Mục lục

Nguyên tắc trong hoạt động đầu tư của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ

Điểm nổi bật trong phần phân tích ở mục 1.1.3 (về đặc điểm hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ phi nhân thọ) đó lên vấn đề khả năng thanh toán. Để đảm bảo khả năng thanh toán khi tổn thất lớn xảy ra hoặc tổn thất xảy ra liên tiếp cần chú trọng phát triển hoạt động đầu tư và cần có một lượng vốn chủ sở hữu tối thiểu. doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ hoạt động đầu tư chủ yếu dựa trên cơ sở nguồn vốn từ doanh thu phí bảo hiểm và vốn chủ sở hữu.

Đối với vốn chủ sở hữu tối thiểu, ngoài việc dùng để đầu tư tài sản cố định, còn là một yêu cầu bắt buộc đối với các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ để đảm bảo chi trả trong trường hợp có những tổn thất lớn. Xác suất xảy ra tổn thất lớn thường nhỏ nên thông thường vốn chủ sở hữu cũng có thể được sử dụng để đầu tư dài hạn, nhưng hạn chế đối với các tài sản có rủi ro cao, vì nguồn vốn này và lợi nhuận đầu tư của nó, về bản chất được dùng để bù đắp chi phí bồi thường cho các tổn thất lớn nên nếu đầu tư vào tài sản có rủi ro cao thì dẫn đến doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ có thể gặp hai rủi ro cùng một lúc, đó là rủi ro đầu tư và rủi ro tổn thất lớn. Trong trường hợp này, vốn chủ sở hữu sẽ không thực hiện được vai trò bù đắp rủi ro cho khách hàng và DN như đã nêu. Như vậy, hoạt động đầu tư của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ phi nhân thọ là hoạt động đầu tư có điều kiện ràng buộc. Các điều kiện ràng buộc này được thể hiện dưới các nguyên tắc sau:

1. Nguyên tắc an toàn trong hoạt động đầu tư của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ

Việc đảm bảo nguyên tắc đầu tư vốn an toàn là rất quan trọng đối với doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ phi nhân thọ, nó sẽ giúp cho các doanh nghiệp này phòng tránh và hạn chế tới mức thấp nhất những thiệt hại do rủi ro gây ra, qua đó, đảm bảo cho các doanh nghiệp thực hiện các cam kết với khách hàng trong các hợp đồng khi xảy ra sự kiện bảo hiểm. Để hạn chế rủi ro thì việc phân tán rủi ro sẽ được áp dụng trong quá trình đầu tư bằng cách đa dạng hóa danh mục đầu tư, bởi vì mỗi danh mục đều mang trong mình những yếu tố rủi ro riêng, do đó, để phân tán rủi ro, cách tốt nhất là đặt vốn vào nhiều danh mục khác nhau. Tuy nhiên các khoản mục đầu tư phải tuân thủ đúng quy định đã được Nhà nước thể chế bằng việc quy định những danh mục đầu tư và giới hạn tỷ lệ đầu tư tối đa trên tổng nguồn vốn dự phòng nghiệp vụ cho những hình thức đầu tư có mức rủi ro cao như kinh doanh chứng khoán, kinh doanh bất động sản, cho vay, ủy thác đầu tư hay đầu tư dưới hình thức góp vốn liên doanh.

2. Nguyên tắc sinh lời trong hoạt động đầu tư của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ

Nguyên tắc này sẽ đảm bảo phòng hộ rủi ro thanh toán và bù đắp rủi ro đầu tư. Đây là yêu cầu tất yếu của hoạt động đầu tư và nó quyết định đến sự tồn tại của DN. Vì có được tỷ suất lợi nhuận đầu tư cao sẽ giúp cho các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ phi nhân thọ tăng cường sức mạnh tài chính, thực hiện các chiến lược của doanh nghiệp như: giảm phí, mở rộng phạm vi bảo hiểm… Tuy nhiên, theo nguyên lý đầu tư cơ bản, khi rủi ro đầu tư càng cao thì tỷ suất lợi nhuận đầu tư càng lớn và ngược lại. Do đó, người quản lý quỹ bảo hiểm cần đầu tư vào những lĩnh vực đem lại mức lợi nhuận hợp lý để đồng thời đảm bảo nguyên tắc an toàn, cũng như đảm bảo nguyên tắc thanh khoản thường xuyên.

+ Do HĐBH được ký kết bất cứ lúc nào trong năm, với các thời hạn khác nhau, do đó, vào thời điểm kết thúc năm tài chính (31/12), sẽ có một số HĐBH chưa kết thúc hiệu lực và doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ vẫn phải có trách nhiệm đối với những hợp đồng này trong năm tài chính sau. Như vậy, số phí bảo hiểm thu được trong năm, ngay sau khi ký hợp đồng, các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ không được tính hết vào kết quả trong năm tài chính đó mà cần phải chuyển một phần phí thu được sang năm tài chính sau để đảm bảo cho các trách nhiệm đó và hình thành nên quỹ dự phòng nghiệp vụ của DN. Đối với quỹ dự phòng, các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ sẽ được phép sử dụng một phần quỹ như là nguồn vốn để đầu tư.

[message type=”e.g. information, success”]Xem thêm : Vai trò của hoạt động đầu tư đối với doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ[/message]

Nguồn vốn đầu tư này được coi như là một khoản nợ ngắn hạn của DN đối với khách hàng. Như đã trình bày ở phần đầu của mục 1.1.3, khi định phí, kỳ vọng (trung bình) của lượng chi trả dự kiến đã được chiết khấu theo một tỷ suất chiết khấu nào đó. Vì vậy, để đảm bảo thanh toán khoản tiền chi trả kỳ vọng trong kỳ bảo hiểm thì nguồn vốn đầu tư từ quỹ dự phòng phải mang lại một mức tỷ suất lợi nhuận nhất định. Theo lý thuyết thì tỷ suất lợi trên nguồn vốn này cần phải xấp xỉ tỷ suất chiết khấu. Vì nguồn vốn này là khoản nợ ngắn hạn nên chủ yếu sẽ được đầu tư ngắn hạn. Trong đó, một phần lớn sẽ được đầu tư dưới hình thức tiền gửi để đảm bảo khả năng thanh toán thường xuyên. Bên cạnh đó, cũng có thể đầu tư ngắn hạn vào danh mục cổ phiếu với vị thế của nhà đầu tư kinh doanh chênh lệch giá.

+ Để xác định mức tỷ suất sinh lợi trên vốn chủ sở hữu ta có thể bắt đầu từ lãi suất phi rủi ro (lãi suất của trái phiếu Chính phủ có kỳ hạn 10 năm) cộngcác phần bù rủi ro. Theo mô hình định giá tài sản vốn CAPM:

Tỷ suất LN yêu cầu = Tỷ suất LN phi rủi ro + Hệ số bêta * Phần bù rủi ro thị trường (1.5)

Trong đó: hệ số bêta đánh giá mức độ rủi ro của mỗi DN. Nếu hệ số bêta lớn hơn 1 thì mức độ rủi ro cao hơn mức độ rủi ro của thị trường. Nếu hệ số bêta nhỏ hơn 1 thì mức độ rủi ro thấp hơn mức độ rủi ro của thị trường.

Theo như phân tích ở trên, doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ thường dùng vốn chủ sở hữu để đầu tư vào một danh mục phỏng theo danh mục thị trường (hệ số bêta của danh mục bằng 1). Danh mục đầu tư này mang tính cân bằng với danh mục đa dạng các HĐBH trên các lĩnh vực kinh tế.

Lợi nhuận cuối cùng của vốn chủ sở hữu sẽ bao gồm lợi nhuận trên danh mục đầu tư và lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh. Như vậy, tỷ suất lợi nhuận của vốn chủ sở hữu cao hơn tỷ suất lợi nhuận của danh mục thị trường (danh mục đầu tư nói trên). Có thể thấy, tổng quỹ dự phòng cùng với lợi nhuận từ việc đầu tư quỹ dự phòng, theo nguyên tắc định phí sẽ đủ để chi trả bồi thường bình quân hàng năm. Do vậy, phần lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nếu có thì thường là nhỏ. Trong trường hợp tổn thất lớn xảy ra vượt quá khả năng chi trả của quỹ dự phòng nghiệp vụ thì doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ phải bù đắp bằng nguồn vốn chủ sở hữu. Tổn thất lớn xảy ra với xác suất thấp, vì vậy, đứng về góc độ của chủ sở hữu, phần lợi nhuận tăng thêm cho vốn chủ sở hữu ngoài danh mục đầu tư hoàn toàn tương xứng với mức xác suất thấp của việc phát sinh tổn thất lớn. Thông thường, hệ số bêta của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ trên thế giới, chẳng hạn, ở Pháp là 1.1 [90] và Mỹ khoảng 1.2 [86].

Từ các nguyên tắc hoạt động đầu tư của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ phi nhân thọ đã trình bày ở trên, có thể thấy hoạt động đầu tư của DN là hoạt động đầu tư với các điều kiện ràng buộc. Hoạt động đầu tư này khác với hoạt động đầu tư của các DN kinh doanh khác ở chỗ:

i> Các DN có thể đầu tư vào một danh mục với mức độ rủi ro cao nếu nhà đầu kỳ vọng mức lợi nhuận đầu tư cao; còn các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ phi nhân thọ do những yêu cầu như đã phân tích, thường lựa chọn một danh mục có mức rủi ro trung bình và trong một số lĩnh vực đầu tư nhất định để đảm bảo cho hoạt động kinh doanh bảo hiểm.

ii> Lợi nhuận chủ sở hữu của các DN đầu tư là lợi nhuận của danh mục đầu tư sau khi trừ lãi vay và chi phí giao dịch; Trong khi đó, lợi nhuận của chủ sở hữu các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ phi nhân thọ là lợi nhuận của danh mục đầu tư cộng với lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh (lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh bảo hiểm có thể âm trong một số trường tổn thất lớn xảy ra).

Nếu đầu tư vào doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ thì tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu như đã phân tích sẽ không cao (hệ số bêta lớn hơn 1 không nhiều) do danh mục đầu tư của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ là danh mục đầu tư bị ràng buộc và phần lợi nhuận trung bình (kỳ vọng) từ hoạt động kinh doanh bảo hiểm thấp. Có một câu hỏi đặt ra là tại sao một nhà đầu tư lại đầu tư vốn dưới hình thức vốn chủ sở hữu vào doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ mà không đầu tư vào công ty đầu tư tài chính hoặc công ty trong ngành nào đó? Câu trả lời đơn giản nhất, đó là do sự ưa thích đầu tư và chấp nhận rủi ro vào mỗi ngành của mỗi nhà đầu tư mà họ lựa chọn kênh đầu tư. Nhưng nhìn rộng ra, có những nhà đầu tư theo xu hướng an toàn chỉ kỳ vọng một mức tỷ suất lợi nhuận theo tỷ suất lợi nhuận chung của thị trường với rủi ro được đa dạng hóa. Trong trường hợp này, họ phải xây dựng một danh mục đa dạng hóa phỏng theo danh mục thị trường. Một nhà đầu tư cá nhân hoặc một DN đầu tư thì có thể không có đủ vốn hoặc thông tin để đảm bảo một danh mục như vậy. Doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ với vị thế, thông tin và các mối quan hệ ràng buộc do ký kết

các hợp đồng bảo hiểm (bảo hiểm gốc, tái bảo hiểm hoặc đồng bảo hiểm) đa dạng trên các lĩnh vực, nên họ có thể xây dựng được danh mục đa dạng hóa phỏng theo danh mục thị trường. Mặt khác, về yêu cầu đầu tư như đã phân tích thì doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ phải tuân thủ nguyên tắc đầu tư theo danh mục đa dạng hóa này. Vì vậy, các nhà đầu tư an toàn có thể yên tâm về danh mục đầu tư mà doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ sẽ thực hiện ổn định mức rủi ro theo mong muốn của mình khi đầu tư vào doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ (dưới hình thức vốn chủ sở hữu). Bên cạnh đó, người đầu tư vào doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ cũng có thể hy vọng mức lợi nhuận cao từ hoạt động kinh doanh trong trường hợp doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ phát triển thị phần và chi phí bồi thường trong một năm nào đó thấp.

3. Nguyên tắc đảm bảo khả năng thanh toán thường xuyên trong hoạt động đầu tư của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ

Việc đầu tư của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ phi nhân thọ phải đảm bảo có tính thanh khoản hợp lý vì doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ phi nhân thọ có thể phải thanh toán tiền cho bên mua bảo hiểm bất kỳ lúc nào khi có rủi ro hay sự kiện bảo hiểm xảy ra và số tiền bồi thường có thể là rất lớn nếu tổn thất toàn bộ xảy ra hay mức độ thiệt hại xảy ra trên diện rộng. Nguồn vốn đầu tư từ quỹ dự phòng của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ phi nhân thọ chủ yếu chính là những khoản phải trả cho khách hàng, do đó, các lĩnh vực đầu tư phải phù hợp với từng loại quỹ – đầu tư dài hạn hay ngắn hạn.