Những thách thức trong tương lai của thanh toán qua thẻ

Tính đến thời điểm 2015 hiện tại, bên cạnh những mặt đạt được, những khởi sắc đáng kể của thanh toán không dùng tiền mặt, vẫn còn những mặt hạn chế mà nếu không tiến hành khắc phục và phát triển một cách triệt để thì vấn đề đẩy mạnh thanh toán không dùng tiện mặt sẽ gặp những thách thức không nhỏ trong tương lai.

Thứ nhất, cơ sở hạ tầng công nghệ để phát triển thanh toán không dùng tiền mặt của các Ngân hàng thương mại còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu thanh toán trong nền kinh tế, quy định thu phí giao dịch bằng tiền mặt qua các tổ chức cung ứng dịch vụ nhằm hạn chế thanh toán bằng tiền mặt nhưng đến nay, hầu như chưa có ngân hàng thương mại nào thực hiện.

Thứ hai, chất lượng dịch vụ trả lương qua tài khoản và chăm sóc khách hàng chưa tốt (máy ATM hết tiền, gặp trục trặc kỹ thuật, việc giải quyết khiếu nại, khiếu kiện chưa nhanh chóng, kịp thời.

Trên thực tế, quá trình phát triển thanh toán không dùng tiền mặt chỉ mới phát triển tại các thành phố lớn, quá trình thực hiện thanh toán không dùng tiền mặt còn khá mới mẻ với phần lớn người dân thu nhập thấp và ở vùng nông thôn, vùng sâu, xa, cùng với tâm lý e dè, sợ rủi ro đã ngăn cản việc tiếp cận của người dân với phương tiện thanh toán này. Các thanh toán trong khu vực dân cư, đặc biệt là mua bán, trao đổi tại các chợ vẫn sử dụng tiền mặt.

Thứ ba, khó khăn còn đến từ việc các đơn vị kinh doanh không muốn chấp nhận sử dụng thẻ do một phần phải trả phí ngân hàng và sợ công khai doanh thu. Vì vậy, một số đơn vị chấp nhận thẻ dù đã ký hợp đồng chấp nhận thẻ với ngân hàng nhưng vẫn tìm nhiều cách hạn chế các giao dịch bằng thẻ của khách hàng như để máy cà thẻ vào nơi khuất, ưu tiên khách hàng trả tiền mặt…

Thực tế trên thế giới đã chứng minh, 10 quốc gia không dùng tiền mặt đứng đầu có tới hơn 80% số giao dịch được thực hiện mà không dùng tiền mặt. Con số này của Việt Nam chỉ là 3%. Các nghiên cứu trên thế giới cho thấy, ở những nền kinh tế dựa nhiều vào tiền mặt, những vấn nạn từ tham nhũng dạng nhỏ đến rửa tiền quy mô lớn đều diễn ra phổ biến và khó đối phó hơn. Việc lạm dụng tiền mặt có thể dẫn tới những hệ lụy nguy hiểm.

Các khoản chi không chính thức là một vấn đề ngày càng đáng quan tâm vì ở mỗi thủ tục hành chính đều tiềm ẩn nguy cơ phát sinh chi phí không chính thức. Thông lệ tối ưu quốc tế cho phép cơ quan Nhà nước thu lệ phí để bù đắp các chi phí để làm thủ tục, cung cấp hồ sơ hoặc các dịch vụ khác nhưng với điều kiện phải niêm yết công khai và thu phí hợp pháp, được thanh toán dưới dạng không dùng tiền mặt và có biên lai đầy đủ. Do đó, Việt Nam cần khuyến khích tối ưu việc sử dụng các biện pháp nhằm áp dụng các cơ chế giao dịch không dùng tiền mặt giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp, giữa doanh nghiệp với Nhà nước.

Giải pháp để phát triển thanh toán qua thẻ và thanh toán không dùng tiền mặt, trong đó có tổ chức thanh toán, xây dựng khung pháp lý về thanh toán bằng tiền mặt và phí tiền mặt cần đảm bảo lợi ích của nền kinh tế, lợi ích của Nhà nước và nhân dân, là cơ sở để mọi thành viên trong xã hội tuân thủ. Vì vậy, khung pháp lý về thanh toán không tránh khỏi có những quy định mang tính hành chính, văn bản pháp lý đó không thể thỏa mãn ý muốn của mọi đối tượng trong việc thanh toán qua ngân hàng; các đạo luật khác cùng vậy, không thể làm vừa lòng tất cả mọi người, khi tình hình chính trị, kinh tế, xã hội, công nghệ thay đổi sẽ có những khe hở nhất định, không tránh khỏi bị lợi dụng để lách luật, khi đó, cơ quan quản lý nhà nước lại phải sửa đổi, bổ sung cho phù hợp. Mở rộng thanh toán trong nền kinh tế bằng công nghệ nên chỉ coi là giải pháp hỗ trợ để thúc đẩy nhanh trong giao dịch thanh toán chứ không thể coi là phao cứu sinh cho tình trạng thanh toán bằng tiền mặt hiện nay. Kinh nghiệm của nước ngoài cho thấy, trong lĩnh vực thanh toán qua ngân hàng có nhiều luật khác nhau như Luật Thanh toán bằng tiền mặt, Luật Séc, Luật Hối phiếu, Luật Phòng chống rửa tiền… đều được xây dựng đồng bộ.

Tài liệu tham khảo:

(1)Sean Preston( 2015) Việt Nam và tương lai của thanh toán trực tuyến, http://dantri.com.vn/thi-truong/viet-nam-va-tuong-lai-cua-thanh-toan-truc-tuyen-20150821122339598.htm.{ Ngày truy cập 30 tháng 11 năm 2015}.

(2)MasterCard, Arn Vogel( 2015) Thanh toán điện tử: Biến thách thức thành cơ hội,

http://vietnamtoday.net/Print.aspx?Culture=en-US&q=217368. .{ Ngày truy cập 30 tháng 11 năm 2015}

(3) Số liệu thống kê của Ngân hàng Nhà nước về hoạt động sử dụng thẻ thanh toán giai đoạn từ 2001- đến quý 3 năm 2015.