Chất lượng Thông tin Kế toán về Dự phòng: Tại sao lại Quan Trọng?
Dẫn nhập
Trong bối cảnh kinh tế thị trường đầy biến động, các doanh nghiệp (DN) Việt Nam phải đối mặt với vô vàn rủi ro (RR) tiềm ẩn, có thể dẫn đến những tổn thất nặng nề. Việc nhận diện, đo lường RR và áp dụng các biện pháp phòng ngừa, giảm thiểu tác động tiêu cực của RR trở thành yếu tố sống còn đối với sự phát triển bền vững của DN.
Thông tin kế toán (KT) đóng vai trò then chốt trong quá trình này. Đặc biệt, thông tin về các khoản dự phòng phải trả và dự phòng tổn thất tài sản (DP TTTS) giúp đảm bảo chất lượng của báo cáo tài chính (BCTC), cung cấp cái nhìn toàn diện về khả năng hoạt động và năng lực tài chính của DN.
Bài viết này đi sâu vào tầm quan trọng của chất lượng thông tin KT về dự phòng, đồng thời làm rõ các thuộc tính chất lượng cần thiết và các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin này. Đối tượng mục tiêu của bài viết là các nghiên cứu sinh và giảng viên đại học, những người đóng vai trò quan trọng trong việc nghiên cứu và truyền đạt kiến thức về kế toán.
1. Rủi ro, Thận trọng và Dự phòng trong Kế toán
1.1. Rủi ro và Nhận diện Rủi ro ảnh hưởng đến Thông tin Kế toán
Rủi ro là những sự kiện hoặc tình huống không thể tránh khỏi, tồn tại và gắn liền với các hoạt động sản xuất kinh doanh (SXKD) của DN. Rủi ro luôn tiềm tàng và mang tính bất ngờ, có thể cản trở DN đạt được các mục tiêu kinh doanh đã đề ra.
Tổn thất xảy ra khi RR ập đến, gây ra những thiệt hại về vật chất và tinh thần, làm suy giảm lợi ích kinh tế (LIKT) của DN. Việc kiểm soát các RR này là vô cùng quan trọng.
Các loại RR ảnh hưởng đến thông tin KT của DN rất đa dạng, bao gồm:
- Rủi ro giá hàng hóa: Biến động giá cả thị trường ảnh hưởng đến giá trị hàng tồn kho (HTK), các khoản đầu tư tài chính (ĐTTC), tài sản cố định (TSCĐ) và lợi nhuận của DN.
- Rủi ro tín dụng: Khách hàng không thanh toán đúng hạn hoặc mất khả năng thanh toán, hoặc DN không thể thanh toán cho các khoản công nợ.
- Rủi ro thanh khoản: Khó khăn trong việc chuyển đổi tài sản thành tiền mặt hoặc không đủ nguồn vốn để thanh toán các khoản nợ.
- Rủi ro lãi suất: Biến động lãi suất ảnh hưởng đến chi phí lãi vay và lợi nhuận của DN.
- Rủi ro tỷ giá hối đoái: Thay đổi tỷ giá ảnh hưởng đến các khoản mục liên quan đến ngoại tệ.
- Rủi ro kinh doanh: Sự không chắc chắn về lợi nhuận hoặc nguy cơ thua lỗ do các sự kiện không lường trước.
- Rủi ro khi đo lường thông tin KT theo giá gốc: Các giả định KT về đơn vị tiền tệ ổn định và hoạt động liên tục có thể không còn phù hợp trong bối cảnh kinh tế vĩ mô đầy biến động.
1.2. Thận trọng trong Kế toán và Quan điểm Kế toán Phòng ngừa Rủi ro
Thận trọng là một nguyên tắc quan trọng trong KT, yêu cầu DN thận trọng trong việc ghi nhận thông tin KT trong điều kiện không chắc chắn. KT sẽ sử dụng các ước tính KT một cách cẩn trọng và đáng tin cậy để ghi sổ KT.
Có hai cơ sở đo lường tiếp cận nguyên tắc thận trọng:
- Thận trọng theo cơ sở đo lường giá trị hiện tại (GTHT): KT sử dụng các mô hình định giá như mô hình giá hiện hành, mô hình giá trị sử dụng/giá trị thực hiện, mô hình giá trị hợp lý (GTHL).
- Thận trọng theo cơ sở đo lường giá gốc: KT sử dụng kỹ thuật trích lập dự phòng để xử lý RR.
Nguyên tắc thận trọng trong KT yêu cầu:
- Lập các khoản dự phòng nhưng không lập quá lớn.
- Không đánh giá cao hơn giá trị của tài sản và các khoản thu nhập; Không đánh giá thấp hơn giá trị của các khoản nợ phải trả và chi phí; Doanh thu và thu nhập chỉ được ghi nhận khi có bằng chứng chắc chắn về khả năng thu được lợi ích kinh tế, còn chi phí phải được ghi nhận khi có bằng chứng về khả năng phát sinh chi phí.
KT sử dụng giá gốc để đo lường các đối tượng KT. Tuy nhiên khi có điều kiện không chắc chắn, KT sẽ cân nhắc và phán đoán để lập các ước tính KT là các khoản DP phải trả và DP TTTS để phòng ngừa RR.
2. Dự phòng phải trả và Dự phòng tổn thất tài sản
2.1. Khái niệm và Đặc điểm
- Dự phòng phải trả: Khoản nợ phải trả xuất phát từ nghiệp vụ trong quá khứ, không chắc chắn về giá trị và thời gian phát sinh.
- Dự phòng tổn thất tài sản: Khoản dự phòng nhằm bù đắp các khoản tổn thất thực tế khi RR xảy ra do tài sản bị giảm giá hoặc không thu hồi được công nợ phải thu.
2.2. Phân loại
- Theo đối tượng kế toán: Dự phòng phải trả và Dự phòng tổn thất tài sản.
- Theo thời gian thu hồi, luân chuyển, sử dụng: Dự phòng ngắn hạn và Dự phòng dài hạn.
3. Kế toán Dự phòng phải trả và Dự phòng tổn thất tài sản
3.1. Xác định Giao dịch liên quan
- Đối với Dự phòng phải trả: Cần phân tích các thông tin liên quan đến nghĩa vụ của DN đối với chất lượng sản phẩm, hoạt động tái cấu trúc, hoạt động của máy móc thiết bị, tác động đến môi trường, …
- Đối với Dự phòng tổn thất tài sản: Cần phân tích thông tin liên quan đến RR thị trường, điều kiện khai thác, sử dụng tài sản, các bên thứ ba có liên quan, chính sách của Nhà nước.
3.2. Điều kiện Ghi nhận
- Đối với Dự phòng phải trả: DN có nghĩa vụ hiện tại do kết quả từ một sự kiện đã xảy ra; Có thể chắc chắn rằng phải sử dụng các nguồn lực gắn liền với những lợi ích kinh tế để thanh toán nghĩa vụ; Giá trị của nghĩa vụ có thể được ước tính một cách đáng tin cậy.
- Đối với Dự phòng tổn thất tài sản: Giá trị thuần có thể thực hiện được thấp hơn giá gốc.
3.3. Đo lường
“Giá trị ghi nhận một khoản dự phòng phải trả là giá trị được ước tính hợp lý nhất về khoản tiền sẽ phải chi để thanh toán nghĩa vụ nợ hiện tại tại ngày kết thúc kỳ kế toán năm” (theo IAS 37).
Các phương pháp đo lường dự phòng bao gồm:
- So sánh trực tiếp
- So sánh có điều chỉnh
- Phân bổ
- Thu nhập
- Xác suất
- Hồi quy
3.4. Ghi nhận, Trình bày và Công bố Thông tin
Nội dung này tuân thủ theo quy định của Chuẩn mực Kế toán Việt Nam (VAS) và Chế độ Kế toán Việt Nam.
4. Chất lượng Thông tin Kế toán các khoản Dự phòng
4.1. Khái niệm Chất lượng Thông tin Kế toán
Chất lượng thông tin KT là một tập hợp các đặc điểm của thông tin nhằm giúp cho đối tượng sử dụng ra quyết định có hiệu quả.
4.2. Tiêu chí Đánh giá Chất lượng Thông tin Kế toán về Dự phòng
- Tính thích hợp: Thông tin giúp người sử dụng điều chỉnh quyết định cho phù hợp.
- Trình bày trung thực: Thông tin cung cấp cái nhìn toàn vẹn, chi tiết về RR và mức độ ảnh hưởng.
- Có thể hiểu được: Thông tin được trình bày rõ ràng, cụ thể và dễ hiểu.
- Có thể so sánh: Thông tin được lượng hóa theo một cách thống nhất để so sánh giữa các kỳ, giữa các DN.
- Có thể kiểm chứng: Thông tin được xây dựng dựa trên các minh chứng trung thực, hợp pháp.
- Tính kịp thời: Thông tin được thu thập đúng lúc, phản ánh đúng thực trạng hoạt động KT và xác định kịp thời các RR.
4.3. Các Lý thuyết nền tảng để Xác định các Nhân tố ảnh hưởng đến Chất lượng Thông tin Kế toán về Dự phòng
- Lý thuyết Phụ thuộc nguồn tài nguyên: Nguồn lực con người có vai trò quan trọng.
- Lý thuyết Sự khuếch tán kỹ thuật: Công nghệ thông tin đóng vai trò quan trọng trong truyền thông tin.
- Lý thuyết Thể chế: Môi trường pháp lý và áp lực từ thanh tra, kiểm toán ảnh hưởng đến chất lượng thông tin.
Kết luận
Chất lượng thông tin KT về dự phòng đóng vai trò quan trọng trong việc giúp các DN phòng ngừa RR và đưa ra các quyết định kinh tế hiệu quả. Việc hiểu rõ các thuộc tính chất lượng của thông tin KT về dự phòng và các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin này là vô cùng quan trọng đối với các nhà nghiên cứu, giảng viên và những người làm công tác KT.
Báo giá dịch vụ viết thuê luận văn
Luận Văn A-Z nhận làm trọn gói dịch vụ viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ. Liên hệ ngay dịch vụ viết thuê luận văn của chúng tôi!
UY TÍN - CHUYÊN NGHIỆP - BẢO MẬT
