Cách viết một bài tiểu luận

Trong quá trình học Đại học, chắc chắn chúng ta sẽ phải viết nhiều bài tiểu luận, bài thu hoạch hay bài tập nhóm. Nhưng để có được một bài tiểu luận hay bài thu hoạch tốt và đạt được điểm cao thì không phải là chuyện dễ.

Trong bài viết này, Luận Văn A-Z sẽ chia sẻ những kinh nghiệm và kỹ năng mà chúng tôi đã tích cóp được trong quá trình viết một bài tiểu luận. Thời gian trước sinh viên thường copy- paste những đoạn trên mạng vào tiểu luận, làm sơ sài rồi nộp cho giảng viên. Nhưng khi làm bài với sự tập trung và đam mê với đề tài mà mình đã chọn thì việc hoàn thành với điểm 8 – 10 là điều không quá khó.

Vậy thì như thế nào là một bài tiểu luận? Hiện nay, một số bạn sinh viên, nhất là những sinh viên năm đầu, khi được giao viết một bài tiểu luận, còn chưa biết là viết về cái gì? Có thể hiểu một cách đơn giản, tiểu luận là viết báo cáo về một vấn đề của một môn học hay một vấn đề thực tiễn của một đơn vị nào đó nhằm để rút ra những kết luận, những đóng góp ý kiến, những đề xuất giải pháp để có thể thực hiện hay cải tiến được vấn đề đã nêu ra và có độ dài dưới 30 trang.

Một bài tiểu luận thông thường có hai dạng, một là GV sẽ cho làm cá nhân, hai là GV sẽ giao một đề tài để cả nhóm cùng làm. Đối với cá nhân, các bạn sẽ phải chủ động hơn trong quá trình viết đề tài. Tuy nhiên khi làm nhóm thì các bạn phải biết kết hợp với các thành viên khác thì mới có thể tận dụng được những thế mạnh của mỗi cá nhân, thì công việc sẽ nhàn hơn mà vẫn đạt được hiệu quả cao.

Chúng tôi chỉ xin lưu ý một điểm nhỏ là khi làm nhóm thì phải biết vai trò của người leader là cực kỳ quan trọng. Việc đầu tiên cần làm là cả nhóm cần phải thống nhất chọn ra 1 bạn làm nhóm trưởng, người nhóm trưởng này không nhất thiết phải là người giỏi nhất trong nhóm, mà nhất thiết phải là người luôn có trách nhiệm với công việc và phải biết sắp xếp công việc, thời gian cho cả nhóm. Người leader nên phân chia công việc một cách khoa học, thống nhất lịch trình làm việc cũng như deadline của cả nhóm để công việc hoàn thành đúng hạn và hiệu quả.

Cho dù là làm cá nhân hay làm nhóm thì các bước làm một bài tiểu luận vẫn phải theo trình tự nhất định như sau: Chọn đề tài tiểu luận; Lập dàn ý; Xác định các nguồn tài liệu tham khảo; Viết nội dung; Hoàn chỉnh các bước trình bày và các công đoạn bên lề. Các bước làm, cần chú ý như sau:

1. Chọn đề tài tiểu luận

Bước này chỉ làm khi giáo viên cho phép các bạn được tự do lựa chọn đề tài. Lúc này, xác định lựa chọn một đề tài thường phải đạt được các điều kiện sau:

– Các đề tài bạn chọn phải phù hợp với môn hay nội dung giáo viên đưa ra: có nhiều bạn khi lựa chọn đề tài thường không chú tâm xem đề tài này có phù hợp với nôi dung của môn học hay không, thường hay không đọc kỹ yêu cầu của giảng viên đưa ra từ đó dễ dẫn đến lạc đề.
– Đề tài được chọn thì bạn thích và thực sự hứng thú khi làm.
– Đề tài phải mang tính khả thi: tức là ta phải có đủ kiến thức cũng như tài liệu để có thể hoàn chỉnh được bài viết. Đề tài mà bạn thích lại không đủ kiến thức để có thể tìm được tài liệu tham khảo cũng như không thực hiện được thì tốt nhất là bạn không nên chọn nó.

2. Lập dàn ý trước khi viết tiểu luận

Phần thiết lập dàn ý là rất quan trọng vì nó liên quan đến bố cục lẫn hướng đi của cả bài viết. Vì vậy, ta nên lập dàn ý và nhờ giáo viên cho ý kiến để bài viết không bị thiếu sót.

Thông thường dàn ý của một bài tiểu luận thường sẽ gồm 3 phần chính:
– Phần đầu (chương I hay mục I, tùy theo cách đánh dấu): Hay còn gọi là chương lý luận: nêu lên một số lý luận hoặc phải giới thiệu một cách tổng quan về vấn đề của bài viết. Nếu ta đã có ý định sẽ đưa bài học kinh nghiệm của vấn đề được nêu ở phần đề tài thì vị trí thích hợp nhất sẽ là để ở cuối phần này.
– Phần hai ( chương II hay mục II): là phần thực trạng và đánh giá: nêu rõ thực trạng của vấn đề được viết trong đề tài và những đánh giá về vấn đề đó.
– Phần ba: thường viết về những giải pháp và kiến nghị, hay nêu lên một số bài học kinh nghiệm rút ra từ nghiên cứu hoặc đề ra phương hướng cho thời gian tới. Ở phần này tốt nhất ta nên nêu ra trên cơ sở căn cứ vào thực trạng, nhiều khó khăn hay vướng mắc còn hay gặp phải của vấn đề đã nêu trong chương 2. Ở phần này, ta nên đề xuất theo quan điểm của cá nhân để có thể hoàn thiện về mặt lý luận gắn kết đến đề tài.

3. Xác định các nguồn tài liệu tham khảo

Tùy vào đề tài thực hiện, một số nguồn tài liệu tham khảo chủ yếu sẽ là
– Giáo trình môn học hay một số môn khác có liên quan
– Sách tham khảo thường có nội dung liên quan đến đề tài.
– Trong các bài nghiên cứu, bình luận trên báo, bài báo khoa học, đề tài nghiên cứu trước đó … có liên quan đến đề tài
– Website: đây là nguồn rất phong phú và sẽ là nguồn tài liệu chính có thể hỗ trợ cho ta trong quá trình viết bài. Nhưng, nguồn của các website này khá phức tạp hay độ chính xác không cao.
Chúng tôi có một vài tips nhỏ trong việc tìm tài liệu trên website như sau:
– Sử dụng công cụ tìm kiếm google: ta nên gõ từ khóa không quá dài cũng không quá ngắn để tránh bỏ sót website nhưng lại không phải mất công lọc những website không có tác dụng. Ta nên đa dạng hóa một số từ khóa khi gõ vào google vì đôi khi, các vấn đề ta tìm kiếm không được google tìm ra ở từ khóa này mà lại nằm trong từ khóa khác.
– Công cụ tìm kiếm nâng cao trong google rất là hữu ích. Theo như yêu cầu tìm kiếm mà bạn có thể yêu cầu được các kết quả tìm kiếm khác nhau về ngôn ngữ, từ khóa hay định dạng file,..
– Tìm kiếm trên các trang web chuyên ngành có liên quan đến đề tài.

4. Viết nội dung chính của bài tiểu luận

– Lời mở đầu: một số bạn có quan niệm lời mở đầu trong một bài tiểu luận cũng như mở bài trong bài văn ở cấp phổ thông, tuy nhiên trên thực tế lại không phải như vậy. Ở phần lời mở đầu này ta không nên viết quá ngắn và chỉ bao gồm các thông tin mang tính chất gợi mở hoặc câu văn quá trau chuốt. Tốt nhất theo kinh nghiệm thì lời mở đầu của bài tiểu luận phải có các nội dung bao gồm: tên đề tài; lý do chọn đề tài hay tính cấp thiết của đề tài; mục đích nghiên cứu, đối tượng và phạm vi nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu, cuối cùng là kết cấu của bài viết.
– Nội dung các phần: tập trung vào dàn ý đã lên sẵn ở trên để viết nội dung của đề tài, trình bày rõ ràng, sáng sủa, không màu mè. Trước mỗi phần ta nên có lời dẫn dắt để người đọc hiểu mình sắp viết về vấn đề gì, phần này của bài viết sẽ giải quyết vấn đề gì và mang lại kết quả ra sao.
– Kết luận: nhiều bạn sinh viên hay cả học viên cao học thường viết kết luận rất ngắn với suy nghĩ “viết nhanh cho xong” và thường chả cung cấp thông tin gì trong phần này. Đây là quan niệm hết sức sai lầm, vì hầu hết phần mở bài và kết luận thường được giảng viên ưu tiên đọc trước để đánh giá sơ bộ chất lượng của bài viết. Trong phần kết luận ta nên có các thông tin sau: tóm tắt sơ lượt các vấn đề mà bài viết đã thu hoạch được, bao gồm tất cả những phần đã nêu ở toàn bài được viết một cách ngắn gọn, súc tích và không chứa giài thích dài dòng gì thêm (thường được đánh số 1, 2, 3,…); có thể nêu lên một số đóng góp mới hoặc giải pháp được đưa ra của đề tài.
– Danh mục tài liệu tham khảo: thông thường danh mục tại liệu tham khảo sẽ được ghi theo thứ tự ưu tiên tiếng việt trước, tiếng anh ghi sau. Mỗi một tài liệu phải cung cấp đầy đủ thông tin bao gồm: tên tác giả, năm xuất bản, tên tài liệu(sách báo,…), nhà xuất bản, nơi xuất bản, tên tạp chí, số tạp chí, trang…

5. Hoàn chỉnh các bước trình bày và hình thức

Phần hoàn chỉnh bài viết cần được xem xét kỹ càng và cẩn thận, tránh lỗi trình bày và lỗi chính tả.

Với nhiều bạn sinh viên, làm tiểu luận được ví như những “gánh nặng, cực hình” và các bạn rất ngại viết. Tuy nhiên, cá nhân tôi cho rằng, việc viết tiểu luận là rất bổ ích, không những sẽ giúp bạn bổ sung thêm kiến thức môn học, mà còn giúp bạn rèn luyện được rất nhiều kỹ năng: kỹ năng tìm tài liệu, viết bài, làm việc nhóm, sử dụng word, powerpoint…Quan trọng nhất, làm tiểu luận còn là tiền đề để các bạn làm tốt luận văn tốt nghiệp khi kết thúc khóa học ở trường.

Cách viết một bài tiểu luận