Mục lục

Các phương pháp điều chỉnh của thuế

Khi vận dụng chức năng điều tiết kinh tế vào trong thực tiễn thông thường các nước sử dụng các phương pháp điều chỉnh khác nhau và chỉ có thể mang lại hiệu quả đáng kể chỉ khi áp dụng các phương pháp điều chỉnh phù hợp:

1. Xác định mối quan hệ hợp lý giữa thuế trực thu và thuế gián thu

Các loại thuế được chia thành thuế trực thu và thuế gián thu. Sự cần thiết áp dụng cả thuế trực thu và thuế gián thu trong quá trình điều chỉnh được quyết định bởi tính đặc thù của mỗi loại thuế cụ thể.

Các hình thức thuế trực thu có vai trò khác nhau trong phân phối thu nhập và điều chỉnh cơ cấu đầu tư. Thuế Thu nhập cá nhân giữ vị trí quan trọng để điều tiết thu nhập của dân cư. Mặc dù có thể tác động đến hành vi tiết kiệm của người dân nhưng khả năng kích thích đầu tư của thuế Thu nhập cá nhân là thấp.

Trong trường hợp đó người ta sử dụng thuế Thu nhập công ty để ảnh hưởng tích cực đến sự tích lũy tư bản và kích thích đầu tư mở rộng sản xuất, phát triển kinh doanh.

Việc đánh thuế gián thu có thể ảnh hưởng đến nhu cầu tiêu dùng của xã hội, qua đó tác động đến sản xuất. Do đó, vai trò quan trọng của thuế gián thu không chỉ điều tiết khả năng tiêu dùng mà còn hiệu chỉnh quy mô và tốc độ hoạt động sản xuất kinh doanh. Nếu như thuế trực thu phụ thuộc chủ yếu vào thu nhập của đối tượng nộp thuế và hiệu quả trong hoạt động sản xuất kinh doanh, thì thuế gián thu trong những điều kiện xác định lại phụ thuộc vào quy mô và tốc độ hoạt động kinh tế.

Bởi vậy, không thể áp dụng chỉ một hình thức thuế nào đó để đạt được mục tiêu điều tiết vĩ mô nền kinh tế mà phải sử dụng nhiều hình thức thuế khác nhau cũng như kết hợp chặt chẽ giữa thuế trực thu và thuế gián thu. Mối quan hệ kết hợp giữa thuế trực thu và thuế gián thu hợp thành hệ thống thuế của Nhà nước trong lĩnh vực điều chỉnh. Mỗi một mối tương quan theo tỷ lệ nhất định giữa chúng sẽ đáp ứng những mục tiêu, yêu cầu nhất định của Nhà nước trong hoạt động quản lý của mình. Việc xác định một mối quan hệ cụ thể nào đó thông thường phụ thuộc vào tốc độ tăng trưởng kinh tế, mức thu nhập của dân cư và quy mô tích lũy của doanh nghiệp. Trong điều kiện năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh doanh thấp, thu nhập thực tế không cao thì thuế trực thu không thể
trở thành nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nước. Khi đó gánh nặng cơ bản của thuế sẽ chuyển từ thuế trực thu sang thuế gián thu.

[message type=”e.g. information, success”]Xem thêm: Khái niệm về thuế thu nhập doanh nghiệp[/message]

2. Thay đổi thuế suất

Thay đổi thuế suất có nghĩa là thay đổi định mức thu thuế hay đại lượng thu thuế trên một đơn vị nộp thuế. Nhờ thực hiện phương pháp này, Nhà nước tiến hành phân phối và phân phối lại thu nhập được tạo ra giữa các chủ thể kinh tế, giữa các ngành, các vùng và các tầng lớp dân cư trong xã hội, làm thay đổi lợi ích kinh tế của họ.

Mục đích của quá trình điều tiết đối với nền kinh tế quốc dân là tạo ra sự công bằng trong nền kinh tế và kích thích tốc độ tăng trưởng. Còn tốc độ tăng trưởng lại phụ thuộc vào mức đầu tư, mà nó được quyết định bởi đại lượng tiết kiệm và khối lượng tích lũy đã đạt đến mức nhất định. Rõ ràng, biểu thuế cao hay thấp đã tác động đến hành vi tiết kiệm và tích lũy, do đó ảnh hưởng đến quy
mô và tốc độ đầu tư.

Bởi vậy, Nhà nước thông qua hệ thống thuế cần phải tạo ra những điều kiện cần thiết để hình thành mức tiết kiệm đủ để đảm bảo đầu tư trong các thành phần tư nhân. Cản trở chính trong quá trình đó là thuế cao. Với việc cắt giảm thuế sẽ làm tăng thu nhập của dân cư và doanh nghiệp, do đó làm tăng mức tiết kiệm và tích lũy tư bản. Để phản ánh sự tương tác giữa thuế suất và tổng số thuế
thu được, nhà kinh tế học A.Laffer đã đưa ra đường cong lý thuyết sau:

Trên đường cong Laffer, nếu thuế suất r = 0 thì Nhà nước không nhận được khoản nộp thuế nào. Và rõ ràng, nếu r = 100% thì có thể là không ai muốn làm việc, trong trường hợp này Nhà nước cũng không nhận được gì. Khi thuế suất r > 0 thì nguồn thu thuế vào ngân sách nhà nước tăng lên, tuy nhiên khi thuế suất tăng đến ro thì số thuế thu được đạt mức cao nhất. Nếu tiếp tục tăng thuế
suất qua điểm ro thì tác động không phải dẫn đến tăng mà là giảm số thuế thu được vì động lực kinh doanh giảm sút. A.Laffer đưa ra kết luận, thuế suất cần phải được xây dựng ở mức xác định đủ để kích thích năng suất và hiệu quả kinh tế. Trong trường hợp đó, tổng số thuế thu được không giảm đi mà còn tăng lên do thuế suất hợp lý tạo ra động lực kinh doanh, kích thích đầu tư và làm tăng
nhanh sản lượng, thu nhập quốc dân dẫn đến tăng thu ngân sách.

3. Áp dụng các ưu đãi thuế

Các ưu đãi thuế là những điều kiện thuận lợi được hưởng khi nộp thuế cho Nhà nước. Việc cấp các ưu đãi về thuế cho phép Nhà nước linh hoạt điều chỉnh nền kinh tế tùy thuộc vào cục diện thị trường. Tác dụng kích thích của ưu đãi thuế được xem như một hình thức cấp vốn trực tiếp cho doanh nghiệp. Tùy thuộc vào các yêu cầu quản lý, Nhà nước có thể tăng hoặc giảm quy mô và mức độ
của các ưu đãi thuế để kích thích tăng tích lũy và tích tụ vốn trong các doanh nghiệp.

Các hình thức ưu đãi thuế rất đa dạng. Có thể phân chia ưu đãi thuế thành một số hình thức sau: quy định mức thu nhập tối thiểu không phải nộp thuế, cho phép loại một số khoản chi phí trong thu nhập nộp thuế, miễn giảm một phần hay toàn bộ số thuế phải nộp, cho hoãn nộp thuế, cấp tín dụng thuế.

Ngoài các phương pháp kể trên, trong thực tiễn Nhà nước còn áp dụng một số phương pháp khác để thực hiện chức năng điều chỉnh của thuế như: sử dụng biểu thuế phân biệt, thay đổi hình thức nộp thuế. Mỗi phương pháp đều có những ưu, nhược điểm nhất định và giữ vị trí khác nhau trong quá trình điều chỉnh. Việc áp dụng phương pháp này hay phương pháp khác hoặc tất cả các phương pháp là tùy thuộc vào trạng thái kinh tế và mục tiêu của Nhà nước trong từng thời kỳ