính phủ số, Kinh tế số và Xã hội số. Chính phủ Việt Nam đã thể hiện quyết tâm mạnh mẽ trong việc thúc đẩy tiến trình này thông qua việc ban hành Chương trình Chuyển đổi số Quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, được phê duyệt tại Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 03/6/2020. Chương trình này đặt ra các mục tiêu cụ thể nhằm phát triển hạ tầng số, nền tảng số, dữ liệu số và an ninh mạng, tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân tham gia vào không gian số. Đối với cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam, chuyển đổi số không chỉ đơn thuần là việc áp dụng các công nghệ mới vào quy trình hiện có, mà còn là một cuộc đại phẫu thuật đòi hỏi sự thay đổi căn bản trong tư duy, mô hình kinh doanh, văn hóa tổ chức và cách thức tương tác với khách hàng và đối tác.

Quá trình chuyển đổi số mang lại những cơ hội chưa từng có để các doanh nghiệp Việt Nam gia tăng hiệu quả hoạt động, mở rộng thị trường, tạo ra các sản phẩm và dịch vụ đột phá, nâng cao năng lực cạnh tranh trên cả thị trường nội địa và quốc tế. Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội đó là không ít thách thức, bao gồm rào cản về nguồn lực tài chính và nhân lực chất lượng cao, vấn đề an ninh mạng ngày càng phức tạp, sự cần thiết phải thay đổi văn hóa và tư duy truyền thống, cũng như áp lực từ sự cạnh tranh gay gắt của các đối thủ trong nước và quốc tế đã đi trước trong hành trình số hóa.

Bài viết này đi sâu phân tích tác động của chuyển đổi số đến chiến lược kinh doanh của các doanh nghiệp Việt Nam. Dựa trên khung khái niệm về chuyển đổi số và bối cảnh đặc thù của Việt Nam, bài viết sẽ làm rõ cách chuyển đổi số ảnh hưởng đến ba khía cạnh cốt lõi của chiến lược kinh doanh: thay đổi mô hình kinh doanh, tối ưu hóa quy trình nội bộ và nâng cao trải nghiệm khách hàng. Đồng thời, bài viết cũng chỉ ra những thách thức phổ biến mà doanh nghiệp Việt Nam đang đối mặt và đề xuất các giải pháp chiến lược dựa trên bài học kinh nghiệm từ các doanh nghiệp tiên phong. Phân tích các trường hợp điển hình như Viettel, EVN và TPBank sẽ cung cấp cái nhìn thực tiễn và minh họa cụ thể cho những tác động và bài học được rút ra. Cuối cùng, bài viết đưa ra kết luận và một số khuyến nghị chính sách nhằm thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa tiến trình chuyển đổi số trong cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam, góp phần xây dựng nền kinh tế số và xã hội số phát triển bền vững.

2. Khái Niệm và Bối Cảnh Chuyển Đổi Số Tại Việt Nam

2.1. Khái niệm Chuyển đổi số

Chuyển đổi số (digital transformation) là một khái niệm rộng và thường bị nhầm lẫn với số hóa (digitization) và số hóa quy trình (digitalization). Để hiểu rõ tác động của nó đến chiến lược kinh doanh, cần phân biệt các khái niệm này:

• Số hóa (Digitization): Là quá trình chuyển đổi thông tin từ định dạng vật lý (như văn bản trên giấy, hình ảnh, âm thanh analog) sang định dạng số (digital format). Ví dụ: scan tài liệu, lưu trữ ảnh dưới dạng file số. Quá trình này giúp lưu trữ và truy cập thông tin dễ dàng hơn, nhưng không thay đổi cách thức sử dụng thông tin hoặc quy trình làm việc.
• Số hóa quy trình (Digitalization): Là việc ứng dụng công nghệ số để cải tiến hoặc tự động hóa các quy trình làm việc hiện có. Ví dụ: sử dụng phần mềm quản lý văn bản thay vì hồ sơ giấy, triển khai hệ thống CRM để quản lý khách hàng thay vì ghi chép thủ công. Số hóa quy trình giúp tăng hiệu quả và năng suất, nhưng vẫn dựa trên mô hình kinh doanh và cấu trúc tổ chức truyền thống.
• Chuyển đổi số (Digital Transformation): Là quá trình mang tính cách mạng, sử dụng công nghệ số để tạo ra những thay đổi sâu sắc và toàn diện trong toàn bộ doanh nghiệp, bao gồm mô hình kinh doanh, quy trình vận hành, văn hóa tổ chức và trải nghiệm khách hàng. Mục tiêu của chuyển đổi số là tạo ra giá trị mới, nâng cao năng lực cạnh tranh và thích ứng linh hoạt với môi trường kinh doanh thay đổi nhanh chóng. Chuyển đổi số không chỉ là về công nghệ, mà còn về chiến lược, con người và văn hóa. Theo OCD (2025), chuyển đổi số là “quá trình ứng dụng công nghệ số để thay đổi toàn diện mô hình kinh doanh, quy trình vận hành, và trải nghiệm khách hàng, từ đó tạo ra giá trị mới”. Định nghĩa này nhấn mạnh sự thay đổi toàn diện và việc tạo ra giá trị mới làm trọng tâm.

Như vậy, chuyển đổi số là cấp độ cao nhất và bao trùm, đòi hỏi sự tích hợp các công nghệ số một cách chiến lược để định nghĩa lại cách doanh nghiệp hoạt động và tương tác với thế giới bên ngoài.

2.2. Bối cảnh Chuyển đổi số tại Việt Nam

Việt Nam đang trong giai đoạn tăng tốc chuyển đổi số. Chương trình Chuyển đổi số Quốc gia đến năm 2025 với tầm nhìn 2030 đặt ra mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia số, phát triển kinh tế số và xã hội số. Mục tiêu cụ thể bao gồm phát triển hạ tầng mạng 5G, phổ cập điện thoại thông minh, xây dựng các nền tảng số quốc gia, phát triển dữ liệu mở, và tăng cường an ninh mạng. Những nỗ lực từ cấp quốc gia này tạo ra một hành lang pháp lý và hạ tầng công nghệ thuận lợi cho doanh nghiệp thực hiện chuyển đổi số. Quyết định 749/QĐ-TTg (2020) là minh chứng rõ ràng cho cam kết này, tạo động lực và định hướng cho các ngành, các địa phương và cộng đồng doanh nghiệp.

Tuy nhiên, bức tranh chuyển đổi số trong cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam vẫn còn nhiều điểm chưa đồng đều. Theo nghiên cứu của FPT Digital (2022), một tỷ lệ lớn doanh nghiệp Việt Nam (85%) nhận thức được tầm quan trọng và sự cần thiết của chuyển đổi số. Họ hiểu rằng đây là chìa khóa để tồn tại và phát triển trong kỷ nguyên số. Sự nhận thức này cao cho thấy mức độ quan tâm và sự sẵn sàng về mặt tư duy của các nhà lãnh đạo doanh nghiệp.

Thế nhưng, con số thực tế về việc triển khai chiến lược bài bản lại khá khiêm tốn. Chỉ khoảng 30% doanh nghiệp được khảo sát bởi FPT Digital (2022) cho biết họ đã xây dựng được một chiến lược chuyển đổi số rõ ràng và có kế hoạch thực thi cụ thể. Sự chênh lệch lớn giữa nhận thức và hành động này phản ánh những thách thức nội tại mà doanh nghiệp Việt Nam đang đối mặt. Đó không chỉ là vấn đề về đầu tư tài chính cho công nghệ, mà còn là các rào cản về thiếu hụt nhân lực có kỹ năng số, khó khăn trong việc thay đổi văn hóa làm việc truyền thống, và sự thiếu kinh nghiệm trong việc tích hợp các giải pháp công nghệ phức tạp vào quy trình kinh doanh hiện có. Đặc biệt, nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs), chiếm phần lớn cơ cấu doanh nghiệp Việt Nam, thường gặp nhiều khó khăn hơn do hạn chế về nguồn lực, khả năng tiếp cận công nghệ và năng lực quản lý sự thay đổi. Việc thiếu một chiến lược bài bản có thể dẫn đến đầu tư dàn trải, không hiệu quả hoặc thậm chí thất bại trong quá trình chuyển đổi số.

Bối cảnh này đặt ra yêu cầu cấp thiết cho các doanh nghiệp Việt Nam phải hành động nhanh chóng và có chiến lược. Chuyển đổi số không phải là đích đến, mà là một hành trình liên tục đòi hỏi sự thích ứng và đổi mới không ngừng. Các doanh nghiệp cần vượt qua giai đoạn nhận thức để tiến tới giai đoạn hành động chiến lược, biến những hiểu biết về công nghệ thành lợi thế cạnh tranh thực sự.

3. Tác Động Của Chuyển Đổi Số Đến Chiến Lược Kinh Doanh

Chuyển đổi số không chỉ là việc “số hóa” một vài quy trình hay ứng dụng công nghệ mới. Nó tác động trực tiếp và sâu sắc đến cách doanh nghiệp xây dựng và triển khai chiến lược kinh doanh, từ cách tạo ra giá trị, cách tiếp cận thị trường, đến cách quản lý và vận hành nội bộ. Có ba tác động chính, liên kết chặt chẽ với nhau, thể hiện rõ ràng sự thay đổi chiến lược này: Thay đổi mô hình kinh doanh, Tối ưu hóa quy trình nội bộ và Nâng cao trải nghiệm khách hàng.

3.1. Thay Đổi Mô Hình Kinh Doanh

Tác động rõ rệt nhất của chuyển đổi số là khả năng thay đổi hoặc tạo ra các mô hình kinh doanh mới, dựa trên nền tảng số. Các công nghệ như AI, IoT, Big Data, và các nền tảng trực tuyến cho phép doanh nghiệp chuyển từ việc bán sản phẩm vật lý đơn thuần sang cung cấp các dịch vụ số, tạo ra các hệ sinh thái kết nối, hoặc áp dụng các mô hình dựa trên dữ liệu.

Ví dụ điển hình là Viettel. Từ một nhà cung cấp dịch vụ viễn thông truyền thống, Viettel đã mạnh mẽ chuyển đổi sang mô hình tập đoàn công nghệ, phát triển hệ sinh thái số đa dạng. Một trong những minh chứng là việc mở rộng sang lĩnh vực chăm sóc sức khỏe với dịch vụ y tế từ xa (Telehealth). Dịch vụ này không chỉ cung cấp các buổi tư vấn y tế trực tuyến mà còn kết nối hàng nghìn cơ sở khám chữa bệnh trên cả nước, tạo ra một mạng lưới y tế số. Viettel (2025) báo cáo rằng dịch vụ này đã kết nối tới 2.500 cơ sở khám chữa bệnh, cho phép bệnh nhân ở vùng sâu vùng xa tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng cao mà không cần di chuyển. Chiến lược này không chỉ mở rộng đáng kể thị trường mục tiêu của Viettel vượt ra ngoài lĩnh vực viễn thông cốt lõi, mà còn tạo ra dòng doanh thu mới dựa trên việc cung cấp dịch vụ số trong một lĩnh vực hoàn toàn khác. Nó cho thấy sự chuyển dịch chiến lược từ một doanh nghiệp hạ tầng sang một doanh nghiệp cung cấp giải pháp và dịch vụ trên nền tảng hạ tầng số của mình. Một ví dụ khác về dịch vụ viễn thông bạn có thể tham khảo Đặc điểm dịch vụ viễn thông.

Một ví dụ khác là TPBank. Ngân hàng này đã định vị mình là ngân hàng tiên phong trong chuyển đổi số tại Việt Nam. TPBank đã ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data) để phân tích hành vi và nhu cầu của khách hàng, từ đó cá nhân hóa các dịch vụ ngân hàng. Thay vì chỉ cung cấp các sản phẩm ngân hàng truyền thống, TPBank tạo ra trải nghiệm số liền mạch và cá nhân hóa trên ứng dụng di động và các kênh trực tuyến. TPBank (2025) ghi nhận việc ứng dụng AI đã giúp giảm 40% thời gian xử lý các giao dịch phức tạp và tăng 25% tỷ lệ hài lòng của khách hàng nhờ dịch vụ được cá nhân hóa và phản hồi nhanh hơn. Mô hình kinh doanh của TPBank đang dịch chuyển từ mô hình ngân hàng dựa trên mạng lưới chi nhánh vật lý sang mô hình ngân hàng số lấy khách hàng làm trung tâm, nơi công nghệ là động lực chính tạo ra giá trị.

Những thay đổi này minh chứng cho xu hướng dịch chuyển chiến lược từ việc tập trung vào sản phẩm vật lý hoặc dịch vụ truyền thống sang các mô hình dựa trên dịch vụ số, nền tảng số và trải nghiệm khách hàng cá nhân hóa. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải tái cấu trúc chiến lược tiếp cận thị trường, định vị thương hiệu, và cách thức phân phối giá trị đến khách hàng. Các mô hình kinh doanh mới này thường có đặc điểm là khả năng mở rộng nhanh chóng, chi phí biên thấp và khả năng khai thác tối đa dữ liệu khách hàng để liên tục cải tiến và tạo ra giá trị mới.

3.2. Tối Ưu Hóa Quy Trình Nội Bộ

Chuyển đổi số cho phép doanh nghiệp tái thiết kế và tối ưu hóa các quy trình hoạt động nội bộ, từ sản xuất, chuỗi cung ứng, quản lý nhân sự đến tài chính kế toán. Ứng dụng công nghệ số giúp tự động hóa các tác vụ lặp đi lặp lại, nâng cao hiệu quả, giảm thiểu sai sót và cắt giảm chi phí vận hành. Bạn có thể tham khảo thêm về khái niệm quản trị chuỗi cung ứng.

Tổng Công ty Điện lực Việt Nam (EVN) là một ví dụ điển hình trong việc tối ưu hóa quy trình vận hành thông qua chuyển đổi số. EVN đã triển khai hệ thống SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition) kết hợp với các giải pháp quản lý lưới điện thông minh (Smart Grid). Hệ thống này cho phép EVN giám sát và điều khiển hoạt động của lưới điện từ xa theo thời gian thực. Nhờ đó, EVN có thể nhanh chóng phát hiện sự cố, phân tích nguyên nhân và đưa ra các biện pháp khắc phục hiệu quả. EVN (2025) báo cáo rằng việc ứng dụng công nghệ số trong quản lý lưới điện đã giúp giảm 30% tỷ lệ thất thoát năng lượng và cải thiện đáng kể độ tin cậy cung cấp điện. Sự tối ưu hóa này không chỉ mang lại lợi ích về mặt tài chính mà còn nâng cao chất lượng dịch vụ cho người dân và doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, chuyển đổi số cung cấp các công cụ mạnh mẽ để quản lý dự án và cộng tác. Theo OCD (2025), doanh nghiệp áp dụng các phần mềm quản lý dự án kỹ thuật số có thể rút ngắn 20% thời gian hoàn thành dự án. Các nền tảng này cung cấp khả năng theo dõi tiến độ, phân bổ nguồn lực, giao tiếp nhóm và quản lý tài liệu một cách tập trung, minh bạch và hiệu quả hơn nhiều so với các phương pháp thủ công truyền thống.

Ứng dụng dữ liệu lớn (Big Data) trong phân tích hoạt động nội bộ cũng là một khía cạnh quan trọng. Bằng cách thu thập và phân tích dữ liệu từ các hệ thống khác nhau (ERP, CRM, SCM, IoT), doanh nghiệp có thể hiểu rõ hơn về hiệu suất của từng quy trình, phát hiện điểm nghẽn, dự báo xu hướng và đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu. Ví dụ, việc phân tích dữ liệu từ chuỗi cung ứng có thể giúp doanh nghiệp tối ưu hóa tồn kho, giảm chi phí vận chuyển và nâng cao khả năng đáp ứng nhu cầu thị trường. Các nền tảng thương mại điện tử như Shopee (2025) sử dụng AI để phân tích hành vi mua sắm của người dùng, nhưng công nghệ tương tự cũng được áp dụng để tối ưu hóa các quy trình nội bộ như quản lý kho hàng, dự báo nhu cầu đặt hàng từ nhà cung cấp, và tối ưu hóa lộ trình giao hàng.

Việc tối ưu hóa quy trình nội bộ thông qua chuyển đổi số giúp doanh nghiệp hoạt động hiệu quả hơn, tăng năng suất lao động, giảm chi phí vận hành và cải thiện chất lượng sản phẩm/dịch vụ. Điều này tạo ra lợi thế cạnh tranh đáng kể và là nền tảng vững chắc để doanh nghiệp mở rộng quy mô và đổi mới sáng tạo.

3.3. Nâng Cao Trải Nghiệm Khách Hàng

Trong kỷ nguyên số, kỳ vọng của khách hàng ngày càng tăng cao. Họ mong muốn có được trải nghiệm liền mạch, cá nhân hóa và tức thời trên mọi kênh tương tác. Chuyển đổi số là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp đáp ứng và vượt qua những kỳ vọng này, biến trải nghiệm khách hàng trở thành lợi thế cạnh tranh cốt lõi.

Các công nghệ số cho phép doanh nghiệp tạo ra các kênh tương tác đa dạng và thuận tiện cho khách hàng. Ứng dụng di động, website tương tác, chatbot, mạng xã hội, và các nền tảng thương mại điện tử là những ví dụ điển hình. Tập đoàn Vingroup, với hệ sinh thái đa dạng từ bất động sản, bán lẻ, công nghiệp đến dịch vụ, đã phát triển một ứng dụng di động tích hợp các dịch vụ trong hệ sinh thái của mình. Ứng dụng này tích hợp hệ thống Quản lý quan hệ khách hàng (CRM) để thu thập dữ liệu về lịch sử giao dịch, sở thích và hành vi của khách hàng. Dựa trên dữ liệu này, Vingroup (2025) có thể cá nhân hóa các ưu đãi, thông báo về sản phẩm/dịch vụ mới và cung cấp hỗ trợ khách hàng phù hợp.

Cá nhân hóa là yếu tố quan trọng để nâng cao trải nghiệm khách hàng. Bằng cách sử dụng AI và Big Data để phân tích dữ liệu khách hàng, doanh nghiệp có thể hiểu rõ từng cá nhân, dự đoán nhu cầu của họ và cung cấp các sản phẩm, dịch vụ hoặc thông điệp tiếp thị phù hợp vào đúng thời điểm. Nghiên cứu của Microsoft (2025) chỉ ra rằng 72% khách hàng sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho một sản phẩm hoặc dịch vụ nếu họ nhận được trải nghiệm được cá nhân hóa. Điều này cho thấy sự đầu tư vào công nghệ để cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng mang lại lợi tức đầu tư (ROI) cao. Tham khảo thêm về thuyết hành vi dự định để hiểu rõ hơn về hành vi khách hàng.

Chuyển đổi số cũng cho phép doanh nghiệp cung cấp dịch vụ hỗ trợ khách hàng nhanh chóng và hiệu quả hơn. Chatbot và trợ lý ảo được hỗ trợ bởi AI có thể trả lời các câu hỏi thường gặp của khách hàng 24/7, giải phóng nguồn nhân lực để xử lý các vấn đề phức tạp hơn. Các hệ thống CRM hiện đại cho phép nhân viên hỗ trợ truy cập toàn bộ lịch sử tương tác của khách hàng, từ đó cung cấp hỗ trợ liền mạch và nhất quán trên mọi kênh.

Việc nâng cao trải nghiệm khách hàng không chỉ giúp tăng sự hài lòng và lòng trung thành, mà còn thúc đẩy doanh số bán hàng, giảm chi phí dịch vụ khách hàng và tạo ra những đại sứ thương hiệu tự nguyện. Trong một thị trường ngày càng cạnh tranh, trải nghiệm khách hàng vượt trội có thể là yếu tố khác biệt hóa quan trọng nhất.

4. Thách Thức và Giải Pháp Trong Chuyển Đổi Số

Mặc dù tiềm năng của chuyển đổi số là rất lớn, hành trình này không hề dễ dàng đối với doanh nghiệp Việt Nam. Có nhiều rào cản cần phải vượt qua, đòi hỏi sự đầu tư, nỗ lực và chiến lược bài bản.

4.1. Rào Cản Về Nguồn Lực

Một trong những thách thức lớn nhất đối với doanh nghiệp Việt Nam khi thực hiện chuyển đổi số là thiếu hụt nguồn lực, đặc biệt là nguồn nhân lực có kỹ năng số. Theo FPT Digital (2022), 60% doanh nghiệp Việt Nam gặp khó khăn trong việc tìm kiếm và giữ chân nhân tài có kỹ năng số cần thiết. Các kỹ năng này bao gồm phân tích dữ liệu, trí tuệ nhân tạo, an ninh mạng, điện toán đám mây, phát triển phần mềm, cũng như các kỹ năng mềm quan trọng như khả năng thích ứng, giải quyết vấn đề và làm việc theo nhóm trong môi trường số. Tham khảo thêm về quản trị nguồn nhân lực.

Để giải quyết vấn đề này, các tập đoàn lớn tại Việt Nam đã chủ động đầu tư vào đào tạo và phát triển nguồn nhân lực. FPT, với thế mạnh về công nghệ, đã hợp tác chặt chẽ với các trường đại học để xây dựng chương trình đào tạo phù hợp với nhu cầu thị trường. Đồng thời, họ cũng phát triển các nền tảng học trực tuyến, cung cấp các khóa học miễn phí hoặc chi phí thấp về các công nghệ mới như AI, Blockchain, Dữ liệu lớn, giúp nâng cao trình độ cho cả nhân viên nội bộ và cộng đồng. Ngoài ra, việc xây dựng các chính sách đãi ngộ cạnh tranh và tạo môi trường làm việc khuyến khích đổi mới cũng là cách để thu hút và giữ chân nhân tài.

Đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, việc đầu tư vào đào tạo bài bản có thể là một gánh nặng. Giải pháp cho SMEs có thể bao gồm việc tận dụng các khóa học trực tuyến đại trà mở (MOOCs), hợp tác với các đơn vị tư vấn và đào tạo chuyên nghiệp, hoặc tham gia các chương trình hỗ trợ từ Chính phủ và các tổ chức xúc tiến thương mại. Việc thuê ngoài các dịch vụ công nghệ (outsource) cho các mảng không cốt lõi cũng là một lựa chọn giúp SMEs tiếp cận được năng lực số mà không cần đầu tư lớn vào nhân sự nội bộ.

4.2. Vấn Đề Bảo Mật

Quá trình chuyển đổi số đòi hỏi doanh nghiệp phải số hóa lượng lớn dữ liệu, kết nối các hệ thống nội bộ và tương tác nhiều hơn với khách hàng trên không gian mạng. Điều này làm gia tăng đáng kể bề mặt tấn công và các rủi ro về an ninh mạng. Các cuộc tấn công mạng ngày càng tinh vi, từ mã độc tống tiền (ransomware), tấn công từ chối dịch vụ (DDoS) đến lừa đảo (phishing) và đánh cắp dữ liệu.

Bộ Thông tin và Truyền thông (2025) báo cáo rằng 35% doanh nghiệp Việt Nam đã gặp phải ít nhất một sự cố liên quan đến rò rỉ thông tin hoặc tấn công mạng trong năm. Hậu quả của các sự cố này có thể rất nghiêm trọng, bao gồm thiệt hại tài chính, gián đoạn hoạt động kinh doanh, mất uy tín thương hiệu và các vấn đề pháp lý liên quan đến bảo vệ dữ liệu khách hàng.

Để đối phó với thách thức này, doanh nghiệp cần coi an ninh mạng là một yếu tố chiến lược không thể tách rời của chuyển đổi số, thay vì chỉ là một vấn đề kỹ thuật. Giải pháp bao gồm đầu tư vào các hệ thống bảo mật mạnh mẽ như tường lửa thế hệ mới, hệ thống phát hiện và ngăn chặn xâm nhập (IDS/IPS), giải pháp mã hóa dữ liệu và xác thực đa yếu tố (Multi-Factor Authentication – MFA). Viettel (2025) đã áp dụng MFA và các lớp bảo mật tiên tiến cho dịch vụ ngân hàng số và ví điện tử của mình để bảo vệ tài sản và dữ liệu của khách hàng.

Bên cạnh giải pháp công nghệ, việc nâng cao nhận thức về an ninh mạng cho toàn thể nhân viên là cực kỳ quan trọng. Các chương trình đào tạo định kỳ về các mối đe dọa an ninh mạng, cách nhận biết email lừa đảo và quy tắc sử dụng mật khẩu an toàn cần được triển khai thường xuyên. Xây dựng kế hoạch ứng phó sự cố an ninh mạng và thường xuyên kiểm tra, đánh giá lỗ hổng bảo mật cũng là những biện pháp cần thiết để giảm thiểu rủi ro.

4.3. Văn Hóa Doanh Nghiệp

Có lẽ rào cản khó khăn nhất trong chuyển đổi số không phải là công nghệ, mà là sự thay đổi trong văn hóa và tư duy của con người trong tổ chức. Chuyển đổi số đòi hỏi một văn hóa đề cao sự linh hoạt, đổi mới, sẵn sàng chấp nhận rủi ro có tính toán, và học hỏi liên tục. Tư duy truyền thống, ngại thay đổi, văn hóa làm việc theo silo (phân mảnh), và sợ thất bại có thể cản trở nghiêm trọng tiến trình chuyển đổi số.

Sự thay đổi văn hóa cần bắt đầu từ lãnh đạo cấp cao. Lãnh đạo phải là người tiên phong, truyền cảm hứng, và tạo điều kiện cho nhân viên thử nghiệm những cái mới. Tập đoàn Vingroup là một ví dụ về nỗ lực xây dựng văn hóa “dám thử nghiệm”. Vingroup (2025) cho biết họ khuyến khích nhân viên ở mọi cấp độ đề xuất các ý tưởng công nghệ mới và dành khoảng 15% ngân sách hàng năm cho hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D) và đổi mới sáng tạo. Môi trường làm việc mở, khuyến khích sự hợp tác giữa các phòng ban, và các chương trình khen thưởng cho các ý tưởng sáng tạo cũng góp phần thúc đẩy văn hóa đổi mới. Tham khảo thêm về khái niệm động lực để hiểu rõ hơn về cách tạo động lực cho nhân viên.

Để thay đổi văn hóa, doanh nghiệp cần:
* Truyền thông rõ ràng về tầm nhìn và mục tiêu của chuyển đổi số, giúp mọi nhân viên hiểu tại sao sự thay đổi là cần thiết.
* Tạo cơ hội cho nhân viên tham gia vào quá trình thiết kế và thử nghiệm các giải pháp số mới.
* Khuyến khích học hỏi liên tục và cung cấp các chương trình đào tạo về kỹ năng số và tư duy đổi mới.
* Thúc đẩy sự hợp tác liên chức năng (cross-functional collaboration) để phá vỡ các silo truyền thống.
* Xây dựng môi trường an toàn để nhân viên dám thử nghiệm và chấp nhận thất bại như một phần của quá trình học hỏi.

Vượt qua rào cản văn hóa là một quá trình dài hơi, đòi hỏi sự kiên trì và nỗ lực không ngừng từ toàn thể tổ chức. Tuy nhiên, đây lại là yếu tố quyết định sự thành bại của chiến lược chuyển đổi số.

5. Bài Học Từ Các Doanh Nghiệp Tiêu Biểu

Phân tích các trường hợp thực tế của các doanh nghiệp Việt Nam đã và đang thành công trong chuyển đổi số mang lại những bài học quý giá.

5.1. Viettel: Chiến Lược Hệ Sinh Thái Số

Viettel, với vị thế là tập đoàn công nghệ hàng đầu Việt Nam, đã triển khai chiến lược chuyển đổi số một cách bài bản và toàn diện. Thay vì chỉ tập trung vào công nghệ, Viettel tiếp cận chuyển đổi số trên 6 trụ cột chính: Chiến lược, Khách hàng, Văn hóa, Vận hành, Công nghệ và Dữ liệu. Viettel (2025) báo cáo rằng nhờ áp dụng đồng bộ các giải pháp trên 6 lĩnh vực này, doanh thu từ các dịch vụ số (ngoài viễn thông truyền thống) đã tăng trưởng ấn tượng 40% trong giai đoạn 2023-2025.

Bài học từ Viettel là chuyển đổi số phải là một chiến lược tổng thể, không chỉ là đầu tư công nghệ. Việc tái định vị chiến lược kinh doanh sang hướng cung cấp dịch vụ số (như Telehealth, giải pháp đô thị thông minh, dịch vụ tài chính số) mở ra nguồn doanh thu mới. Tập trung vào khách hàng bằng cách cá nhân hóa dịch vụ và nâng cao trải nghiệm trên nền tảng số giúp giữ chân và thu hút khách hàng mới. Thay đổi văn hóa để khuyến khích đổi mới và chấp nhận rủi ro là yếu tố con người quan trọng. Tối ưu hóa vận hành bằng tự động hóa và quản lý dữ liệu giúp tăng hiệu quả. Nền tảng công nghệ hiện đại và khả năng khai thác dữ liệu lớn là cốt lõi kỹ thuật. Sự kết hợp hài hòa của cả sáu yếu tố này đã tạo nên thành công cho Viettel trong hành trình chuyển đổi.

5.2. EVN: Tối Ưu Hóa Vận Hành Với IoT

EVN đối mặt với thách thức quản lý một hạ tầng lưới điện phức tạp và rộng khắp. Chuyển đổi số với trọng tâm là ứng dụng Internet vạn vật (IoT) đã giúp EVN nâng cao hiệu quả vận hành và độ tin cậy của hệ thống. EVN (2025) đã triển khai hàng nghìn cảm biến IoT trên lưới điện, tại các trạm biến áp và đường dây truyền tải. Các cảm biến này liên tục thu thập dữ liệu về dòng điện, điện áp, nhiệt độ, độ rung và các thông số kỹ thuật khác. Dữ liệu này được truyền về trung tâm điều khiển theo thời gian thực thông qua hệ thống SCADA và các nền tảng phân tích dữ liệu.

Việc giám sát từ xa và phân tích dữ liệu giúp EVN phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường hoặc nguy cơ xảy ra sự cố. Nhờ đó, đội ngũ kỹ thuật có thể tiến hành bảo trì dự đoán thay vì bảo trì phản ứng (chờ hỏng mới sửa). Khả năng xác định chính xác vị trí và nguyên nhân sự cố từ xa giúp EVN điều động nhân lực và vật tư một cách hiệu quả, giảm thiểu thời gian mất điện. EVN (2025) báo cáo rằng việc ứng dụng IoT và các công nghệ liên quan đã giúp giảm tới 50% thời gian khắc phục sự cố trên lưới điện.

Bài học từ EVN là chuyển đổi số có thể mang lại hiệu quả vượt trội trong việc tối ưu hóa các quy trình vận hành cốt lõi của doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp có hạ tầng vật lý phức tạp. Ứng dụng IoT và phân tích dữ liệu giúp cải thiện hiệu suất, giảm chi phí, nâng cao an toàn và tăng độ tin cậy của hệ thống. Bạn có thể tìm hiểu thêm về các đặc tính của sản phẩm du lịch để áp dụng tương tự.

5.3. TPBank: Ngân Hàng Thuần Số

TPBank đã chọn chiến lược trở thành ngân hàng số hàng đầu Việt Nam, tập trung mạnh mẽ vào việc cung cấp trải nghiệm ngân hàng số vượt trội cho khách hàng. Một trong những quyết định táo bạo của TPBank là việc giảm thiểu đáng kể mạng lưới chi nhánh vật lý truyền thống. TPBank (2025) cho biết đã loại bỏ tới 80% số lượng chi nhánh vật lý, thay thế bằng việc tập trung phát triển các kênh giao dịch số như ứng dụng di động, internet banking và các điểm giao dịch tự động (LiveBank 24/7).

Chiến lược này cho phép TPBank tiết kiệm được chi phí thuê mặt bằng, vận hành và nhân sự tại các chi nhánh vật lý truyền thống. TPBank (2025) ước tính việc này đã giúp tiết kiệm khoảng 200 tỷ đồng mỗi năm. Quan trọng hơn, việc chuyển dịch sang nền tảng ngân hàng di động và số hóa giúp TPBank cung cấp dịch vụ nhanh chóng, tiện lợi và có khả năng mở rộng cao. Khách hàng có thể thực hiện hầu hết các giao dịch mọi lúc, mọi nơi mà không cần đến chi nhánh.

Bài học từ TPBank là chuyển đổi số có thể dẫn đến việc tái cấu trúc mạnh mẽ mô hình phân phối và tương tác với khách hàng. Bằng cách tập trung vào kênh số, doanh nghiệp không chỉ cắt giảm được chi phí mà còn có thể cung cấp trải nghiệm khách hàng tốt hơn, tiếp cận được phân khúc khách hàng trẻ, yêu thích công nghệ và mở rộng phạm vi hoạt động mà không bị giới hạn bởi vị trí địa lý. Tuy nhiên, chiến lược này đòi hỏi sự đầu tư lớn vào công nghệ, an ninh mạng và khả năng thích ứng của khách hàng.

6. Kết Luận và Khuyến Nghị

Chuyển đổi số không còn là một lựa chọn mà đã trở thành một yêu cầu chiến lược mang tính sống còn đối với các doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu và sự phát triển không ngừng của công nghệ. Những phân tích trên đã làm rõ tác động đa chiều của chuyển đổi số đến chiến lược kinh doanh, từ việc tạo ra các mô hình kinh doanh mới, tối ưu hóa hiệu quả vận hành nội bộ đến việc nâng cao vượt trội trải nghiệm khách hàng. Các trường hợp điển hình như Viettel, EVN và TPBank là minh chứng sống động cho thấy doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có khả năng thành công trong hành trình chuyển đổi số nếu có chiến lược đúng đắn và quyết tâm thực thi.

Tuy nhiên, hành trình này vẫn còn nhiều thách thức, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Các rào cản về nguồn lực (tài chính, nhân lực kỹ năng số), vấn đề an ninh mạng ngày càng phức tạp, và sự cần thiết phải thay đổi văn hóa doanh nghiệp là những vấn đề cốt lõi cần được giải quyết.

Để các doanh nghiệp Việt Nam đẩy nhanh và thành công hơn nữa trong chuyển đổi số, bài viết đưa ra một số khuyến nghị:

• Đối với Doanh nghiệp:
  • Xây dựng chiến lược chuyển đổi số toàn diện và dài hạn: Chiến lược này cần tích hợp công nghệ số vào mọi khía cạnh của doanh nghiệp, từ mô hình kinh doanh, quy trình vận hành đến văn hóa và con người.
  • Đầu tư vào phát triển nguồn nhân lực số: Chú trọng đào tạo nội bộ, hợp tác với các tổ chức giáo dục, và xây dựng chính sách thu hút nhân tài công nghệ. Kỹ năng số cần được trang bị cho cả lãnh đạo và nhân viên. Tham khảo về khái niệm tiếp cận năng lực để hiểu rõ hơn về cách đào tạo.
  • Nâng cao năng lực an ninh mạng: Coi bảo mật là ưu tiên hàng đầu, đầu tư vào công nghệ bảo mật, xây dựng quy trình và nâng cao nhận thức cho toàn bộ nhân viên về các mối đe dọa an ninh mạng.
  • Thúc đẩy văn hóa đổi mới và thích ứng: Tạo môi trường khuyến khích thử nghiệm, học hỏi từ thất bại và hợp

Questions & Answers

Q&A

Báo giá dịch vụ viết thuê luận văn

Luận Văn A-Z  nhận làm trọn gói dịch vụ viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ. Liên hệ ngay dịch vụ viết thuê luận văn của chúng tôi!

UY TÍN - CHUYÊN NGHIỆP - BẢO MẬT

Nhận báo giá Xem thêm