Quan niệm về Tập đoàn kinh tế

Tập đoàn kinh tế (TĐKT) là một hình thức tổ chức tiên tiến đại diện cho trình độ phát triển cao của lực lương sản xuất và nền kinh tế xã hội đang trở thành một hình thức phổ biến, có tác động mạnh mẽ làm thay đổi khuynh hướng sản xuất và tiêu dùng của thế giới. Mặc dù có vai trò quan trọng như vậy nhưng hiện nay chưa có khái niệm thống nhất về tập đoàn kinh tế. Tuỳ theo mục đích nghiên cứu và cách tiếp cận khác nhau mà các nhà nghiên cứu đã đưa ra những khái niệm khác nhau về tập đoàn kinh tế. Có quan điểm cho rằng tập đoàn kinh tế là một cơ cấu tổ chức, một loại hình tổ chức kinh tế [6,tr 4]. lại có quan điểm cho rằng tập đoàn kinh tế là “Một thực thể kinh tế thực hiện sự liên kết kinh tế giữa các thành viên là các doanh nghiệp có quan hệ với nhau về công nghệ và lợi ích đang được gọi bằng các tên khác nhau như: Hiệp hội, liên hiệp xí nghiệp, Tổng công ty theo mô hình tập đoàn, Tập đoàn kinh tế”. [40, tr 5]

Hay có nghiên cứu cho rằng “Tập đoàn kinh tế (hay các công ty: Group of companics) là một tổ hợp các công ty độc lập về mặt pháp lý nhưng tạo thành một tập đoàn gồm một công ty mẹ và một hay nhiều công ty hoặc chi nhánh góp vốn cổ phần chịu sự kiểm soát của công ty mẹ vì công ty mẹ chiếm hơn 1/2 vốn cổ phần” [55, tr 256]

Mỗi quan niệm trên đều phản ánh cách nhìn nhận và tiếp cận khác nhau của các nhà nghiên cứu về đặc điểm của tập đoàn. Quan điểm thứ nhất thiên về cấu trúc của tập đoàn, quan điểm thứ hai lại thiên về mối quan hệ liên kết giữa các đơn vị thành viên trong tập đoàn, quan điểm thứ ba lại thiên về cơ cấu tổ chức và tư cách pháp nhân của tập đoàn. Cho dù có nhiều ý kiến khác nhau như vậy, nhưng trong quá trình nghiên cứu theo tác giả của luận án, xin đưa ra một khái niệm về tập đoàn kinh tế, khái niệm này phản ánh đầy đủ đặc điểm chung nhất về một tập đoàn kinh tế như sau:

“Tập đoàn kinh tế là tổ chức kinh tế có quy mô lớn, có cơ cấu sở hữu, tổ chức và kinh doanh đa dạng, nó vừa có chức năng sản xuất kinh doanh vừa có chức năng liên kết kinh tế giữa các doanh nghiệp thành viên có tư cách pháp nhân dựa trên nền tảng sự liên kết về mặt tài chính, lợi ích kinh tế, công nghệ, thị trường và chiến lược kinh doanh, nhằm tăng cường, tích tụ, tập trung, tăng khả năng cạnh tranh và tối đa hoá lợi nhuận”.

Để hiểu được đầy đủ về bản chất của tập đoàn kinh tế, chúng ta đi sâu nghiên cứu những hình thức tồn tại của chúng trong thực tiễn và rút ra những đặc điểm cơ bản về tập đoàn kinh tế.