Mục lục

Một số khái niệm cơ bản về cháy, nổ

1. Khái niệm về cháy, nổ

Cháy là một hiện tượng rất quen thuộc trong đời sống của con người, thường được con người quan tâm nghiên cứu để ứng dụng lợi ích của nó phục vụ cho cuộc sống đồng thời hạn chế thiệt hại do nó gây ra. Theo Từ điển Bách khoa Công an nhân dân Việt Nam năm 2005 thì cháy được hiểu là: “Phản ứng ôxy hoá có kèm theo toả nhiệt và phát sáng. Sự cháy chỉ xảy ra khi có đầy đủ các điều kiện cháy, đó là sự kết hợp giữa chất cháy, chất ôxy hoá (thường là ôxy trong không khí) và nguồn gây cháy”. Trong TCVN 5303:1990 An toàn cháy – thuật ngữ và định nghĩa, nêu rõ: “Sự cháy là phản ứng ôxy hoá, toả nhiệt và phát sáng”. Như vậy, xét về bản chất, cháy là một phản ứng hoá học giữa các chất cháy với ôxy của không khí hoặc với một chất ôxy hoá khác kèm theo sự toả nhiệt và phát sáng. Nghiên cứu về sự cháy cho thấy rằng, sự cháy muốn xảy ra và tồn tại phải có đủ 3 yếu tố, đó là chất cháy, chất ôxy hóa và nguồn nhiệt. Trong đó chất cháy và chất ôxy hóa đóng vai trò là những chất tham gia phản ứng còn nguồn nhiệt là tác nhân cung cấp năng lượng cho phản ứng cháy xảy ra.

Nổ bao gồm nổ lý học và nổ hóa học.

Nổ lý học là do tăng áp suất quá mức quy định của thiết bị chứa dẫn đến nổ làm phá vỡ thiết bị, thoát ra ngoài các chất nguy hiểm gây ra cháy.

Nổ hóa học thực chất là cháy nhanh với vận tốc rất lớn kèm theo giải phóng năng lượng, tạo áp suất có sức công phá lớn gây thiệt hại về người và tài sản. Nổ khí gas, thuốc nổ là hiện tượng của nổ hóa học.

2. Cơ sở và cơ sở có nguy hiểm về cháy, nổ

Theo Điều 3 của Luật PCCC năm 2001 có giải thích như sau:

Cơ sở là từ gọi chung cho nhà máy, xí nghiệp, kho tàng, trụ sở làm việc, bệnh viện, trường học, rạp hát, khách sạn, chợ, trung tâm thương mại, doanh trại lực lượng vũ trang và các công trình khác. Cơ quan, tổ chức có thể có một hoặc nhiều cơ sở.

Cơ sở có nguy hiểm về cháy nổ là cơ sở trong đó có một số lượng nhất định chất nguy hiểm về cháy, nổ theo quy định của Chính phủ. Theo phụ lục II Nghị định số 79 NĐ/CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật PCCC thì nhà máy DK UIL thuộc diện cơ sở có nguy hiểm về cháy, nổ vì là cơ sở sản xuất, chế biến hàng hóa cháy có khối tích từ 5000 m3 trở lên.

3. Khái niệm về an toàn phòng cháy và chữa cháy

Hoạt động phòng cháy và hoạt động chữa cháy tuy là hai khái niệm có nội hàm khác nhau nhưng lại có quan hệ chặt chẽ với nhau, tạo nên một chỉnh thể thống nhất trong phương châm: tích cực, chủ động trong phòng ngừa và chuẩn bị sẵn sàng dập tắt đám cháy khi có cháy xảy ra. Vì vậy, có thể khái quát khái niệm chung về công tác phòng cháy chữa cháy là tổng hợp các biện pháp, giải pháp về tổ chức, chiến thuật và kỹ thuật nhằm loại trừ hoặc hạn chế nguyên nhân, điều kiện gây cháy; tạo điều kiện thuận lợi cho việc huy động lực lượng, phương tiện để chủ động cứu người, cứu tài sản, chống cháy lan và chữa cháy kịp thời, có hiệu quả khi có cháy xảy ra.