Bản chất của trái phiếu đô thị

Trái phiếu là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần vốn nợ của tổ chức phát hành. Nói cách khác, trái phiếu là phương tiện vay nợ trung và dài hạn, theo đó chủ thể phát hành cam kết sẽ trả lại cả gốc và lãi vào một thời gian nhất định. Trái phiếu có nhiều loại, một trong số đó là trái phiếu đô thị.

Trái phiếu đô thị (Municipal Bond) hay có khi còn gọi là trái phiếu địa phương (Local bond) là một loại giấy ghi nợ do chính quyền một thành phố, một địa phương hay một tổ chức được chính quyền thành phố, địa phương chỉ định phát hành nhằm huy động vốn để xây dựng cơ sở hạ tầng đô thị. Tùy mục đích phát hành mà kỳ hạn trái phiếu có thể khác nhau nhưng phải lớn hơn 1 năm và có thể kéo dài đến 30 năm. Ở Việt Nam, trái phiếu đô thị do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh uỷ quyền cho Kho bạc Nhà nước hoặc tổ chức tài chính, tín dụng trên địa bàn phát hành, nhằm huy động vốn cho các dự án, công trình thuộc nguồn vốn đầu tư của ngân sách địa phương. Trái phiếu đô thị là có thể được niêm yết và giao dịch trên thị trường chứng khoán.

Trái phiếu đô thị rất đa dạng, thông thường có các loại như: trái phiếu doanh thu công nghiệp (Industrudial revenue bond), trái phiếu nghĩa vụ bắt buộc (Moral obligation bond), trái phiếu có thể hoàn trả (Refunding bond) v..v…Tuy nhiên, nhìn chung trái phiếu đô thị có thể chia làm hai nhóm: trái phiếu nợ chung và trái phiếu doanh thu.

Trái phiếu nợ chung (General Obligation Bond – GO) là loại trái phiếu được phát hành chủ yếu dựa trên “sự tin cậy” của nhà đầu tư đối với nhà phát hành. Trái phiếu này thường được chính quyền địa phương phát hành nhằm cung cấp nguồn tài chính cho việc cải tạo, nâng cấp cơ sở hạ tầng. Do vậy, bên cạnh đảm bảo mức sinh lời hợp lý cho nhà đầu tư, trái phiếu loại này còn có ý nghĩa hỗ trợ Nhà nước thực hiện các dự án vì lợi ích công cộng. Trái phiếu nợ chung được bảo đảm hoàn trả bằng ngân sách địa phương. Lãi suất của trái phiếu này phụ thuộc vào kỳ hạn của trái phiếu và lãi suất ngân hàng nhưng thường thấp hơn so với các loại trái phiếu cùng kỳ hạn khác trên thị trường. Bù lại, nhà đầu tư trái phiếu được miễn thuế thu nhập đối với khoản thu nhập từ trái phiếu.

Trái phiếu doanh thu (Renenue Bond) là loại trái phiếu được phát hành để thu hút vốn đầu tư cho các dự án có sinh lời như các dự án về cầu đường có thu phí, các chương trình phát triển nhà ở, mở rộng bến cảng, sân bay…Mức lãi suất của trái phiếu doanh thu thường không cố định mà tùy thuộc vào hiệu quả đạt được từ các dự án, công trình. Để hấp dẫn nhà đầu tư, loại trái phiếu này thường có lãi suất cao, nhưng kèm theo đó là rủi ro cao vì chúng thường không được bảo đảm bằng bất cứ nguồn nào khác ngoài thu nhập từ dự án, công trình.

Tuy khác nhau ở phương thức bảo đảm trả nợ nhưng về bản chất cả hai loại trái phiếu đều là chứng khoán nợ trung và dài hạn, có tính thương mại, có bảo đảm về pháp lý cao do được chính quyền các tỉnh, thành phố phát hành và thu nhập từ trái phiếu thường được miễn thuế thu nhập theo qui định của pháp luật.