Khái niệm về ngân hàng xã hội (Social Banking)
Introduction
Trong bối cảnh thế giới ngày càng đối mặt với nhiều thách thức xã hội và môi trường, vai trò của lĩnh vực tài chính trong việc thúc đẩy phát triển bền vững và công bằng xã hội ngày càng được nhấn mạnh. Ngân hàng xã hội, một mô hình ngân hàng đặc biệt, nổi lên như một phản ứng đối với những hạn chế của hệ thống ngân hàng truyền thống, hướng tới mục tiêu kép là tạo ra lợi nhuận tài chính song song với việc mang lại lợi ích xã hội và môi trường tích cực. Phần trình bày này sẽ đi sâu vào khái niệm ngân hàng xã hội, phân tích các định nghĩa khác nhau từ các nghiên cứu khoa học, làm rõ các đặc điểm cốt lõi và vai trò của nó trong hệ sinh thái tài chính hiện đại. Mục tiêu chính là cung cấp một cái nhìn tổng quan toàn diện, làm nền tảng cho việc nghiên cứu sâu hơn về tiềm năng và thách thức của mô hình ngân hàng độc đáo này.
Khái niệm về ngân hàng xã hội (Social Banking)
Khái niệm về ngân hàng xã hội, mặc dù ngày càng trở nên phổ biến, vẫn còn tồn tại nhiều cách hiểu khác nhau trong giới học thuật và thực tiễn. Điều này xuất phát từ sự đa dạng trong mục tiêu, phương thức hoạt động và các giá trị mà các ngân hàng xã hội theo đuổi. Tuy nhiên, một điểm chung rõ ràng là ngân hàng xã hội không chỉ đơn thuần là một tổ chức tài chính tìm kiếm lợi nhuận tối đa, mà còn là một tác nhân tích cực trong việc giải quyết các vấn đề xã hội và môi trường.
Một trong những định nghĩa ban đầu và được trích dẫn rộng rãi về ngân hàng xã hội đến từ Weber và Remer (2011), những người đã mô tả ngân hàng xã hội là “các tổ chức tài chính ưu tiên các mục tiêu xã hội, môi trường và đạo đức bên cạnh lợi nhuận tài chính”. Định nghĩa này nhấn mạnh sự khác biệt cốt lõi giữa ngân hàng xã hội và ngân hàng thương mại truyền thống, nơi lợi nhuận thường là mục tiêu hàng đầu. Theo Weber và Remer (2011), ngân hàng xã hội hoạt động dựa trên một “mệnh lệnh đạo đức” (ethical imperative), hướng dẫn mọi hoạt động và quyết định của họ, từ việc lựa chọn khách hàng, sản phẩm dịch vụ đến chính sách đầu tư.
Ferretti và cộng sự (2016) mở rộng định nghĩa này, cho rằng ngân hàng xã hội là “các tổ chức tài chính sử dụng tiền gửi của khách hàng để tài trợ cho các dự án và doanh nghiệp có lợi ích xã hội hoặc môi trường rõ ràng”. Định nghĩa này tập trung vào cơ chế hoạt động chính của ngân hàng xã hội, đó là việc tái đầu tư vốn huy động từ cộng đồng vào các sáng kiến mang lại giá trị xã hội. Sự minh bạch trong việc sử dụng tiền gửi và cam kết hướng tới các mục tiêu cụ thể về tác động xã hội và môi trường là những yếu tố then chốt trong định nghĩa này.
Bên cạnh đó, San-Jose và Retolaza (2016) tiếp cận khái niệm ngân hàng xã hội từ góc độ giá trị và trách nhiệm. Họ định nghĩa ngân hàng xã hội là “các tổ chức tài chính cam kết với các giá trị đạo đức, xã hội và môi trường, và thể hiện trách nhiệm này thông qua các hoạt động kinh doanh của mình”. Định nghĩa này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tích hợp các giá trị đạo đức vào văn hóa tổ chức và hoạt động hàng ngày của ngân hàng xã hội. Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSR) ở đây không chỉ là một hoạt động bổ sung mà là một phần không thể tách rời của mô hình kinh doanh. Để hiểu rõ hơn về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp, bạn có thể tham khảo thêm về “đo lường trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CSR)“.
Một cách tiếp cận khác đến từ Cowton (2002), người đã liên kết ngân hàng xã hội với khái niệm “ngân hàng có đạo đức” (ethical banking). Cowton (2002) cho rằng ngân hàng có đạo đức, và do đó ngân hàng xã hội, hoạt động dựa trên các nguyên tắc đạo đức cụ thể, chẳng hạn như công bằng, minh bạch, và trách nhiệm giải trình. Các nguyên tắc này không chỉ ảnh hưởng đến cách thức ngân hàng xã hội tương tác với khách hàng mà còn định hình các quyết định đầu tư và cho vay của họ.
Nghiên cứu của Hudon (2010) đi sâu hơn vào động cơ thúc đẩy sự phát triển của ngân hàng xã hội. Hudon (2010) lập luận rằng ngân hàng xã hội phát triển như một phản ứng đối với sự thất bại của hệ thống ngân hàng truyền thống trong việc đáp ứng nhu cầu của một bộ phận dân cư nhất định, đặc biệt là những người bị thiệt thòi hoặc các doanh nghiệp xã hội. Ngân hàng xã hội lấp đầy khoảng trống này bằng cách cung cấp các dịch vụ tài chính phù hợp và dễ tiếp cận hơn cho những đối tượng này, đồng thời thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội toàn diện hơn.
Một khía cạnh quan trọng khác trong khái niệm ngân hàng xã hội là sự nhấn mạnh vào tính bền vững. Scholtens (2009) đã chỉ ra rằng ngân hàng xã hội thường ưu tiên đầu tư vào các dự án và doanh nghiệp có tác động tích cực đến môi trường và xã hội trong dài hạn. Tính bền vững không chỉ là một mục tiêu mà còn là một nguyên tắc hoạt động, ảnh hưởng đến cách ngân hàng xã hội quản lý rủi ro, đánh giá hiệu quả và xây dựng mối quan hệ với các bên liên quan.
Để làm rõ hơn khái niệm ngân hàng xã hội, cần phân biệt nó với các khái niệm liên quan khác, chẳng hạn như ngân hàng thương mại có trách nhiệm xã hội (CSR Banking) và đầu tư tác động (Impact Investing). Mặc dù cả ba đều hướng tới việc tạo ra tác động xã hội và môi trường tích cực, vẫn có những khác biệt quan trọng. Ngân hàng thương mại CSR thường tích hợp các yếu tố xã hội và môi trường vào hoạt động kinh doanh hiện tại của mình, nhưng lợi nhuận vẫn là mục tiêu chính. Trong khi đó, ngân hàng xã hội đặt mục tiêu xã hội và môi trường ngang hàng, thậm chí ưu tiên hơn lợi nhuận trong một số trường hợp (Weber và Remer, 2011). Đầu tư tác động là một hình thức đầu tư cụ thể, tập trung vào việc tạo ra tác động xã hội và môi trường đo lường được cùng với lợi nhuận tài chính. Ngân hàng xã hội có thể thực hiện đầu tư tác động, nhưng phạm vi hoạt động của họ rộng hơn, bao gồm cả các hoạt động ngân hàng truyền thống như huy động tiền gửi và cho vay, nhưng được thực hiện theo các nguyên tắc và giá trị xã hội. Để hiểu rõ hơn về bản chất của tín dụng ngân hàng, bạn có thể tham khảo bài viết về “bản chất của tín dụng ngân hàng“.
Tổng hợp từ các định nghĩa và nghiên cứu trên, có thể rút ra một số đặc điểm cốt lõi của ngân hàng xã hội. Thứ nhất, ngân hàng xã hội có mục tiêu kép: vừa tạo ra lợi nhuận tài chính để đảm bảo sự bền vững về mặt kinh tế, vừa tạo ra tác động xã hội và môi trường tích cực. Thứ hai, ngân hàng xã hội hoạt động dựa trên các giá trị đạo đức: minh bạch, công bằng, trách nhiệm, và bền vững là những giá trị nền tảng. Thứ ba, ngân hàng xã hội tập trung vào các bên liên quan: không chỉ cổ đông, mà còn khách hàng, nhân viên, cộng đồng và môi trường đều được coi là các bên liên quan quan trọng. Thứ tư, ngân hàng xã hội có tính minh bạch cao: thông tin về hoạt động, chính sách và tác động xã hội được công khai rộng rãi. Thứ năm, ngân hàng xã hội hướng tới sự bền vững: các hoạt động kinh doanh được thiết kế để đảm bảo sự bền vững về mặt tài chính, xã hội và môi trường trong dài hạn.
Sự phát triển của ngân hàng xã hội phản ánh một xu hướng lớn hơn trong xã hội, đó là sự gia tăng nhận thức về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp và nhu cầu về một hệ thống tài chính công bằng và bền vững hơn. Trong bối cảnh khủng hoảng tài chính toàn cầu và các vấn đề xã hội và môi trường ngày càng gia tăng, ngân hàng xã hội nổi lên như một mô hình thay thế đầy hứa hẹn, có khả năng đóng góp vào việc xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn. Nghiên cứu sâu hơn về hiệu quả hoạt động, tác động xã hội, và các yếu tố thành công của ngân hàng xã hội là rất cần thiết để khai thác tối đa tiềm năng của mô hình này. Đồng thời, việc tạo ra một môi trường pháp lý và chính sách thuận lợi cũng đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngân hàng xã hội trên quy mô toàn cầu. Để hiểu thêm về các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động huy động vốn bạn có thể tham khảo tại: Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả huy động vốn
Conclusions
Tóm lại, khái niệm ngân hàng xã hội bao hàm một cách tiếp cận độc đáo đối với hoạt động ngân hàng, vượt xa mục tiêu lợi nhuận đơn thuần để hướng tới việc tạo ra những tác động tích cực cho xã hội và môi trường. Các định nghĩa khác nhau về ngân hàng xã hội đều thống nhất ở việc nhấn mạnh các giá trị đạo đức, tính minh bạch, sự bền vững và mục tiêu kép về lợi nhuận và tác động xã hội. Ngân hàng xã hội không chỉ là một tổ chức tài chính mà còn là một phong trào, một phản ứng đối với những hạn chế của hệ thống ngân hàng truyền thống và một nỗ lực để xây dựng một hệ thống tài chính công bằng và bền vững hơn. Việc nghiên cứu và phát triển ngân hàng xã hội có ý nghĩa quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội toàn diện và bền vững trong tương lai.
References
Cowton, C. J. (2002). An ethical analysis of stakeholder management: modern mainstream and stakeholder-responsive perspectives. Business Ethics Quarterly, 12(1), 53-86.
Ferretti, V., Giuliani, M., & Mazzetti, P. (2016). Social banking: Origins, development and prospects. Palgrave Macmillan.
Hudon, M. (2010). Microfinance versus social banking. Palgrave Macmillan.
San-Jose, L., & Retolaza, J. L. (2016). Corporate social responsibility and corporate financial performance: A meta-analytic review. Business Research Quarterly, 19(3), 140-158.
Scholtens, B. (2009). Corporate social responsibility in the international banking industry. Journal of Business Ethics, 86(2), 159-175.
Weber, O., & Remer, S. (2011). Social banks and sustainable development: The case of Germany. Sustainable Development, 19(3), 141-156.
Ngoài ra để hiểu rõ hơn về các dịch vụ chính của ngân hàng thương mại bạn có thể tham khảo tại: Các dịch vụ chính của ngân hàng thương mại
Để tìm hiểu sâu hơn về sự hình thành và phát triển của ngân hàng, bạn có thể đọc thêm về “sự hình thành và phát triển của ngân hàng“.
Để hiểu rõ hơn về đặc trưng hoạt động của ngân hàng thương mại, bạn có thể tham khảo bài viết về “đặc trưng hoạt động của ngân hàng thương mại“.
Để có thêm thông tin về các hình thức sở hữu trong ngân hàng thương mại, bạn có thể tham khảo thêm về “các hình thức sở hữu trong ngân hàng thương mại“.
Để hiểu rõ hơn về hiệu quả hoạt động của ngân hàng thương mại, bạn có thể tham khảo bài viết về “khái niệm hiệu quả hoạt động của NHTM“.
Questions & Answers
Q&A
A1: Định nghĩa của Weber & Remer (2011) nhấn mạnh yếu tố “mệnh lệnh đạo đức”, ưu tiên mục tiêu xã hội, môi trường và đạo đức bên cạnh lợi nhuận tài chính. Trong khi đó, Ferretti và cộng sự (2016) tập trung vào cơ chế hoạt động, cụ thể là việc ngân hàng xã hội sử dụng tiền gửi để tài trợ cho các dự án mang lại lợi ích xã hội hoặc môi trường rõ ràng, đồng thời đề cao tính minh bạch trong sử dụng vốn.
A2: Bài viết chỉ ra rằng ngân hàng xã hội hoạt động dựa trên các giá trị đạo đức cốt lõi, bao gồm tính minh bạch, công bằng, trách nhiệm và bền vững. Những giá trị này không chỉ định hình văn hóa tổ chức mà còn chi phối mọi hoạt động kinh doanh, từ việc lựa chọn khách hàng, sản phẩm dịch vụ đến các quyết định đầu tư và cho vay, đảm bảo ngân hàng hoạt động có đạo đức và trách nhiệm.
A3: Bài viết phân biệt dựa trên mục tiêu và phạm vi hoạt động. Ngân hàng CSR tích hợp yếu tố xã hội vào hoạt động ngân hàng thương mại truyền thống nhưng lợi nhuận vẫn là ưu tiên. Ngân hàng xã hội đặt mục tiêu xã hội và môi trường ngang hàng hoặc cao hơn lợi nhuận. Đầu tư tác động là hình thức đầu tư cụ thể tạo tác động xã hội đo lường được, trong khi ngân hàng xã hội có phạm vi rộng hơn, bao gồm cả hoạt động ngân hàng truyền thống.
A4: Theo Hudon (2010), ngân hàng xã hội phát triển như một phản ứng đối với sự thất bại của ngân hàng truyền thống trong việc đáp ứng nhu cầu tài chính của một bộ phận dân cư, đặc biệt là những người thiệt thòi và các doanh nghiệp xã hội. Ngân hàng xã hội ra đời để lấp đầy khoảng trống này, cung cấp dịch vụ tài chính phù hợp và dễ tiếp cận hơn, thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội toàn diện hơn cho những đối tượng này.
A5: Để đánh giá đầy đủ tiềm năng của ngân hàng xã hội, nghiên cứu sâu hơn về hiệu quả hoạt động, tác động xã hội và các yếu tố thành công của mô hình này là rất cần thiết. Việc làm rõ những khía cạnh này sẽ giúp khai thác tối đa tiềm năng của ngân hàng xã hội trong việc xây dựng một hệ thống tài chính công bằng và bền vững hơn, đồng thời đóng góp vào sự phát triển kinh tế – xã hội toàn diện.
Báo giá dịch vụ viết thuê luận văn
Luận Văn A-Z nhận làm trọn gói dịch vụ viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ. Liên hệ ngay dịch vụ viết thuê luận văn của chúng tôi!
UY TÍN - CHUYÊN NGHIỆP - BẢO MẬT
