Giải pháp Nâng cao năng lực cán bộ công chức thuế

Con người luôn là yếu tố quyết định sự thành công hay thất bại trong lĩnh vực quản lý, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc. Muôn việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hoặc kém. Nếu có cán bộ tốt, cán bộ ngang tầm thì việc xây dựng đường lối sẽ đúng đắn và là điều kiện tiên quyết để đưa sự nghiệp cách mạng đi đến thắng lợi. Không có cán
bộ tốt thì dù có đường lối, chính sách đúng cũng khó có thể biến thành hiện thực được”[41, tr 220]. Trong bộ máy quản lý thuế, đội ngũ cán bộ công chức thuế là một bộ phận quan trọng góp phần vào việc xây dựng hệ thống chính sách thuế phù hợp, khoa học, tiên tiến và cũng chính đội ngũ cán bộ thuế là những người thực hiện hệ thống chính sách thuế để phát huy tối đa hiệu quả của hệ thống chính sách thuế.

Trong quá trình phát triển hệ thống thuế, đội ngũ công chức thuế luôn là nhân tố, lực lượng quyết định sự thắng lợi và đã đóng góp nhiều công sức vào thành tích của ngành thuế trong thời gian qua. Trải qua nhiều giai đoạn phát triển, đội ngũ cán bộ thuế đã lớn mạnh cả về số lượng và chất lượng. Nếu như năm 1990, khi mới thành lập hệ thống thu thuế thống nhất trong cả nước, toàn ngành thuế có 31.160 người, số luợng cán bộ được đào tạo từ trung học trở lên chiếm 36,5%, trong đó trình độ đại học là 10,5%, trung cấp 26%. Ngành thuế đã xác định công tác đào tạo, bồi dưỡng là một trong những nhiệm vụ trọng tâm và quyết định sự thắng lợi của ngành nên đã không ngừng đẩy mạnh công tác đào tạo và đến cuối năm 2006 số lượng cán bộ thuế đã lên đến trên 40.000 người, số lượng cán bộ thuế có trình độ từ trung cấp trở lên đã chiếm 94,1%, trong đó trình độ đại học và trên đại học chiếm 34,2% [24, tr 6].

Trong điều kiện nền kinh tế đang phát triển nhanh cả về số lượng và chất lượng, khoa học công nghệ cũng ngày càng phát triển với tốc độ cao, các thành phần kinh tế, các hình thức kinh doanh, số lượng đối tượng nộp thuế sẽ phát triển một cách nhanh chóng, đa dạng, quy mô hoạt động của các doanh nghiệp ngày càng lớn và mang tính toàn cầu, việc quản lý kinh doanh và các giao dịch thương mại ngày càng được tin học hóa nên nhiệm vụ quản lý thuế ngày càng khó khăn, phức tạp. Bên cạnh đó, yêu cầu hội nhập ngày càng cao, đòi hỏi chính sách thuế phải tương đồng với quốc tế, cách thức quản lý phải phù hợp với chuẩn mực quốc tế nhằm tạo điều kiện để các nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam.

Thực trạng quản lý thuế nước ta hiện còn khoảng cách khá xa so với các nước tiên tiến, đội ngũ cán bộ thuế vẫn còn một số hạn chế nhất định như: đội ngũ công chức thuế còn thiếu kiến thức chuyên sâu, thiếu chuyên nghiệp và thiếu kỷ năng quản lý thuế hiện đại, đối với lãnh đạo thì thiếu kiến thức quản lý kinh tế, quản lý hành chính Nhà nước, kiến thức vĩ mô, nguồn nhân lực phân bổ chưa hợp lý [41, tr 227]. Theo đánh giá của ông Nguyễn Đình Vu, Phó Tổng cục trưởng “khó khăn lớn nhất trong quá trình hiện đại hóa mà ngành thuế đang gặp phải chính là vấn đề phát triển và đào tạo nguồn lực, trước hết là trong chính ngành thuế, để thích ứng với mục tiêu, yêu cầu cải cách” [7].

Xuất phát từ thực trạng trên, nhiệm vụ xây dựng, kiện toàn tổ chức đội ngũ cán bộ thuế tiến lên chính quy, hiện đại đang là yêu cầu hết sức cấp bách với mục tiêu đặt ra là xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức thuế có phẩm chất chính trị tốt, có đạo đức nghề nghiệp cao, có kiến thức chuyên sâu, chuyên nghiệp trong quản lý thuế hiện đại, có kiến thức kế toán, đánh giá phân tích tài chính doanh nghiệp, có khả năng ứng dụng khoa học công nghệ vào công tác quản lý thu thuế nhằm đáp ứng được yêu cầu của công cuộc cải cách thuế, công nghiệp hóa và hội nhập quốc tế.

Để đạt được yêu cầu đó, đòi hỏi phải nhanh chóng thực hiện một số giải pháp nhằm Nâng cao năng lực cán bộ công chức thuế:

– Đối với người có nguyện vọng vào làm việc trong ngành thuế đòi hỏi phải đạt một trình độ kiến thức nhất định về tài chính, kế toán, tin học, ngoại ngữ, có phẩm chất và đạo đức tốt mới được tuyển dụng.

– Đối với cán bộ đang làm việc phải tiến hành đào tạo, đào tạo lại kiến thức mới về tài chính, kế toán và thường xuyên bồi dưỡng về chính sách thuế hiện hành, kỹ năng sử dụng ngoại ngữ, tin học.

– Xây dựng đội ngũ giảng viên chuyên trách có kỹ năng sư phạm đảm nhiệm công tác bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ thuế, xây dựng bộ giáo trình, tài liệu chuẩn thống nhất.

Bên cạnh đào tạo bồi dưỡng trình độ chuyên môn cho cán bộ thuế, cũng không nên xem nhẹ việc giáo dục phẩm chất đạo đức cách mạng, ý thức trách nhiệm, ý thức phục vụ nhân dân để nâng cao tính tự giác của cán bộ công chức thuế. Bởi vì, trong nền kinh tế thị trường ngoài những mặt tích cực nó cũng chứa đựng vấn đề tiêu cực, ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống, tâm lý, tình cảm và
đạo đức của con người, trong đó có cán bộ công chức thuế: “Một số cán bộ thuế do thiếu rèn luyện trong cơ chế thị trường nên bị sa sút về phẩm chất, có tư tưởng vụ lợi, đã xuất hiện hành vi gây phiền hà, sách nhiễu người nộp thuế… gây thất thu cho ngân sách nhà nước” [41, tr 227].

Cùng với việc giáo dục ý thức cán bộ thuế, cũng cần phải tăng cường công tác giám sát hoạt động của cơ quan thuế. Thời gian qua cơ chế giám sát tuy đã đạt được một số kết quả nhất định như đã phát hiện những sơ hở, sai phạm của cán bộ thuế góp phần chống tham nhũng trong ngành thuế, tuy nhiên những sai phạm của cán bộ thuế được phát hiện chủ yếu qua tố cáo hoặc qua điều tra của cơ quan chức năng. Để phát hiện và loại bỏ kịp thời những cán bộ thuế tha hóa, biến chất thì cần phải tăng cường hơn nữa công tác giám sát hoạt động của cơ quan thuế các cấp như: xây dựng chức năng giám sát trong nội bộ ngành thuế; xây dựng mô hình quản lý thuế với tiêu chí là công việc của bộ phận này có thể kiểm tra giám sát, đánh giá công việc của bộ phận khác; tổ chức bộ phận tiếp
nhận thư góp ý của người nộp thuế để tổng hợp, xem xét và xử lý kịp thời những trường hợp vi phạm của cán bộ thuế.

Và giải pháp không kém phần quan trọng để giúp cán bộ thuế tận tâm với công việc là chế độ lương, đãi ngộ khen thưởng. Cần xây dựng chế độ lương đảm bảo được nhu cầu sinh sống để cán bộ thuế có thể yên tâm công tác, đồng thời có chế độ khen thưởng xứng đáng, kịp thời đối với cán bộ thuế tốt. Với chế độ lương và thưởng tốt thì khi cán bộ thuế có ý định tham nhũng cũng phải tự suy nghĩ về sự đánh đổi đó có đáng hay không nên cũng hạn chế được thất thu ngân sách.