Hoàn thiện những quy định hướng dẫn các hình thức cấp tín dụng cho phù hợp với Luật các tổ chức tín dụng hiện hành

Những hạn chế từ việc chậm cập nhật và ban hành văn bản hướng dẫn các hình thức cấp tín dụng cho phù hợp với Luật các TCTD năm 2010, cần được khắc phục bằng việc tiếp tục rà soát các văn bản pháp quy, loại bỏ các văn bản lạc hậu, hoàn thiện hệ thống văn bản đồng bộ dễ tiếp cận và xây dựng các quy định mới phù hợp với thực tiễn. Trong giai đoạn 2006-2012, công tác rà soát, hệ thống hoá văn bản quy phạm pháp luật được thực hiện theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 1996 được sửa đổi, bổ sung năm 2002 và được triển khai ba năm một lần (Nghị định 161/2005/NĐ-CP ngày 27/12/2005). Giai đoạn từ 01/01/2009 đến nay, được thực hiện theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2008 và triển khai thực hiện sáu tháng một lần (Nghị định số 24/2009/NĐ-CP ngày 05/03/2009). Mặc dù công tác rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật đã được triển khai liên tục, nhưng công tác này còn mang tính thời điểm mà chưa được kết nối, cập nhật thành một hệ thống toàn diện và đầy đủ. Hơn nữa, hệ thống văn bản do NHNN ban hành vẫn còn các văn bản cần tiếp tục được rà soát một cách có hiệu quả và để hoàn thiện những quy định về đa dạng hóa HĐTD, điều cần làm trước tiên là rà soát, hệ thống hoá toàn bộ hệ thống văn bản quy phạm pháp luật.

Việc ban hành khá nhiều văn bản pháp luật về các hình thức cấp tín dụng làm cho hệ thống văn bản quy phạm pháp luật rất phức tạp, chưa thống nhất, đồng bộ và việc theo dõi, áp dụng gặp khó khăn. Do vậy, hoàn thiện, thu gọn các loại văn bản pháp luật nhằm làm cho hệ thống pháp luật đơn giản hơn, thống nhất, đồng bộ, dễ tiếp cận, thuận lợi cho việc áp dụng các hình thức cấp tín dụng đa dạng.

Theo đó, cần hoàn thiện các quy định pháp luật đối với các hình thức cấp tín dụng như sau:

– Đối với cho vay: Luật các TCTD năm 2010 quy định phát hành thẻ tín dụng là hình thức cấp tín dụng, trong khi Quy chế cho vay ban hành theo Quyết định số 1627/2001/QĐ-NHNN ngày 31/12/2001 xác định phát hành thẻ tín dụng là phương thức cho vay. Do vậy, cần điều chỉnh loại bỏ nội dung phát hành thẻ tín dụng là phương thức cho vay của Quy chế cho vay cho phù hợp với Luật các TCTD và phát hành thẻ tín dụng được quy định và ban hành văn bản hướng dẫn riêng, tạo điều kiện cho các NHTMCP phát triển hình thức cấp tín dụng này và tăng cường hợn công tác QLNN đối với quá trình đa dạng hóa HĐTD.

– Đối với chiết khấu CCCN và GTCG khác: Cần khắc phục các hạn chế qua việc điều chỉnh các khái niệm về chiết khấu CCCN, GTCG khác theo Khoản 13, Điều 4 của Luật các CCCN năm 2005 theo như khái niệm đã quy định tại Khoản 19, Điều 4 của các Luật để đảm bảo sự đồng nhất và phù hợp giữa các luật. Bổ sung thêm quy định chiết khấu đối với hối phiếu nhận nợ và séc vào quy định của Luật các CCCN năm 2005 để đảm bảo sự đồng nhất và phù hợp giữa Luật và văn bản hướng dẫn thi hành (Điều 6 của Thông tư số 04/2013/TT-NHNN ngày 01/03/2013).
– Đối với bảo lãnh ngân hàng: Bảo lãnh ngân hàng phụ thuộc phần lớn vào uy tín và khả năng tài chính của NHTMCP. Do vây, ngoài quy định các điều kiện về năng lực triển khai thực hiện hoạt động bảo lãnh ngân hàng, NHNN cần điều chỉnh quy định thẩm quyền ký hợp đồng cấp bảo lãnh, quy định hệ thống ủy quyền, cho phép người được ủy quyền là đại diện thẩm quyền ký hợp đồng cấp bảo lãnh và quy định việc công bố thông tin ủy quyền và thông tin bảo lãnh ngân hàng một cách công khai, minh bạch qua hệ thống cung cấp thông tin tập trung từ hội sở chính của từng NHTMCP và thông tin tại Trung tâm thông tin tín dụng NHNN.

– Đối với phát hành thẻ tín dụng: Đồng thời với điều chỉnh loại bỏ nội dung phát hành thẻ tín dụng là phương thức cho vay theo Quy chế cho vay, NHNN cần ban hành quy định phát hành thẻ tín dụng riêng biệt, tạo khung pháp lý đồng bộ, phù hợp với Luật các TCTD năm 2010. Trong đó, quan tâm đến điều tiết và kiểm soát đối với tổ chức phát hành thẻ, chủ thẻ (chủ thẻ cá nhân, chủ thẻ tổ chức; chủ thẻ trong nước, chủ thẻ nước ngoài; chủ thẻ chính và chủ thẻ phụ), tổ chức thanh toán thẻ, đơn vị chấp nhận thẻ, tổ chức thanh toán trung gian. Quy định các điều kiện và tiêu chuẩn về nghiệp vụ, về hạ tầng kỹ thuật, công nghệ, về hoạt động quản lý; quy định trình tự, thủ tục phát hành, sử dụng, thanh toán thẻ tín dụng; quy định hạn chế, giới hạn an toàn, giải quyết các tranh chấp và các biện pháp kiểm soát cần thiết đối với hoạt động phát hành thẻ tín dụng nhằm bảo đảm an toàn HĐTD. Khi phát hành thẻ tín dụng được quy định riêng biệt sẽ tránh những nội dung mâu thuẩn hay trùng lắp, vì phát hành thẻ tín dụng là hình thức cấp tín dụng, nên không gặp những khó khăn như trường hợp bị điều tiết bởi quy định về cho vay.

– Đối với bao thanh toán: Quy định về hoạt động này cần được cập nhật cho phù hợp với Luật các TCTD năm 2010, quy định bao thanh toán cho bên bán hàng hoặc bên mua hàng thông qua việc mua lại có bảo lưu quyền truy đòi các khoản phải thu hoặc các khoản phải trả, tao điều kiện cho các NHTMCP mở rộng hơn về đối tượng KH và phạm vi bao thanh toán. Bên cạnh, khái niệm về bao thanh toán cần xác định đầy đủ hơn, thể hiện được tính đặc thù, lợi thế của hình thức cấp tín dụng này và phù hợp với thông lệ quốc tế theo khái niệm của Hiệp hội bao thanh toán quốc tế, giúp các NHTMCP xây dựng được quy trình hoạt động bao thanh toán theo đúng thực chất là một gói tài chính hoàn chỉnh và bảo vệ rủi ro tín dụng.

Trong tương lai đến năm 2020, cần ban hành Luật Bao thanh toán, hình thành đầy đủ, đồng bộ khung pháp lý để điều chỉnh hoạt động chuyển nhượng các khoản phải thu, quy định đầy đủ các quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia, tạo điều kiện cho nhiều NHTMCP mở rộng hoạt động bao thanh toán trong nước và tham gia vào thành viên của Hiệp hội bao thanh toán quốc tế qua mở rộng bao thanh toán xuất nhập khẩu.