Tóm tắt

Báo cáo này phân tích sâu rộng thực trạng phòng chống bạo lực gia đình (BLGĐ) tại Việt Nam, một vấn đề xã hội nhức nhối gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển bền vững của gia đình và xã hội. BLGĐ không chỉ giới hạn ở các hình thức bạo lực thể chất dễ thấy mà còn bao gồm bạo lực tinh thần, tình dục, và kiểm soát kinh tế, diễn ra trong nhiều loại hình gia đình khác nhau, từ gia đình truyền thống đến gia đình đa văn hóa. Mặc dù Việt Nam đã có nhiều nỗ lực trong công tác phòng chống BLGĐ thông qua việc xây dựng hệ thống pháp luật, triển khai các chương trình truyền thông và dịch vụ hỗ trợ, hiệu quả thực tế vẫn còn nhiều hạn chế. Báo cáo này tập trung vào việc đánh giá toàn diện các khía cạnh của công tác phòng chống BLGĐ, bao gồm cách tiếp cận giới, khung chính sách pháp luật hiện hành, vai trò của truyền thông và các giải pháp can thiệp. Từ đó, báo cáo đề xuất các khuyến nghị cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả phòng chống BLGĐ, hướng tới xây dựng một xã hội Việt Nam an toàn, bình đẳng và hạnh phúc cho mọi gia đình.

Nội dung chính

1. Tổng quan về bạo lực gia đình và các hình thức phổ biến tại Việt Nam

1.1. Khái niệm và các hình thức bạo lực gia đình phổ biến

Bạo lực gia đình, theo định nghĩa chung, là hành vi cố ý của một thành viên gia đình gây tổn hại hoặc có khả năng gây tổn hại về thể chất, tinh thần, kinh tế hoặc tình dục đối với thành viên khác trong gia đình. Tại Việt Nam, khái niệm này được pháp luật hóa và cụ thể hóa, tạo cơ sở pháp lý cho công tác phòng chống và can thiệp. Tuy nhiên, trên thực tế, nhận thức về các hình thức BLGĐ trong cộng đồng vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt là đối với các hình thức bạo lực tinh thần, kinh tế và tình dục, vốn khó nhận diện hơn so với bạo lực thể chất.

Các hình thức BLGĐ phổ biến tại Việt Nam bao gồm:

• Bạo lực thể chất: Đây là hình thức bạo lực dễ nhận thấy và thường được nhắc đến nhiều nhất. Bạo lực thể chất bao gồm các hành vi như đánh đập, hành hạ, gây thương tích cho cơ thể thành viên gia đình. Mức độ nghiêm trọng của bạo lực thể chất có thể từ những hành vi xâm hại thân thể nhỏ đến gây tổn thương nghiêm trọng, thậm chí dẫn đến tử vong.
• Bạo lực tinh thần: Hình thức bạo lực này gây tổn thương đến sức khỏe tinh thần và tình cảm của nạn nhân. Bạo lực tinh thần bao gồm các hành vi như lăng mạ, chì chiết, đe dọa, cô lập, kiểm soát quá mức, gây áp lực tâm lý, làm mất danh dự, nhân phẩm của thành viên gia đình. Hậu quả của bạo lực tinh thần có thể kéo dài và gây ra những tổn thương sâu sắc về tâm lý cho nạn nhân.
• Bạo lực tình dục: Đây là hình thức bạo lực xâm phạm đến quyền tình dục của thành viên gia đình. Bạo lực tình dục bao gồm các hành vi cưỡng ép quan hệ tình dục, quấy rối tình dục, xâm hại tình dục, ép xem văn hóa phẩm đồi trụy, hoặc các hành vi khác mang tính chất tình dục trái với ý muốn của nạn nhân. Đây là hình thức bạo lực ít được đề cập đến nhưng lại gây ra những hậu quả nghiêm trọng về thể chất và tinh thần cho nạn nhân, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em.
• Bạo lực kinh tế: Hình thức bạo lực này xảy ra khi một thành viên gia đình kiểm soát, tước đoạt hoặc hạn chế quyền sở hữu, sử dụng tài sản hợp pháp của thành viên khác, hoặc không đáp ứng các nhu cầu kinh tế chính đáng của thành viên gia đình. Bạo lực kinh tế có thể bao gồm việc không cho vợ/chồng đi làm, kiểm soát toàn bộ thu nhập của vợ/chồng, không chu cấp cho gia đình, hoặc phá hoại tài sản chung. Hình thức bạo lực này thường ảnh hưởng nặng nề đến phụ nữ và trẻ em, khiến họ rơi vào tình trạng phụ thuộc và dễ bị tổn thương.

1.2. Bạo lực gia đình trong các gia đình đa văn hóa Việt – Hàn

Gia đình đa văn hóa, đặc biệt là gia đình Việt – Hàn, đang ngày càng trở nên phổ biến do xu hướng hội nhập quốc tế và di cư xuyên quốc gia. Tuy nhiên, các gia đình này cũng đối mặt với nhiều thách thức đặc thù, trong đó có vấn đề bạo lực gia đình. Nghiên cứu chỉ ra rằng, bạo lực gia đình trong các gia đình đa văn hóa không chỉ đơn thuần là vấn đề cá nhân mà còn chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố văn hóa, xã hội và chính sách.

Các nghiên cứu trước đây thường tập trung vào các yếu tố như bất đồng ngôn ngữ, khác biệt văn hóa, và sự khác biệt về tính cách để giải thích nguyên nhân của BLGĐ trong gia đình đa văn hóa. Tuy nhiên, cách tiếp cận này có phần phiến diện và bỏ qua các yếu tố cấu trúc sâu xa hơn, đặc biệt là yếu tố giới và hệ thống chính sách.

Nghiên cứu gần đây nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nhìn nhận vấn đề BLGĐ trong gia đình đa văn hóa từ góc độ giới. Trong nhiều xã hội, đặc biệt là các xã hội mang đậm tính gia trưởng, phụ nữ thường phải đối mặt với sự bất bình đẳng giới và dễ trở thành nạn nhân của bạo lực gia đình. Phụ nữ di cư, như phụ nữ Việt Nam kết hôn với người Hàn Quốc, có thể gặp phải nhiều yếu tố bất lợi hơn do rào cản ngôn ngữ, văn hóa, sự cô lập xã hội, và sự phụ thuộc kinh tế vào chồng.

Hệ thống chính sách của quốc gia tiếp nhận người di cư cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phòng chống BLGĐ trong gia đình đa văn hóa. Nếu chính sách không nhạy cảm giới, không bảo vệ quyền của phụ nữ di cư, và không cung cấp đầy đủ các dịch vụ hỗ trợ, nguy cơ BLGĐ sẽ gia tăng. Do đó, việc phân tích chính sách từ góc độ giới và đề xuất các giải pháp chính sách phù hợp là rất cần thiết để bảo vệ phụ nữ di cư và phòng chống BLGĐ trong gia đình đa văn hóa.

2. Bạo lực đối với trẻ em mầm non trong gia đình

Trẻ em mầm non là đối tượng đặc biệt dễ bị tổn thương trước bạo lực gia đình do độ tuổi còn nhỏ, khả năng tự bảo vệ hạn chế, và sự phụ thuộc hoàn toàn vào người lớn. Bạo lực đối với trẻ em không chỉ gây tổn thương về thể chất mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển tâm lý, tình cảm và xã hội của trẻ trong tương lai.

Khảo sát tại Thành phố Hồ Chí Minh cho thấy, vấn đề bạo lực trẻ em mầm non trong gia đình là một mối quan tâm lớn. Các hình thức bạo lực đối với trẻ em có thể bao gồm bạo lực thể chất (đánh đập, véo tai, giật tóc), bạo lực tinh thần (la mắng, đe dọa, bỏ mặc, so sánh tiêu cực), và bạo lực tình dục (xâm hại tình dục). Đáng chú ý, bạo lực tinh thần đối với trẻ em thường bị xem nhẹ hoặc bỏ qua, nhưng lại có tác động tiêu cực không kém bạo lực thể chất.

Nghiên cứu đã khảo sát ý kiến của giáo viên mầm non, cán bộ quản lý, phụ huynh và cán bộ tổ chức chính trị xã hội về các giải pháp phòng chống bạo lực trẻ mầm non. Kết quả cho thấy sự đồng thuận cao đối với các giải pháp như:

• Tuyên truyền, phổ biến kiến thức: Nâng cao nhận thức của cộng đồng về hậu quả của BLGĐ đối với trẻ em, các hình thức bạo lực, và trách nhiệm bảo vệ trẻ em.
• Giáo dục kỹ năng tự bảo vệ: Trang bị cho trẻ em kỹ năng nhận biết nguy cơ, ứng phó với tình huống nguy hiểm, và tìm kiếm sự giúp đỡ khi cần thiết.
• Cảnh báo và tư vấn: Cung cấp thông tin về nguy cơ xâm hại trẻ em và các biện pháp can thiệp, tư vấn cho phụ huynh và người chăm sóc trẻ về cách phòng ngừa và ứng phó với BLGĐ.

Các giải pháp này nhấn mạnh vai trò của giáo dục, truyền thông và sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường và cộng đồng trong việc bảo vệ trẻ em khỏi bạo lực gia đình.

3. Tiếp cận bạo lực gia đình từ góc độ giới và hệ thống chính sách

3.1. Bạo lực gia đình dưới góc nhìn giới

Cách tiếp cận giới đóng vai trò then chốt trong việc hiểu và giải quyết vấn đề bạo lực gia đình một cách toàn diện và hiệu quả. Cách tiếp cận này nhìn nhận BLGĐ không chỉ là vấn đề cá nhân hay vấn đề gia đình riêng lẻ, mà còn là vấn đề xã hội mang tính cấu trúc, liên quan đến sự bất bình đẳng giới và các chuẩn mực giới trong xã hội.

Từ góc độ giới, bạo lực gia đình được xem là một biểu hiện của quyền lực không bình đẳng giữa nam và nữ trong gia đình và xã hội. Trong nhiều nền văn hóa, vai trò giới truyền thống thường đặt người phụ nữ vào vị thế phụ thuộc và yếu thế hơn so với nam giới, khiến họ dễ trở thành nạn nhân của bạo lực. Các chuẩn mực giới cũng có thể khuyến khích hoặc dung túng cho hành vi bạo lực của nam giới đối với phụ nữ, ví dụ như quan niệm “vợ là tài sản của chồng” hoặc “dạy vợ từ thuở bơ vơ”.

Nghiên cứu về BLGĐ đối với phụ nữ từ góc độ giới chỉ ra rằng, các yếu tố như định kiến giới, phân biệt đối xử giới, và sự thiếu trao quyền cho phụ nữ là những nguyên nhân sâu xa dẫn đến BLGĐ. Để hiểu hơn về vấn đề này, bạn có thể tham khảo thêm bài viết về BẠO LỰC GIA ĐÌNH ĐỐI VỚI PHỤ NỮ, NHÌN TỪ GÓC ĐỘ GIỚI. Để phòng chống BLGĐ hiệu quả, cần phải thay đổi các chuẩn mực giới bất bình đẳng, xóa bỏ định kiến giới, và thúc đẩy bình đẳng giới trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.

3.2. Hệ thống chính sách liên quan đến phòng chống bạo lực gia đình

Hệ thống chính sách pháp luật đóng vai trò nền tảng trong công tác phòng chống bạo lực gia đình. Việt Nam đã có nhiều nỗ lực trong việc xây dựng và hoàn thiện khung pháp lý về phòng chống BLGĐ, bao gồm Luật Phòng chống bạo lực gia đình, các nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành luật, và các văn bản pháp luật khác liên quan.

Tuy nhiên, hệ thống chính sách hiện hành vẫn còn một số hạn chế và thách thức. Thứ nhất, nhận thức và thực thi pháp luật về BLGĐ trong cộng đồng còn chưa cao. Nhiều người dân, thậm chí cả cán bộ thực thi pháp luật, vẫn chưa hiểu rõ về các quy định của pháp luật về BLGĐ, đặc biệt là các hình thức bạo lực tinh thần, kinh tế và tình dục. Thứ hai, cơ chế phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong công tác phòng chống BLGĐ còn chưa đồng bộ và hiệu quả. Sự phối hợp giữa công an, tòa án, viện kiểm sát, các cơ quan lao động, thương binh và xã hội, các tổ chức đoàn thể và chính quyền địa phương vẫn còn nhiều bất cập. Thứ ba, nguồn lực đầu tư cho công tác phòng chống BLGĐ còn hạn chế, đặc biệt là nguồn lực dành cho các dịch vụ hỗ trợ nạn nhân và các chương trình can thiệp.

Để nâng cao hiệu quả của hệ thống chính sách, cần tập trung vào các giải pháp sau:

• Hoàn thiện pháp luật: Tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật về BLGĐ để đảm bảo tính đồng bộ, khả thi và phù hợp với thực tiễn. Cần chú trọng đến việc cụ thể hóa các hành vi BLGĐ, tăng cường chế tài xử phạt, và bảo vệ quyền lợi của nạn nhân.
• Nâng cao năng lực thực thi pháp luật: Tăng cường đào tạo, tập huấn cho cán bộ thực thi pháp luật về kiến thức, kỹ năng phòng chống BLGĐ, đặc biệt là kỹ năng nhạy cảm giới và kỹ năng tiếp cận nạn nhân.
• Tăng cường phối hợp liên ngành: Xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành hiệu quả, phân công trách nhiệm rõ ràng cho từng cơ quan, tổ chức, và đảm bảo sự phối hợp chặt chẽ trong công tác phòng ngừa, phát hiện, can thiệp và hỗ trợ nạn nhân BLGĐ.
• Đầu tư nguồn lực: Tăng cường đầu tư nguồn lực tài chính, nhân lực và cơ sở vật chất cho công tác phòng chống BLGĐ, đặc biệt là cho các dịch vụ hỗ trợ nạn nhân (nhà tạm lánh, tư vấn, pháp lý, y tế, tâm lý) và các chương trình can thiệp, giáo dục cộng đồng.

4. Vai trò của các cơ quan, tổ chức trong phòng chống bạo lực gia đình

Công tác phòng chống bạo lực gia đình đòi hỏi sự tham gia tích cực và phối hợp chặt chẽ của nhiều cơ quan, tổ chức trong xã hội. Mỗi cơ quan, tổ chức có vai trò và trách nhiệm riêng, nhưng cần có sự kết nối và hợp tác để tạo thành một mạng lưới bảo vệ toàn diện cho các nạn nhân và phòng ngừa BLGĐ.

• Cơ quan nhà nước: Chính phủ, các bộ, ngành, và chính quyền địa phương đóng vai trò chủ đạo trong việc xây dựng chính sách, pháp luật, chỉ đạo, điều hành và đầu tư nguồn lực cho công tác phòng chống BLGĐ. Các cơ quan chức năng như công an, tòa án, viện kiểm sát, các cơ quan lao động, thương binh và xã hội có trách nhiệm thực thi pháp luật, xử lý các vụ việc BLGĐ, và bảo vệ quyền lợi của nạn nhân.
• Tổ chức đoàn thể: Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Nông dân Việt Nam, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức đoàn thể khác có vai trò quan trọng trong việc tuyên truyền, vận động, giáo dục cộng đồng về phòng chống BLGĐ, giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật, và hỗ trợ nạn nhân thông qua các hoạt động và chương trình của mình.
• Cơ sở giáo dục: Trường học các cấp, từ mầm non đến đại học, có vai trò quan trọng trong việc giáo dục giới tính, giáo dục kỹ năng sống, và phòng chống BLGĐ cho học sinh, sinh viên. Giáo viên, cán bộ giáo dục có thể phát hiện sớm các trường hợp trẻ em bị bạo lực và có biện pháp can thiệp kịp thời.
• Cơ sở y tế: Các cơ sở y tế, từ trạm y tế xã, phường đến bệnh viện, có vai trò trong việc khám, chữa bệnh, tư vấn sức khỏe, và hỗ trợ tâm lý cho nạn nhân BLGĐ. Nhân viên y tế cần được trang bị kiến thức và kỹ năng để nhận biết, can thiệp và chuyển gửi các trường hợp BLGĐ.
• Tổ chức xã hội: Các tổ chức phi chính phủ (NGOs), tổ chức cộng đồng (CBOs) hoạt động trong lĩnh vực phòng chống BLGĐ đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp dịch vụ hỗ trợ trực tiếp cho nạn nhân (tư vấn, nhà tạm lánh, pháp lý, tâm lý), vận động chính sách, và nâng cao nhận thức cộng đồng.
• Cộng đồng dân cư: Cộng đồng dân cư, tổ dân phố, thôn, xóm có vai trò quan trọng trong việc giám sát, phát hiện, tố giác các hành vi BLGĐ, hòa giải mâu thuẫn gia đình, và hỗ trợ nạn nhân tại cộng đồng.

Sự phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan, tổ chức này là yếu tố then chốt để xây dựng một hệ thống phòng chống BLGĐ toàn diện và hiệu quả.

5. Truyền thông pháp luật về phòng chống bạo lực gia đình

5.1. Vai trò của truyền thông trong phòng chống bạo lực gia đình

Truyền thông đóng vai trò vô cùng quan trọng trong công tác phòng chống bạo lực gia đình. Truyền thông không chỉ giúp nâng cao nhận thức của cộng đồng về vấn đề BLGĐ, mà còn góp phần thay đổi thái độ, hành vi, và các chuẩn mực xã hội liên quan đến bạo lực.

Thông qua các kênh truyền thông đa dạng (báo chí, truyền hình, phát thanh, internet, mạng xã hội, tờ rơi, poster, hội thảo, sự kiện cộng đồng), các thông điệp về BLGĐ, hậu quả, nguyên nhân, cách phòng tránh, và các dịch vụ hỗ trợ được lan tỏa rộng rãi đến mọi tầng lớp nhân dân. Truyền thông giúp người dân hiểu rõ hơn về BLGĐ, nhận biết các hình thức bạo lực, và biết cách bảo vệ bản thân và người thân khỏi bạo lực.

Truyền thông cũng có vai trò quan trọng trong việc thay đổi các chuẩn mực xã hội bất bình đẳng, định kiến giới, và các quan niệm sai lầm về BLGĐ. Thông qua các câu chuyện, phóng sự, phim ảnh, chương trình giáo dục, truyền thông có thể thách thức các chuẩn mực xã hội tiêu cực, khuyến khích bình đẳng giới, và lên án hành vi bạo lực.

5.2. Thực trạng truyền thông về phòng chống bạo lực gia đình trên các đài phát thanh và truyền hình

Nghiên cứu về truyền thông pháp luật về phòng chống BLGĐ trên các đài phát thanh và truyền hình khu vực Tây Nam Bộ cho thấy, các đài đã có nhiều nỗ lực trong việc tuyên truyền về vấn đề này. Các tin, bài, phóng sự về BLGĐ được phát sóng khá thường xuyên và đa dạng về hình thức.

Tuy nhiên, nghiên cứu cũng chỉ ra một số hạn chế trong công tác truyền thông. Thứ nhất, nội dung truyền thông còn tập trung chủ yếu vào hình thức bạo lực thể chất, trong khi các hình thức bạo lực tinh thần, kinh tế và tình dục chưa được đề cập đầy đủ. Thứ hai, các chương trình truyền thông còn thiếu sự đa dạng về hình thức và chưa thực sự hấp dẫn, thu hút sự chú ý của khán thính giả. Thứ ba, sự phối hợp giữa các cơ quan truyền thông và các đơn vị liên quan trong công tác truyền thông còn chưa chặt chẽ.

5.3. Hiệu quả của công tác truyền thông pháp luật về phòng chống bạo lực gia đình

Mặc dù còn một số hạn chế, công tác truyền thông pháp luật về phòng chống BLGĐ trên các đài phát thanh và truyền hình đã đạt được những kết quả nhất định. Nghiên cứu cho thấy, việc tuyên truyền về pháp luật về BLGĐ trên sóng phát thanh và truyền hình có tác động thiết thực đến nhận thức của khán thính giả. Nhiều người dân đã được nâng cao nhận thức về pháp luật, hiểu rõ hơn về quyền và nghĩa vụ của mình trong việc phòng chống BLGĐ. Để hiểu thêm về hiệu quả của công tác truyền thông pháp luật, bạn có thể xem thêm bài viết Bài viết đề cập việc truyền thông pháp luật về phòng chống bạo lực gia đình BLGĐ) trên các đài phát thanh và truyền hình PT&TH) khu vực Tây Nam Bộ.

Tuy nhiên, để nâng cao hiệu quả của công tác truyền thông, cần có sự đổi mới và cải thiện về nội dung, hình thức, và phương pháp truyền thông. Cần đa dạng hóa các hình thức truyền thông, sử dụng ngôn ngữ dễ hiểu, gần gũi với đời sống, và tăng cường sự tham gia của cộng đồng vào quá trình truyền thông. Đồng thời, cần tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan truyền thông và các đơn vị liên quan để đảm bảo thông điệp truyền thông được truyền tải một cách toàn diện, chính xác và hiệu quả.

6. Các giải pháp phòng chống bạo lực gia đình hiện nay

6.1. Các giải pháp tuyên truyền, nâng cao nhận thức

Tuyên truyền, nâng cao nhận thức là một trong những giải pháp quan trọng hàng đầu trong công tác phòng chống bạo lực gia đình. Các giải pháp này bao gồm:

• Tổ chức các chiến dịch truyền thông: Triển khai các chiến dịch truyền thông quy mô lớn, tập trung vào các chủ đề cụ thể về BLGĐ, như hậu quả của BLGĐ đối với trẻ em, phòng chống bạo lực tình dục, hoặc thúc đẩy bình đẳng giới trong gia đình.
• Sản xuất và phát sóng các chương trình truyền thông: Sản xuất các chương trình truyền hình, phát thanh, phim ngắn, video clip, phóng sự, talk show về BLGĐ, phát sóng trên các kênh truyền thông đại chúng và mạng xã hội.
• Tổ chức các hoạt động truyền thông cộng đồng: Tổ chức các buổi nói chuyện, hội thảo, diễn đàn, chiếu phim, triển lãm, văn nghệ, thể thao, các hoạt động tình nguyện tại cộng đồng để truyền tải thông điệp về phòng chống BLGĐ.
• Phát triển tài liệu truyền thông: Xây dựng và phát hành các tài liệu truyền thông đa dạng (tờ rơi, poster, sách mỏng, infographic, banner, standee) về BLGĐ, phân phát tại các địa điểm công cộng, trường học, cơ sở y tế, cơ quan, xí nghiệp, và các hộ gia đình.
• Tăng cường giáo dục về BLGĐ trong trường học: Lồng ghép nội dung giáo dục về BLGĐ vào chương trình học chính khóa và ngoại khóa ở các cấp học, từ mầm non đến đại học.
• Sử dụng mạng xã hội và công nghệ thông tin: Tận dụng sức mạnh của mạng xã hội và công nghệ thông tin để lan tỏa thông điệp về phòng chống BLGĐ, xây dựng các trang web, fanpage, group, diễn đàn trực tuyến về BLGĐ, tổ chức các cuộc thi, trò chơi trực tuyến về chủ đề này.

6.2. Các giải pháp bảo vệ và hỗ trợ nạn nhân

Bảo vệ và hỗ trợ nạn nhân là một trụ cột quan trọng trong công tác phòng chống bạo lực gia đình. Các giải pháp này bao gồm:

• Thành lập và duy trì các cơ sở hỗ trợ nạn nhân: Xây dựng và vận hành các nhà tạm lánh, trung tâm tư vấn, đường dây nóng, điểm tư vấn cộng đồng, cung cấp dịch vụ hỗ trợ toàn diện cho nạn nhân BLGĐ (tư vấn tâm lý, pháp lý, y tế, xã hội, hỗ trợ khẩn cấp, bảo vệ an toàn).
• Tăng cường tiếp cận dịch vụ hỗ trợ: Đảm bảo nạn nhân BLGĐ dễ dàng tiếp cận các dịch vụ hỗ trợ, thông qua việc thông tin rộng rãi về các dịch vụ, đơn giản hóa thủ tục tiếp cận, và bố trí các điểm cung cấp dịch vụ ở vị trí thuận tiện.
• Đào tạo nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ: Đào tạo, tập huấn cho đội ngũ cán bộ làm công tác hỗ trợ nạn nhân (nhân viên tư vấn, nhân viên xã hội, luật sư, bác sĩ, điều dưỡng, công an) về kiến thức, kỹ năng chuyên môn, kỹ năng nhạy cảm giới, và kỹ năng tiếp cận nạn nhân.
• Phát triển các mô hình hỗ trợ nạn nhân đặc thù: Xây dựng các mô hình hỗ trợ nạn nhân BLGĐ phù hợp với đặc điểm và nhu cầu của các nhóm đối tượng dễ bị tổn thương (phụ nữ, trẻ em, người cao tuổi, người khuyết tật, người dân tộc thiểu số, người di cư).
• Tăng cường hợp tác quốc tế: Học hỏi kinh nghiệm quốc tế về xây dựng và vận hành các dịch vụ hỗ trợ nạn nhân BLGĐ, hợp tác với các tổ chức quốc tế để nâng cao năng lực và nguồn lực cho công tác này.

6.3. Các giải pháp can thiệp nhằm giảm thiểu nguy cơ bạo lực

Các giải pháp can thiệp nhằm giảm thiểu nguy cơ bạo lực tập trung vào việc thay đổi hành vi của người gây bạo lực và phòng ngừa tái diễn bạo lực. Các giải pháp này bao gồm:

• Chương trình can thiệp thay đổi hành vi: Triển khai các chương trình can thiệp, trị liệu tâm lý, giáo dục hành vi dành cho người gây bạo lực, giúp họ nhận thức được hành vi sai trái, kiểm soát cơn nóng giận, và học cách giải quyết mâu thuẫn một cách hòa bình.
• Hòa giải tại cộng đồng: Tăng cường vai trò của hòa giải viên, người có uy tín trong cộng đồng trong việc hòa giải các mâu thuẫn gia đình, ngăn chặn các vụ việc BLGĐ leo thang.
• Giám sát và quản lý người gây bạo lực: Xây dựng cơ chế giám sát, quản lý người gây bạo lực, đặc biệt là những người có nguy cơ tái diễn bạo lực cao, thông qua sự phối hợp giữa gia đình, cộng đồng, và chính quyền địa phương.
• Tư vấn tiền hôn nhân và hôn nhân gia đình: Cung cấp dịch vụ tư vấn tiền hôn nhân và hôn nhân gia đình, giúp các cặp đôi trang bị kiến thức, kỹ năng xây dựng gia đình hạnh phúc, phòng ngừa mâu thuẫn và bạo lực.
• Phát triển các mô hình gia đình văn hóa: Xây dựng và nhân rộng các mô hình gia đình văn hóa, gia đình hạnh phúc, gia đình không bạo lực, làm gương cho cộng đồng.

7. Thách thức và hướng phát triển trong phòng chống bạo lực gia đình

7.1. Những khó khăn, thách thức trong công tác phòng chống bạo lực gia đình

Công tác phòng chống bạo lực gia đình tại Việt Nam hiện nay vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức.

• Nhận thức xã hội còn hạn chế: Nhận thức của một bộ phận cộng đồng về BLGĐ còn hạn chế, đặc biệt là về các hình thức bạo lực tinh thần, kinh tế và tình dục. Nhiều người vẫn còn quan niệm “chuyện gia đình đóng cửa bảo nhau”, “thương cho roi cho vọt”, hoặc xem nhẹ vấn đề BLGĐ.
• Định kiến giới và bất bình đẳng giới: Định kiến giới và bất bình đẳng giới vẫn còn tồn tại sâu sắc trong xã hội, là nguyên nhân gốc rễ của BLGĐ. Các chuẩn mực giới truyền thống, vai trò giới cứng nhắc, và sự phân biệt đối xử giới vẫn còn phổ biến, gây khó khăn cho việc phòng chống BLGĐ.
• Thiếu sự phối hợp đồng bộ: Sự phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức liên quan trong công tác phòng chống BLGĐ còn chưa đồng bộ và hiệu quả. Cơ chế phối hợp liên ngành chưa chặt chẽ, phân công trách nhiệm chưa rõ ràng, và thiếu sự chia sẻ thông tin.
• Nguồn lực hạn chế: Nguồn lực đầu tư cho công tác phòng chống BLGĐ còn hạn chế, cả về tài chính, nhân lực và cơ sở vật chất. Các dịch vụ hỗ trợ nạn nhân còn thiếu và yếu, chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế.
• Khó khăn trong việc tiếp cận và hỗ trợ nạn nhân: Nạn nhân BLGĐ thường gặp nhiều rào cản trong việc tiếp cận các dịch vụ hỗ trợ, như sợ bị kỳ thị, sợ bị trả thù, thiếu thông tin, hoặc không tin tưởng vào hệ thống hỗ trợ.
• Thách thức trong việc thay đổi hành vi: Thay đổi hành vi của người gây bạo lực là một quá trình khó khăn và lâu dài. Các chương trình can thiệp thay đổi hành vi còn chưa phổ biến và hiệu quả chưa cao.

7.2. Hướng nghiên cứu mới và đề xuất giải pháp cho Việt Nam

Để nâng cao hiệu quả công tác phòng chống BLGĐ, cần có những hướng nghiên cứu mới và đề xuất giải pháp phù hợp với bối cảnh Việt Nam.

• Nghiên cứu sâu về các hình thức BLGĐ ít được biết đến: Cần có thêm nghiên cứu về các hình thức BLGĐ ít được biết đến như bạo lực tình dục, bạo lực kinh tế, bạo lực trên mạng, và bạo lực đối với người cao tuổi, người khuyết tật, người LGBT.
• Nghiên cứu về nguyên nhân gốc rễ của BLGĐ: Cần nghiên cứu sâu hơn về các yếu tố kinh tế, xã hội, văn hóa, và tâm lý liên quan đến BLGĐ, đặc biệt là các yếu tố giới và các chuẩn mực xã hội.
• Nghiên cứu về hiệu quả của các giải pháp can thiệp: Cần đánh giá một cách khoa học và khách quan hiệu quả của các giải pháp can thiệp hiện hành, như chương trình can thiệp thay đổi hành vi, dịch vụ hỗ trợ nạn nhân, và các hoạt động truyền thông.
• Nghiên cứu về BLGĐ trong các nhóm dân số đặc thù: Cần có nghiên cứu riêng về BLGĐ trong các nhóm dân số đặc thù, như gia đình đa văn hóa, gia đình di cư, gia đình dân tộc thiểu số, gia đình có người khuyết tật, để có giải pháp can thiệp phù hợp.
• Đề xuất các giải pháp chính sách toàn diện và lồng ghép giới: Cần đề xuất các giải pháp chính sách toàn diện, lồng ghép yếu tố giới, và dựa trên bằng chứng khoa học, nhằm giải quyết vấn đề BLGĐ một cách bền vững.
• Học hỏi kinh nghiệm quốc tế: Cần học hỏi kinh nghiệm quốc tế về phòng chống BLGĐ, đặc biệt là từ các quốc gia có điều kiện kinh tế, xã hội, văn hóa tương đồng với Việt Nam.

7.3. Bài học kinh nghiệm từ các mô hình hiệu quả

Việc học hỏi kinh nghiệm từ các mô hình phòng chống BLGĐ hiệu quả, cả trong nước và quốc tế, là rất quan trọng để nâng cao hiệu quả công tác này tại Việt Nam.

• Mô hình “Ngôi nhà bình yên” (Nhà tạm lánh): Mô hình nhà tạm lánh đã được triển khai ở nhiều địa phương và mang lại hiệu quả tích cực trong việc bảo vệ và hỗ trợ nạn nhân BLGĐ. Cần nhân rộng và hoàn thiện mô hình này, đảm bảo đủ số lượng và chất lượng các nhà tạm lánh, và tăng cường kết nối giữa nhà tạm lánh với các dịch vụ hỗ trợ khác.
• Mô hình “Tổ hòa giải”: Tổ hòa giải tại cộng đồng đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết mâu thuẫn gia đình và ngăn chặn BLGĐ. Cần củng cố và nâng cao năng lực cho các tổ hòa giải, trang bị cho họ kiến thức, kỹ năng về BLGĐ, và tăng cường sự phối hợp giữa tổ hòa giải với chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng.
• Mô hình “Câu lạc bộ phòng chống BLGĐ”: Các câu lạc bộ phòng chống BLGĐ tại cộng đồng là hình thức sinh hoạt cộng đồng hiệu quả để tuyên truyền, giáo dục, và hỗ trợ lẫn nhau về phòng chống BLGĐ. Cần khuyến khích và hỗ trợ thành lập các câu lạc bộ này, cung cấp cho họ tài liệu, phương tiện hoạt động, và tăng cường kết nối giữa các câu lạc bộ.
• Mô hình “Can thiệp dựa vào cộng đồng”: Mô hình can thiệp dựa vào cộng đồng là cách tiếp cận hiệu quả để phòng chống BLGĐ, huy động sự tham gia của toàn cộng đồng vào công tác này. Cần phát triển và nhân rộng các mô hình can thiệp dựa vào cộng đồng, phù hợp với đặc điểm và điều kiện của từng địa phương.
• Kinh nghiệm quốc tế: Việt Nam có thể học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia khác về xây dựng hệ thống pháp luật, chính sách, dịch vụ hỗ trợ nạn nhân, chương trình can thiệp thay đổi hành vi, và các hoạt động truyền thông về phòng chống BLGĐ.

8. Kết luận và kiến nghị

Bạo lực gia đình là một vấn đề xã hội nghiêm trọng, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển bền vững của gia đình và xã hội Việt Nam. Công tác phòng chống BLGĐ đã đạt được một số kết quả nhất định, nhưng vẫn còn nhiều thách thức cần vượt qua.

Để nâng cao hiệu quả công tác phòng chống BLGĐ, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp sau:

1. Tăng cường công tác truyền thông, nâng cao nhận thức: Đẩy mạnh truyền thông về BLGĐ trên các kênh thông tin đại chúng và mạng xã hội, tập trung vào các hình thức bạo lực ít được đề cập, và thay đổi các chuẩn mực xã hội bất bình đẳng.
2. Xây dựng và hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật: Tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật về BLGĐ, đảm bảo tính đồng bộ, khả thi, và lồng ghép yếu tố giới.
3. Tăng cường sự phối hợp liên ngành: Xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành hiệu quả, phân công trách nhiệm rõ ràng, và đảm bảo sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, tổ chức liên quan.
4. Đẩy mạnh nghiên cứu khoa học: Tăng cường nghiên cứu về BLGĐ từ nhiều góc độ, đặc biệt là từ góc độ giới và hệ thống chính sách, để có cơ sở khoa học cho việc xây dựng và triển khai các giải pháp hiệu quả.
5. Phát triển các mô hình hỗ trợ nạn nhân: Mở rộng và nâng cao chất lượng các dịch vụ hỗ trợ nạn nhân BLGĐ, đảm bảo nạn nhân được bảo vệ an toàn và nhận được sự hỗ trợ toàn diện về tâm lý, pháp lý và kinh tế.

Với sự nỗ lực của các cấp, các ngành và toàn xã hội, công tác phòng chống bạo lực gia đình tại Việt Nam sẽ ngày càng hiệu quả, góp phần xây dựng môi trường gia đình hạnh phúc, bình đẳng và không bạo lực. Trong quá trình xây dựng một xã hội văn minh và hạnh phúc, việc phòng chống bạo lực gia đình có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, bạn có thể tham khảo thêm bài viết về ý nghĩa của việc phòng chống bạo lực gia đình.

Tài liệu tham khảo

1. Bạo lực gia đình trong các gia đình đa văn hóa là vấn đề phổ biến trong xã hội Hàn Quốc. Semanticscholar.org. 2024 05 29. https://www.semanticscholar.org/paper/09c70b044931357d1f7fc5550871a6c07d8340e2
2. Mua sắm công bền vững là một trong những thành phần của các mục tiêu phát triển bền vững mà Việt Nam đã cam kết thực hiện. Semanticscholar.org. 2025 03 01. https://www.semanticscholar.org/paper/309bf701ffc4785c528ff3ee60943ef4644139f3
3. Bài viết đề cập việc truyền thông pháp luật về phòng chống bạo lực gia đình BLGĐ) trên các đài phát thanh và truyền hình PT&TH) khu vực Tây Nam Bộ. Semanticscholar.org. 2019 09 20. [https://www.semanticscholar.org/paper/445891515c3d06276e2265d3a268efeba8c82b

Questions & Answers

Q&A

Báo giá dịch vụ viết thuê luận văn

Luận Văn A-Z  nhận làm trọn gói dịch vụ viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ. Liên hệ ngay dịch vụ viết thuê luận văn của chúng tôi!

UY TÍN - CHUYÊN NGHIỆP - BẢO MẬT

Nhận báo giá Xem thêm