Chuẩn Nghèo Đa Chiều: Tiếp Cận Toàn Diện

Trong bối cảnh phát triển kinh tế – xã hội ngày càng phức tạp, khái niệm nghèo không còn đơn thuần chỉ là sự thiếu hụt về thu nhập. Thay vào đó, nghèo đa chiều nổi lên như một cách tiếp cận toàn diện hơn, phản ánh chính xác hơn thực tế khó khăn mà người dân phải đối mặt. Phần này của bài báo sẽ đi sâu vào khái niệm chuẩn nghèo đa chiều, phân tích cơ sở lý thuyết, kinh nghiệm thực tiễn, đồng thời đánh giá các nghiên cứu hiện có để làm rõ hơn tầm quan trọng của việc áp dụng chuẩn nghèo đa chiều trong công tác giảm nghèo, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam và các đô thị lớn như Hà Nội. Bài viết cũng sẽ tập trung vào việc xác định những chiều cạnh chủ yếu của nghèo đa chiều và cách thức đo lường chúng một cách hiệu quả. Qua đó, đề xuất những hướng đi và giải pháp phù hợp để giảm nghèo một cách bền vững.

Cơ Sở Lý Thuyết và Phương Pháp Đo Lường Nghèo Đa Chiều

Nghèo đa chiều: Bản chất và các chiều cạnh

Nghèo đa chiều, theo định nghĩa chung nhất, là sự thiếu hụt đồng thời ở nhiều khía cạnh khác nhau của đời sống, không chỉ bao gồm thu nhập mà còn cả sức khỏe, giáo dục, điều kiện sống và khả năng tham gia vào các hoạt động xã hội (Alkire & Santos, 2011). Cách tiếp cận này xuất phát từ quan điểm cho rằng con người cần có khả năng thụ hưởng các lợi ích phát triển kinh tế – xã hội và đáp ứng các nhu cầu cơ bản thuộc phạm vi quyền con người.

Các công trình nghiên cứu của Sen (1999) về năng lực và quyền tự do đã đặt nền móng cho việc phát triển các chỉ số đo lường nghèo đa chiều. Theo Sen, nghèo không chỉ là sự thiếu thốn về vật chất mà còn là sự hạn chế về cơ hội và khả năng để đạt được một cuộc sống tốt đẹp.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng nghèo đa chiều có những chiều cạnh chủ yếu sau:

1. Thu nhập và việc làm: Mức thu nhập thấp, thiếu việc làm ổn định hoặc công việc không đủ để đáp ứng nhu cầu cơ bản.
2. Sức khỏe: Tình trạng sức khỏe kém, thiếu tiếp cận đến các dịch vụ y tế, thiếu dinh dưỡng.
3. Giáo dục: Trình độ học vấn thấp, thiếu cơ hội tiếp cận giáo dục chất lượng.
4. Điều kiện sống: Thiếu nhà ở an toàn, nước sạch, vệ sinh môi trường, điện và các tiện nghi cơ bản.
5. Khả năng tham gia xã hội: Sự cô lập, thiếu tiếng nói trong cộng đồng, thiếu cơ hội tham gia vào các quyết định ảnh hưởng đến cuộc sống của họ.

Phương pháp đo lường nghèo đa chiều

Có nhiều phương pháp đo lường nghèo đa chiều đã được phát triển, trong đó phổ biến nhất là phương pháp Alkire-Foster (AF) và Chỉ số Nghèo Đa chiều (MPI) do UNDP sử dụng (Alkire & Foster, 2011).

• Phương pháp Alkire-Foster (AF): Phương pháp này dựa trên việc xác định các chiều cạnh của nghèo và các chỉ số tương ứng, sau đó tính toán một chỉ số tổng hợp để đo lường mức độ nghèo đa chiều của một cá nhân hoặc hộ gia đình. Phương pháp AF cho phép điều chỉnh trọng số của các chiều cạnh và chỉ số để phản ánh các ưu tiên chính sách khác nhau.
• Chỉ số Nghèo Đa chiều (MPI): Chỉ số này tập trung vào ba chiều cạnh chính là sức khỏe, giáo dục và điều kiện sống, với các chỉ số cụ thể như tỷ lệ tử vong trẻ em, số năm đi học, tiếp cận điện, nước sạch và nhà ở. MPI được sử dụng để so sánh mức độ nghèo đa chiều giữa các quốc gia và khu vực, đồng thời theo dõi tiến độ giảm nghèo theo thời gian.

Các nghiên cứu thực nghiệm đã chứng minh tính hiệu quả của các phương pháp đo lường nghèo đa chiều trong việc xác định các nhóm dân cư dễ bị tổn thương và thiết kế các chính sách giảm nghèo phù hợp (Zahra & Zafar, 2015).

Kinh Nghiệm Thực Tiễn và Nghiên Cứu Về Giảm Nghèo Đa Chiều

Kinh nghiệm quốc tế

Trên thế giới, nhiều quốc gia đã áp dụng chuẩn nghèo đa chiều để xây dựng các chính sách giảm nghèo hiệu quả hơn. Bangladesh là một ví dụ điển hình, khi chính phủ nước này đã tích hợp các tiêu chí đo lường nghèo đa chiều vào Chương trình Giảm nghèo Quốc gia (Virginia Robano và Stephan C.Smith, 2014). Trung Quốc cũng đã sử dụng phương pháp Alkire-Foster để đo lường và đánh giá nghèo đa chiều ở cấp địa phương, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp với từng vùng miền (Y. Lu và cộng sự, 2019).

Các nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới cũng đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tạo sinh kế bền vững cho người nghèo và cải thiện khả năng tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản (Ngân hàng Thế giới, 2012).

Kinh nghiệm Việt Nam

Việt Nam đã có nhiều nỗ lực trong việc áp dụng chuẩn nghèo đa chiều để thực hiện mục tiêu an sinh xã hội toàn dân và giảm nghèo bền vững. Chính phủ đã ban hành các chuẩn nghèo đa chiều cho giai đoạn 2016-2020 và 2021-2025, với các tiêu chí về thu nhập và mức độ thiếu hụt các dịch vụ xã hội cơ bản (Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, 2016).

Các nghiên cứu của các nhà khoa học Việt Nam đã tập trung vào việc xác định các yếu tố ảnh hưởng đến nghèo đa chiều, như trình độ học vấn của chủ hộ, khu vực cư trú, dân tộc và khả năng tiếp cận các dịch vụ xã hội (Lê Thị Thanh Loan & Nguyễn Thanh Bình, 2018).

Đánh giá thực trạng tại Hà Nội

Thành phố Hà Nội đã ban hành các chuẩn nghèo riêng, cao hơn so với chuẩn chung của cả nước, để phù hợp với điều kiện kinh tế – xã hội của Thủ đô. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, vẫn còn tồn tại những hạn chế trong công tác giảm nghèo đa chiều tại Hà Nội, như việc rà soát hộ nghèo chưa thật sự chính xác, chương trình, chính sách giảm nghèo còn bất cập, và sự phối hợp giữa các đơn vị chức năng chưa chặt chẽ.

Kết luận và Khuyến Nghị

Việc tiếp cận nghèo dưới góc độ đa chiều là một bước tiến quan trọng trong công cuộc giảm nghèo. Nó cho phép chúng ta nhìn nhận vấn đề một cách toàn diện hơn, từ đó xây dựng các chính sách và giải pháp phù hợp với từng đối tượng và địa phương. Kinh nghiệm của các quốc gia trên thế giới và Việt Nam cho thấy rằng, việc áp dụng chuẩn nghèo đa chiều cần đi đôi với việc tạo sinh kế bền vững, cải thiện khả năng tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản, và tăng cường sự tham gia của cộng đồng.

Đối với Hà Nội, để nâng cao hiệu quả công tác giảm nghèo đa chiều, cần tập trung vào các giải pháp sau:

• Hoàn thiện quy trình rà soát và xác định hộ nghèo: Đảm bảo tính chính xác, công khai, minh bạch và sự tham gia của cộng đồng.
• Xây dựng các chính sách hỗ trợ phù hợp với từng nhóm đối tượng: Chú trọng đến việc tạo sinh kế bền vững, cải thiện khả năng tiếp cận giáo dục, y tế, nhà ở và các dịch vụ xã hội cơ bản khác.
• Tăng cường sự phối hợp giữa các đơn vị chức năng: Đảm bảo sự đồng bộ và hiệu quả trong việc triển khai các chương trình, chính sách giảm nghèo.
• Nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ làm công tác giảm nghèo: Trang bị kiến thức, kỹ năng và phẩm chất đạo đức cần thiết để thực hiện tốt nhiệm vụ.
• Tăng cường tuyên truyền, vận động: Nâng cao nhận thức và trách nhiệm của cộng đồng trong công tác giảm nghèo, khuyến khích sự tham gia của các doanh nghiệp và tổ chức xã hội.

Với cách tiếp cận toàn diện và sự nỗ lực của toàn xã hội, Hà Nội có thể đạt được những thành công lớn hơn nữa trong công cuộc giảm nghèo đa chiều, góp phần xây dựng một xã hội công bằng, văn minh và đáng sống.

Tài liệu tham khảo

• Alkire, S., & Santos, M. E. (2011). Training Material for Producing National Human Development Reports – Multidimensional Poverty Index (MPI). Oxford Poverty and Human Development Initiative (OPHI).
• Lu, Y., Routray, J. K., & Ahmad, M. M. (2019). Multidimensional poverty analysis at the local level in northwest Yunnan Province, China: Some insights and implications. Journal of Poverty, 23(4), 299-316.
• Ngân hàng Thế giới. (2012). Báo cáo đánh giá nghèo Việt Nam 2012: Khởi đầu tốt, nhưng chưa phải đã hoàn thành: Thành tựu ấn tượng của Việt Nam trong giảm nghèo và những thách thức mới.
• Sen, A. (1999). Development as freedom. Oxford University Press.
• Virginia Robano và Stephan C.Smith (2014), Multidimensional targeting and evaluation: A general framework with an application to a poverty program in Bangladesh.
• Zahra, K., & Zafar, T. (2015). Marginality and Multidimensional Poverty: A Case Study of Christian Community of Lahore, Pakistan. Pakistan Journal of Commerce & Social Sciences, 9(2), 528-551.

Báo giá dịch vụ viết thuê luận văn

Luận Văn A-Z  nhận làm trọn gói dịch vụ viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ. Liên hệ ngay dịch vụ viết thuê luận văn của chúng tôi!

UY TÍN - CHUYÊN NGHIỆP - BẢO MẬT

Nhận báo giá Xem thêm