Kinh Tế Ngầm: Khái Niệm, Đo Lường, Tác Động

Bài viết này sẽ tập trung vào việc làm rõ khái niệm kinh tế ngầm, các phương pháp đo lường kinh tế ngầm hiện nay, và những tác động của nó đến sự phát triển kinh tế xã hội. Kinh tế ngầm là một hiện tượng phức tạp và đa chiều, có ảnh hưởng sâu rộng đến nhiều khía cạnh của đời sống kinh tế. Việc hiểu rõ bản chất và phạm vi của kinh tế ngầm là vô cùng quan trọng để các nhà hoạch định chính sách có thể đưa ra các biện pháp can thiệp hiệu quả, nhằm giảm thiểu những tác động tiêu cực và khai thác những tiềm năng tích cực của khu vực kinh tế này. Bài viết cũng sẽ xem xét các yếu tố kinh tế vĩ mô khác và những biến động, khủng hoảng kinh tế, xã hội đặc biệt là đại dịch COVID-19 có thể tác động đến kinh tế ngầm.

Khái Niệm và Đo Lường Kinh Tế Ngầm

Định Nghĩa Kinh Tế Ngầm

Kinh tế ngầm là một khái niệm phức tạp, được tiếp cận và định nghĩa khác nhau tùy thuộc vào mục đích nghiên cứu và góc nhìn của các nhà kinh tế. Tuy nhiên, nhìn chung, kinh tế ngầm có thể được hiểu là các hoạt động kinh tế hợp pháp, tạo ra của cải và dịch vụ, nhưng không được khai báo với các cơ quan nhà nước, nhằm trốn thuế, phí, hoặc tránh các quy định của pháp luật (Medina & Schneider, 2018). Điều quan trọng cần nhấn mạnh là kinh tế ngầm khác với kinh tế phi pháp (ví dụ: buôn bán ma túy, mại dâm), mặc dù ranh giới giữa hai khu vực này đôi khi không rõ ràng.

Một số đặc điểm chính của kinh tế ngầm bao gồm:

• Tính hợp pháp: Các hoạt động kinh tế trong khu vực này về bản chất là hợp pháp, ví dụ như sản xuất hàng hóa, cung cấp dịch vụ, xây dựng… Tuy nhiên, chúng không tuân thủ các quy định pháp luật hiện hành.

• Tính không khai báo: Các hoạt động này không được báo cáo với các cơ quan nhà nước, do đó không được tính vào GDP chính thức.

• Động cơ trốn tránh: Động cơ chính của việc tham gia vào kinh tế ngầm thường là trốn thuế, phí, các quy định về lao động, hoặc các thủ tục hành chính rườm rà.

Sự tồn tại và phát triển của kinh tế ngầm có thể được lý giải bởi nhiều yếu tố, bao gồm:

• Gánh nặng thuế: Mức thuế cao có thể tạo động lực cho các cá nhân và doanh nghiệp trốn thuế bằng cách tham gia vào kinh tế ngầm.

• Quy định pháp luật: Các quy định pháp luật phức tạp và chi phí tuân thủ cao có thể làm nản lòng các doanh nghiệp nhỏ, khiến họ lựa chọn hoạt động trong khu vực phi chính thức.

• Tham nhũng: Tham nhũng có thể tạo ra môi trường thuận lợi cho kinh tế ngầm phát triển, khi các quan chức nhà nước cấu kết với các doanh nghiệp phi chính thức để trốn thuế và phí.

Các Phương Pháp Đo Lường Kinh Tế Ngầm

Việc đo lường quy mô kinh tế ngầm là một thách thức lớn, do tính chất không khai báo và khó nắm bắt của nó. Tuy nhiên, các nhà kinh tế đã phát triển nhiều phương pháp khác nhau để ước tính quy mô kinh tế ngầm, bao gồm:

• Phương pháp trực tiếp: Phương pháp này sử dụng các cuộc khảo sát, phỏng vấn, hoặc kiểm toán thuế để thu thập thông tin về các hoạt động kinh tế không khai báo. Tuy nhiên, phương pháp này có thể gặp khó khăn do người tham gia có xu hướng che giấu thông tin (Schneider & Buehn, 2018).

• Phương pháp gián tiếp: Phương pháp này sử dụng các chỉ số kinh tế vĩ mô, như lượng tiền mặt trong lưu thông, mức tiêu thụ điện năng, hoặc chênh lệch giữa thu nhập và chi tiêu quốc gia, để suy luận về quy mô kinh tế ngầm (Medina & Schineider, 2018). Mỗi phương pháp gián tiếp lại dựa trên những giả định riêng, nên kết quả ước lượng có thể khác nhau đáng kể.

• Phương pháp mô hình: Phương pháp này sử dụng các mô hình kinh tế lượng, như MIMIC (Multiple Indicators Multiple Causes), để ước tính quy mô kinh tế ngầm dựa trên các nguyên nhân và chỉ số liên quan (Hassan & Schneider, 2016). Phương pháp MIMIC cho phép xem xét nhiều yếu tố cùng lúc, nhưng đòi hỏi dữ liệu đáng tin cậy và có thể bị ảnh hưởng bởi các giả định của mô hình.

Tóm lại, không có phương pháp nào là hoàn hảo để đo lường kinh tế ngầm. Do đó, các nhà nghiên cứu thường sử dụng kết hợp nhiều phương pháp khác nhau để kiểm tra tính nhất quán và độ tin cậy của kết quả (Dybka & cộng sự, 2019; Dell’Anno & Davidescu, 2019; Schneider & Haigner, 2019; Bashlakova & Bashlakov, 2020).

Tác Động của Kinh Tế Ngầm Đến Phát Triển Kinh Tế Xã Hội

Kinh tế ngầm có tác động phức tạp và trái chiều đến sự phát triển kinh tế xã hội. Một mặt, nó có thể mang lại những lợi ích nhất định, nhưng mặt khác, nó cũng gây ra những hậu quả tiêu cực đáng kể (Loayza, 2018).

Tác Động Tích Cực

• Tạo việc làm và thu nhập: Kinh tế ngầm có thể cung cấp việc làm và thu nhập cho những người không thể tìm được việc làm trong khu vực chính thức, hoặc cho những người muốn có thêm thu nhập. Đặc biệt quan trọng trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế hoặc ở các quốc gia có thị trường lao động kém phát triển. Nghiên cứu của Schneider & Enste (2000) cho thấy phần lớn thu nhập từ khu vực kinh tế phi chính thức được chi tiêu trong khu vực chính thức.

• Cung cấp hàng hóa và dịch vụ giá rẻ: Kinh tế ngầm có thể cung cấp các hàng hóa và dịch vụ với giá cả cạnh tranh, đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng có thu nhập thấp.

• Thúc đẩy tinh thần kinh doanh: Kinh tế ngầm có thể là “vườn ươm” cho các doanh nghiệp khởi nghiệp, cho phép họ thử nghiệm các ý tưởng kinh doanh mới và tích lũy kinh nghiệm trước khi chuyển sang hoạt động chính thức (Williams & Martinez, 2014).

• Ổn định kinh tế: Trong thời kỳ khủng hoảng, kinh tế ngầm có thể đóng vai trò như một “van an toàn”, giúp giảm thiểu tác động tiêu cực và hỗ trợ phục hồi kinh tế (Mara, 2011).

Tác Động Tiêu Cực

• Giảm nguồn thu ngân sách: Kinh tế ngầm làm giảm nguồn thu thuế của nhà nước, hạn chế khả năng cung cấp các dịch vụ công và đầu tư vào cơ sở hạ tầng.

• Tạo môi trường cạnh tranh không lành mạnh: Các doanh nghiệp hoạt động trong kinh tế ngầm có lợi thế cạnh tranh không công bằng so với các doanh nghiệp chính thức, do không phải trả thuế và tuân thủ các quy định pháp luật.

• Gây bất bình đẳng: Kinh tế ngầm có thể làm gia tăng bất bình đẳng thu nhập, khi các doanh nghiệp phi chính thức trốn thuế và bóc lột lao động.

• Làm suy yếu thể chế: Kinh tế ngầm có thể làm suy yếu các thể chế nhà nước, khi các quan chức tham nhũng cấu kết với các doanh nghiệp phi chính thức để trốn thuế và phí.

• Ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững: Kinh tế ngầm có thể gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường và xã hội, do các doanh nghiệp phi chính thức thường không tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường và an toàn lao động (Özgür & cộng sự, 2021; Davidescu & cộng sự, 2022).

Kết luận:

Kinh tế ngầm là một hiện tượng phức tạp, có cả tác động tích cực và tiêu cực đến sự phát triển kinh tế xã hội. Việc kiểm soát và quản lý kinh tế ngầm một cách hiệu quả là một thách thức lớn đối với các nhà hoạch định chính sách.

Đọc thêm:

• Các phương pháp đo lường quy mô kinh tế ngầm
• Tác động của kinh tế ngầm đến phát triển kinh tế xã hội
• Các yếu tố ảnh hưởng đến kinh tế ngầm

Báo giá dịch vụ viết thuê luận văn

Luận Văn A-Z  nhận làm trọn gói dịch vụ viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ. Liên hệ ngay dịch vụ viết thuê luận văn của chúng tôi!

UY TÍN - CHUYÊN NGHIỆP - BẢO MẬT

Nhận báo giá Xem thêm