Nội dung quản trị rủi ro trong kinh doanh của ngân hàng thương mại

Chính sách quản trị rủi ro trong hoạt động kinh doanh của NHTM chưa đưa ra tuyên bố rõ ràng từ HÐQT về khẩu vị rủi ro của ngân hàng.

Cơ chế quản trị rủi ro tốt phải đem lại kết quả là rủi ro được quản lý trong phạm vi khẩu vị rủi ro mà ngân hàng hiểu rõ và chấp nhận, đảm bảo không có những tổn thất bất ngờ ngoài dự kiến đối với hoạt động kinh doanh. Khẩu vị rủi ro phản ánh thái độ đối với việc chấp nhận rủi ro ở giới hạn/mức độ nhất định, trong giới hạn đó ngân hàng có khả năng và sự sẵn sàng (có chuẩn bị trước) để hứng chịu, khắc phục và vượt qua các rủi ro (tổn thất) tác nghiệp. Khẩu vị rủi ro phải xác định rõ:

– Các loại rủi ro mà NH có thể chấp nhận tới một mức độ nào đó khi đưa ra một sản phẩm/dịch vụ/quy trình nghiệp vụ mới, chẳng hạn như lỗi, sai sót trong giai đoạn đầu áp dụng và thực hiện một quy trình nghiệp vụ mới; lợi nhuận hoặc doanh số thấp trong giai đoạn đầu sản phẩm dịch vụ xâm nhập thị trường…

– Các loại rủi ro mà NH có thể chấp nhận vì mục tiêu cạnh tranh, như giá thành dịch vụ thấp, không thu phí đối với một sản phẩm dịch vụ cụ thể hay một khách hàng doanh nghiệp lớn…HÐQT, Ban điều hành chưa đầu tư tương xứng nguồn lực và giao thẩm quyền tương xứng cho bộ phận này, chưa thiết lập cơ chế thông tin tương xứng (nhiều vụ việc RR nổi cộm phát sinh và được xử lý kín – bộ phận QTRR không có thông tin và không được tham gia), chưa quan tâm nhiều đến các báo cáo và các thông tin cảnh báo từ phía bộ phận QTRR, chưa có tuyên bố rõ ràng yêu cầu các đơn vị kinh doanh cởi mở chia sẻ về rủi ro và phối hợp với bộ phận QTRR tìm ra cách kiểm soát phù hợp. Do đó, sự phối hợp còn rất yếu và không hiệu quả.

– Một số NHTM chưa phân công 1 thành viên Ban điều hành phụ trách QTRR, chưa thành lập bộ phận QTRR chuyên trách độc lập. Tại một số NHTM đã có thành viên ban điều hành phụ trách quản trị rủi ro như Vietinbank, BIDV, MB, VIB… nhưng đa phần các thành viên này vẫn có sự tham gia quản lý nghiệp vụ hoặc chưa tập trung quản lý toàn bộ các loại rủi ro, chưa hoạt động đúng nghĩa là giám đốc phụ trách quản trị rủi ro toàn diện và độc lập.

– Bộ phận chuyên trách QTRR độc lập tồn tại nhưng chưa có những trao đổi thảo luận cần thiết với các đơn vị kinh doanh, chưa truyền bá hiệu quả về văn hóa QTRR và do đó thúc đẩy các đơn vị kinh doanh chủ động tham gia vào quá trình QTRR. Chưa có những báo cáo QTRR hiệu quả và kịp thời đệ trình lên HĐQT và Ban điều hành

– Các đơn vị kinh doanh chưa hiểu rõ trách nhiệm QTRR của bản thân đơn vị, chưa chủ động nhận diện đánh giá và quản lý rủi ro.

Do những hạn chế trên, quản trị rủi ro tại các NHTM Việt Nam chưa hoạt động thực sự đúng nghĩa và chưa làm đúng chức năng trong quá trình quản trị ngân hàng. Những vi phạm gần đây trong quản lý kinh tế và quản trị doanh nghiệp tại các tập đoàn, tổng công ty lớn, một số NHTM cổ phần và các công ty con đã và đang khiến hàng loạt các lãnh đạo cấp cao của các tổ chức này bị khởi tố, bắt giam, truy nã… Tình trạng này đang giấy lên hồi chuông cảnh tỉnh về quản trị doanh nghiệp và quản lý rủi ro trong hoạt động kinh doanh tại các doanh nghiệp Việt Nam trong đó có một số NHTM, không chỉ ảnh hưởng đến chính các tổ chức này mà còn dẫn theo nhiều hệ lụy cho cả nền kinh tế xã hội Việt Nam, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của các tầng lớp dân cư.

Bởi vậy, cơ chế quản trị doanh nghiệp lành mạnh cần được xây dựng và thiết lập ở tất cả các doanh nghiệp, đặc biệt là tại các NHTM vốn là huyết mạch của nền kinh tế, nhằm thúc đẩy sự cân bằng rủi ro – lợi nhuận và đạo đức trong kinh doanh, tính minh bạch và năng lực chịu trách nhiệm đối với “sức khoẻ”của chính NHTM và sự lành mạnh của xã hội nói chung. Trong đó, yếu tố cốt lõi là hệ thống kiểm soát nội bộ và cơ chế quản lý rủi ro hoạt động hiệu quả. Mọi rủi ro khác của NHTM có thể phát sinh từ nguồn gốc sâu xa là rủi ro hoạt động. Bởi vậy, tăng cường QTRR tại các NHTM là yêu cầu cần thiết, cấp bách nhằm đảm bảo hiệu quả quá trình quản trị NHTM, duy trì sự phát triển ổn định và bền vững của NHTM nói riêng, thị trường tài chính Việt Nam nói chung.