Chính sách thuế thúc đẩy sự hình thành và phát triển khu công nghiệp, khu chế xuất theo chiến lược công nghiệp hóa

Kinh nghiệm trên thế giới đã cho thấy hình thức tổ chức sản xuất công nghiệp tập trung mang lại hiệu quả to lớn đối với sự phát triển công nghiệp nói riêng và nền kinh tế nói chung. Trong nền kinh tế thị trường, các doanh nghiệp đều cố gắng giảm thiểu chi phí sản xuất nhằm đạt giá thành rẻ nhất. Trong thời kỳ công nghiệp hóa, Đảng và Nhà nước đã chủ trương khuyến khích xây dựng, phát triển các khu công nghiệp nhằm tăng sức hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước vào sản xuất kinh doanh, tạo nguồn vốn đầu tư cần thiết cho sự phát triển kinh tế. Vai trò và hiệu quả kinh tế quan trọng của việc phát triển các khu công nghiệp, khu chế xuất đã được xác định rỏ qua các kỳ Đại hội, đến Đại hội Đảng lần IX đã nhấn mạnh “Phát triển có hiệu quả các khu công nghiệp, khu chế
xuất, xây dựng một số khu công nghiệp, khu công nghệ cao, hình thành các cụm công nghiệp lớn và khu kinh tế mở” [52, tr 174].

Thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng về phát triển khu công nghiệp, khu chế xuất, trong chính sách thuế đã áp dụng một số khuyến khích, như:

– Đối với doanh nghiệp đầu tư phát triển hạ tầng khu công nghiệp, thuế suất thuế Thu nhập doanh nghiệp giảm từ 20%, 25% xuống còn 10%, đồng thời thời hạn ưu đãi miễn giảm thuế thu nhập cũng được nâng lên 4 năm và giảm thuế 50% thêm 7 năm.

– Cơ sở dịch vụ trong khu công nghiệp được áp dụng thuế suất thuế Thu nhập doanh nghiệp 20% trong thời gian 10 năm kể từ khi dự án đầu tư bắt đầu hoạt động.

– Cơ sở dịch vụ trong khu chế xuất, cơ sở sản xuất mới thành lập từ dự án đầu tư thực hiện trong khu công nghiệp được áp dụng thuế suất thuế Thu nhập doanh nghiệp 15% trong thời gian 12 năm kể từ dự án bắt đầu hoạt động.

– Cơ sở kinh doanh phát triển hạ tầng khu công nghiệp, khu chế xuất trong lĩnh vực sản xuất không phân biệt trong hay ngoài khu chế xuất được hưởng thuế suất thuế Thu nhập doanh nghiệp 10% trong thời gian 15 năm kể từ khi bắt đầu hoạt động.

Đồng thời, chính sách ưu đãi miễn thuế Thu nhập doanh nghiệp cũng được áp dụng từ 2 đến 4 năm và giảm 50% thuế Thu nhập doanh nghiệp từ 6 đến 9 năm cũng được áp dụng đối với cơ sở mới thành lập từ dự án đầu tư trong khu công nghiệp, khu chế xuất.

Ngoài ra, chính sách ưu đãi đặc biệt về thuế Thu nhập doanh nghiệp cũng được áp dụng đối với doanh nghiệp đầu tư vào khu công nghệ cao, theo đó nhà đầu tư được hưởng thuế suất thuế Thu nhập doanh nghiệp là 10% trong suốt thời gian thực hiện dự án, được miễn thuế trong thời gian 4 năm từ khi có thu nhập và giảm 50% trong thời gian 9 năm tiếp theo.

Ngoài thuế Thu nhập doanh nghiệp, các sắc thuế khác cũng ưu đãi nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư. Với những ưu đãi đó các khu công nghiệp, khu chế xuất không ngừng phát triển, nếu như thập niên 60 trong cả nước chỉ có hơn 20 khu công nghiệp thì đến hết năm 2006 cả nước đã có 139 khu công nghiệp, khu chế xuất được thành lập [25, tr 14].

Trong năm 2006, các khu công nghiệp đã thu hút được 356 dự án FDI với tổng số vốn đăng ký mới là 4.336 triệu USD tăng 2,4 lần so với năm 2005, tổng hợp đến cuối năm 2006 các khu công nghiệp đã thu hút được 2.433 dự án FDI với tổng số vốn đầu tư đăng ký đạt 21,79 tỷ USD [25, tr 14], song song đó, trong năm 2006 các khu công nghiệp cũng thu hút được 300 dự án đầu tư trong nước với tổng số vốn đăng ký đạt trên 15.000 tỷ đồng, tăng 50% so với năm 2005, tính đến năm 2006 số dự án trong nước đạt 2.623 dự án với tổng số vốn đăng ký đạt 135.690 tỷ đồng [25, tr 15]

Cùng với thu hút vốn đầu tư, các khu công nghiệp, khu chế xuất còn là nơi tiếp nhận và ứng dụng có hiệu quả những thành tựu phát triển của khoa học công nghệ, kinh nghiệm và trình độ tổ chức quản lý quốc tế vào quá trình sản xuất, các khu công nghiệp đã tạo ra nhiều sản phẩm xuất khẩu, sản phẩm có chất lượng cao thay thế hàng nhập khẩu. Các khu công nghiệp đã đóng góp ngày
càng cao tỷ trọng giá trị sản xuất công nghiệp trong GDP: nếu như giai đoạn 1996-2000 đạt 9,5 tỷ USD tăng bình quân 20%/năm thì đến giai đoạn 2001-2005 đạt 44,4 tỷ USD tăng bình quân 32%/năm [24, tr 19], riêng trong năm 2006 giá trị công nghiệp của doanh nghiệp trong khu công nghiệp đạt 16,8 tỷ USD, chiếm 30% giá trị sản xuất công nghiệp trong cả nước [25, tr 15] ; giá trị kim ngạch xuất khẩu cũng không ngừng tăng: nếu như giai đoạn 1996-2000 đạt 6,2 tỷ USD tăng bình quân 18%/năm thì đến giai đoạn 2001-2006 đạt 22,3 tỷ USD bình quân tăng 24%/năm [24, tr 19]; trong năm 2006 các doanh nghiệp trong khu công nghiệp nộp ngân sách khoảng 880 triệu USD tăng 35,4% so với năm 2005 [25, tr 15]