Giải pháp Chống thất thu thuế

Trong cơ chế thị trường, mục đích cao nhất của hoạt động sản xuất kinh doanh là lợi nhuận nên nhiều đối tượng nộp thuế đã lợi dụng những sơ hở trong cơ chế chính sách thuế, công tác quản lý thuế để trốn thuế gây thất thu ngân sách nhà nước, tình trạng này không chỉ xảy ra ở Việt Nam mà còn ở các nước trên thế giới. Thất thu thuế có thể được phân biệt theo 2 loại là thất thu tiềm năng và thất thu thực tế. Thất thu tiềm năng là thực trạng có nguồn thu cần thiết phải động viên vào ngân sách nhà nước nhưng chưa quy định trong luật thuế, còn thất thu thực tế là những khoản thu được pháp luật thuế quy định nhưng thực tế lại không thu được do nhiều nguyên nhân khác nhau.

Đối với thất thu tiềm năng chỉ cần đưa những khoản thu đã phát sinh thực tế nhưng chưa quy định thu trong luật thuế vào luật thuế. Tuy nhiên, đối với thất thu thực tế sẽ diễn ra thường xuyên, liên tục và rất khó đối phó, vì vậy cần xác định rõ quan điểm hạn chế chống thất thu thuế là một trong những giải pháp làm tăng thu ngân sách, tăng vốn cho đầu tư phát triển, tạo công bằng bình đẳng giữa các đơn vị sản xuất kinh doanh để có định hướng thích hợp:

– Đối với thất thu do cơ quan thuế bỏ sót đối tượng nộp thuế như hộ cá thể, cửa hàng, cửa hiệu, cơ quan thuế cần phối hợp chặt chẽ với cơ quan chức năng, chính quyền địa phương để nắm chắc, quản lý chặt chẽ tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của đơn vị.

– Đối với thất thu do hóa đơn chứng từ, cơ quan thuế trước khi bán hóa đơn cho đơn vị phải bắt buộc đơn vị kinh doanh đóng dấu các chỉ tiêu của đơn vị mình như tên, địa chỉ, mã số thuế lên tất cả các hóa đơn liên 2 và cán bộ thuế phải kiểm tra thật đầy đủ trước khi bán hóa đơn cho đơn vị; tổ chức theo dõi theo số seri hóa đơn đã bán cho từng đơn vị kinh doanh nhằm phục vụ cho công tác
tra cứu, xác minh; khuyến khích sử dụng hóa đơn tự in. Đối với những đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước, bắt buộc khi chi tiêu phải có hóa đơn chứng từ hợp pháp mới được quyết toán.

– Đối với thất thu do chuyển giá quốc tế: trong điều kiện kinh tế quốc tế mở rộng, đầu tư nước ngoài vào Việt Nam ngày càng tăng thì trốn thuế qua chuyển giá ngày càng trở nên phổ biến. Để trốn thuế thông qua chuyển giá các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài sẽ kê khai tăng chi phí đầu vào, hạ thấp giá đầu ra để giảm thuế Thu nhập doanh nghiệp phải nộp. Trên thế giới đã xảy ra nhiều vụ trốn thuế thông qua chuyển giá quốc tế, như năm 1993, cơ quan thuế nội địa của Mỹ đã phán quyết hãng Ôtô Nissan của Nhật đã trốn thuế bằng cách định giá rất cao các loại xe nhập vào Mỹ và đã tuyên phạt 170 triệu USD, đối với Việt Nam trong năm 2005, Cục thuế Tp.HCM đã tiến hành kiểm tra hơn 50 doanh nghiệp FDI và phát hiện nhiều doanh nghiệp khai man lợi nhuận trước thuế, đã truy thu gần 60 tỷ đồng [22, tr 30]. Để hạn chế tình trạng trốn thuế qua chuyển giá cần thực hiện một số giải pháp sau: điều chỉnh giảm thuế suất thuế Thu nhập doanh nghiệp với mức tương đồng hoặc thấp hơn các nước trong khu vực; nâng cao hiệu quả phương pháp xác định trị giá giao dịch như so sánh với giá thị trường; nâng cao năng lực cán bộ quản lý các công ty đa quốc gia trong việc thẩm định giá, xác định giá giao dịch; ứng dụng tin học trong việc quản lý như xây dựng dữ liệu về đối tượng nộp thuế, các lĩnh vực hoạt động để có thể đối chiếu, so sánh khi phát hiện hiện tượng chuyển giá.

– Đối với thất thu do cán bộ thuế như: cán bộ thuế yếu năng lực nên không phát hiện được những sai phạm của đối tượng nộp thuế hoặc do cán bộ thuế thỏa hiệp với đối tượng nộp thuế để cùng chiếm đoạt tiền thuế. Để khắc phục tình trạng này thì bên cạnh đào tạo về trình độ chuyên môn cho cán bộ thuế cũng không nên xem nhẹ việc giáo dục phẩm chất đạo đức cách mạng, ý thức trách nhiệm, ý thức phục vụ nhân dân cho cán bộ công chức thuế để nâng cao tính tự giác của cán bộ công chức thuế. Đồng thời, tăng cường công tác giám sát hoạt động của cơ quan thuế để phát hiện và loại bỏ kịp thời những cán bộ thuế tha hóa, biến chất; xây dựng chế độ lương đảm bảo được nhu cầu sinh sống để cán bộ thuế có thể yên tâm công tác, đồng thời có chế độ khen thưởng xứng đáng, kịp thời đối với cán bộ thuế tốt.