Các nhân tố tác động đến thanh toán không dùng tiền mặt

1. Nhân tố chủ quan tác động đến thanh toán không dùng tiền mặt

1.1. Trình độ thanh toán, kỹ thuật, nghiệp vụ của cán bộ, nhân viên Kho bạc

Cùng với cơ sở pháp lý, quy chế nghiệp vụ, công cụ, phương thức tổ chức thanh toán và nâng cấp kỹ thuật, vấn đề tuyển dụng, đào tạo trình độ cho đội ngũ cán bộ thanh toán và kỹ thuật nghiệp vụ là yếu tố chủ quan tác động trực tiếp vào hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại Kho bạc.

1.2. Vấn đề tâm lý

Khi người dân muốn thanh toán một khoản nào đó, nếu thủ tục quá phức tạp, chờ đợi lâu mất nhiều thời gian hoặc phải đi xa, sẽ nẩy sinh tâm lý lo ngại. Để các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt được phổ biến trong cả dân cư thì tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán phải chú ý tới yếu tố con người như nâng cao chất lượng cán bộ công chức, quảng cáo tuyên truyền cho người dân biết về tiện ích của hình thức thanh toán này, có như vậy mới dần dần xóa bỏ được tâm lý chuộng tiền mặt và thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt ngày một phát triển.

2. Nhân tố khách quan

Bất kể một đơn vị nào hoạt động và tồn tại được đều phải chịu sự tác động của rất nhiều yếu tố khách quan, không nằm ngoài sự chi phối của các yếu tố này, các Ngân hàng và các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán cần phải tìm hiểu và nắm vững các nhân tố để tìm cách khắc phục những khó khăn do nó gây ra và đồng thời biết tận dụng cơ hội khi nó đến.

2.1. Cơ sở pháp lý đảm bảo cho hoạt động thanh toán

Nếu hệ thống pháp luật đảm bảo cho hệ thống thanh toán không dùng tiền mặt không đầy đủ, không đồng bộ thì các chủ thể sẽ không yên tâm khi tham gia vào hoạt động thanh toán xét cả từ khía cạnh người tổ chức thanh toán và cả người sử dụng các dịch vụ thanh toán. Vì vậy, cơ sở pháp lý cho hệ thống thanh toán không dùng tiền mặt là nền tảng đảm bảo cho các chủ thể yên tâm và tham gia tích cực vào hoạt động thanh toán. Từ đó mà không ngừng mở rộng và phát triển hệ thống thanh toán qua ngân hàng.

2.2. Phát triển khoa học kỹ thuật và công nghệ thanh toán

Sự phát triển của khoa học kỹ thuật cho phép các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán có thể phát triển các dịch vụ thanh toán khác nhau để khách hàng lựa chọn. Công nghệ thông tin phát triển đã tạo ra một bước tiến nhảy vọt trong lĩnh vực thanh toán, tác động mạnh mẽ đến cách thức mà người ta thực hiện một giao dịch thanh toán, thanh toán không dùng tiền mặt phát triển với một tốc độ nhanh nhất từ trước tới nay.

Cụ thể công nghệ thanh toán tác động đến các phương tiện và phương thức thanh toán như sau :

– Đối với séc :

Về cơ bản séc vẫn được coi là công cụ chứng từ và vẫn là phương tiện thanh toán chiếm vị trí đáng kể ở nhiều nước. Song hiện nay với sự hỗ trợ của những công nghệ ứng dụng tin học, nhiều công đoạn trong quá trình xử lý thanh toán séc hoàn toàn là điện tử hóa. Sự hiện diện của trung tâm bù trừ séc tự động thay thế cho những trung tâm thanh toán bù trừ thủ công đã từng tồn tại từ thế kỷ XI đã cải thiện đáng kể tốc độ thanh toán séc. Với công nghệ truyền hình ảnh, các tờ séc không cần vận chuyển tới trung tâm để đọc và phân loại mà chỉ có ảnh của những tờ séc cùng những dữ liệu điện tử được truyền tới trung tâm và từ trung tâm tới tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán để xuất trình hoàn toàn phi vật chất.

Séc điện tử : là một loại séc gắn với thành tựu công nghệ về hệ thống hiện đại, cho phép người sử dụng lập và chuyển séc thông qua hệ thống Internet để trả tiền cho các hóa đơn hoặc thực hiện nghĩa vụ trả tiền mà không cần phải gửi những tờ séc bằng giấy.

– Đối với hệ thống thanh toán liên ngân hàng

Với công nghệ thanh toán hiện đại cho phép các quốc gia phát triển và đang phát triển xây dựng những hệ thống thanh toán liên ngân hàng tổng tức thời và các hệ thống thanh toán ròng hoàn toàn tự động và phi chứng từ.

– Đối với thanh toán bù trừ :

Với công nghệ thanh toán hiện đại đã cho ra đời trung tâm thanh toán bù trừ tự động (ACH) có thể sử lý được một khối lượng giao dịch thanh toán lớn gấp nhiều lần so với trung tâm thanh toán bù trừ truyền thống, hiệu suất cao chưa từng có, sự an toàn và bảo mật được đặc biệt quan tâm và chú trọng, rủi ro giảm xuống mức tối thiểu.

– Đối với thẻ thanh toán :

Gia tăng trong thanh toán thẻ ở rất nhiều nước cũng cho thấy sự phát triển của công nghệ nối hệ thống thanh toán. Các thỏa thuận nối hệ thống thanh toán cho phép các nhà cung ứng dịch vụ chia sẻ chi phí về hạ tầng cơ sở cho thanh toán thẻ và tạo cho họ phát triển công cụ mới.

– Đối với ủy nhiệm chi và ủy nhiệm thu :

Công nghệ thanh toán rút ngắn thời gian thanh toán mỗi món có thể từ 5 đến 7 ngày qua đường bưu điện chỉ còn vài phút.

2.3. Trình độ dân trí, tập quán và thói quen của người dân

Nhu cầu thanh toán không dùng tiền mặt chịu ảnh hưởng sâu sắc của các yếu tố tập quán, thói quen và trình độ dân trí. Trình độ dân trí thấp, lạc hậu, người dân không am hiểu hoặc hiểu rất ít về thanh toán không dùng tiền mặt, khi đó thanh toán bằng tiền mặt là cách đơn giản và tiện lợi, còn thanh toán không dùng tiền mặt là điều xa vời đối với họ. Khi trình độ dân trí và thu nhập được nâng lên, nhu cầu mở rộng quan hệ và trao đổi sẽ tăng theo, người dân có điều kiện tiếp cận với khoa học kỹ thuật hiện đại, lúc đó việc sử dụng các phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt đối với họ là tất yếu và mọi việc sẽ trở nên đơn giản. Sở dĩ tại các nước phát triển, thanh toán không dùng tiền mặt là chủ yếu, còn thanh toán bằng tiền mặt chỉ chiếm tỷ lệ rất nhỏ là do trình độ dân trí cao, hệ thống pháp luật đầy đủ và được thực hiện nghiêm, mạng lưới Ngân hàng có mặt khắp nơi, các dịch vụ thanh toán phát triển mạnh mẽ, giá rẻ, độ an toàn cao, rất thuận tiện.

2.4. Môi trường kinh tế

Môi trường kinh tế xã hội là tổng hòa các mối quan hệ về kinh tế và xã hội tác động lên hoạt động của Kho bạc.

Môi trường kinh tế thuận lợi sẽ tạo điều kiện tốt cho hoạt động của Kho bạc đồng thời tạo điều kiện phát triển chung cho nền kinh tế và ngược lại.

Bản chất kinh tế của giao dịch thanh toán bắt nguồn từ các nhu cầu mua bán, trao đổi hàng hóa hoặc cung ứng dịch vụ. Khi kinh tế phát triển, nhu cầu trao đổi, thanh toán nhiều lên đòi hỏi việc thanh toán phải nhanh chóng, an toàn, thuận tiện để đáp ứng nhu cầu trao đổi hàng hóa, dịch vụ. Để đáp ứng được nhu cầu này chỉ có hệ thống thanh toán không dùng tiền mặt phát triển. Mặt khác hệ thống thanh toán không dùng tiền mặt phát triển góp phần cho việc sử dụng vốn của nền kinh tế hiệu quả hơn do đó lại thúc đẩy cho nền kinh tế phát triển.

Hệ thống thanh toán qua các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán là tổng thể bao gồm các yếu tố : cơ sở pháp lý và các điều kiện tổ chức thanh toán, các chủ thể tham gia thanh toán, các dịch vụ thanh toán, các phương tiện và các phương thức thanh toán. Các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, tác động lẫn nhau tạo thành hệ thống thanh toán qua tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán trong nền kinh tế. Trong đó, các yếu tố quan trọng hàng đầu là các quy định của pháp luật và của tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán làm dịch vụ thanh toán; hệ thống cơ sở kỹ thuật hạ tầng và công nghệ sử dụng để cung cấp dịch vụ thanh toán.

2.5. Tổ chức mạng lưới cung cấp dịch vụ thanh toán

Mạng lưới cung cấp dịch vụ thanh toán là nhân tố quan trọng, có tác động lớn đến mở rộng thanh toán không dùng tiền mặt qua các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán có mạng lưới giao dịch rộng , sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân đến giao dịch, thanh toán, từ đó mở rộng phạp vi thanh toán không dùng tiền mặt qua các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán . Tuy nhiên, việc mở rộng mạng lưới thanh toán bằng phương pháp truyền thống là thành lập các chi nhánh, các điểm giao dịch sẽ gặp rất nhiều khó khăn do phải tăng chi phí để đầu tư vào cơ sở vật chất và nguồn nhân lực.

Ngày nay, nhờ việc ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại trong hoạt động thanh toán mà các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán có thể mở rộng mạng lưới bằng việc nối mạng trực tiếp giữa Ngân hàng với khách hàng, Kho bạc với khách hàng, để cung ứng dịch vụ thanh toán cho họ. Đó cũng là mục tiêu được các Ngân hàng và Kho bạc đặt ra, nhằm thiết lập kênh phân phối trực tuyến; khách hàng có thể giao dịch qua mạng vào bất kỳ địa điểm nào, thời gian nào.

Các nhân tố tác động đến thanh toán không dùng tiền mặt