Khái niệm hoạt động gia công xuất khẩu

Gia công hay gia công xuất khẩu là hoạt động theo đó bên nhận gia công sử dụng một phần hoặc toàn bộ nguyên vật liệu của bên đặt gia công để thực hiện một hoặc nhiều công đoạn trong quá trình sản xuất. Khi hoạt động gia công vượt khỏi phạm vi quốc gia thì được gọi là gia công quốc tế.

Khi xu thế hội nhập đang ngày càng trở nên phổ biến thì không có một lý do gì mà một quốc gia lại đứng ngoài sân chơi đó. Việc hàng loạt các hiệp định song phương đa phương đã được ký kết, cùng với việc mở rộng phạm vi của các liên kết quốc tế đã cho thấy không khí sôi động của quá trình hội nhập. Và khi các quốc gia xoá nhoà dần biên giới tạo điều kiện thuận lợi hơn cho giao thương thì làm cho kinh tế toàn cầu tăng trưởng. Đánh giá về tình hình kinh tế thế giới năm 2005, các tổ chức kinh tế quốc tế đều thống nhất nhận định: mặc dù bị ảnh hưởng của giá dầu mỏ tăng cao kỷ lục, thiên tai, lãi suất tăng và tình trạng mất cân đối về thương mại toàn cầu…song kinh tế thế giới vẫn tiếp tục đà tăng trưởng đặc biệt trong những tháng cuối năm. Đó là do các quốc gia trên thế giới đều hiểu muốn tăng trưởng phải tham gia vào tiến trình hội nhập, nhận thức được điều này các quốc gia luôn đẩy mạnh hoạt động ngoại giao để có thế gia nhập các tổ chức như WTO, APEC hay các liên kết khu vực như NAFTA, AFTA…về cơ bản cuối cùng cũng để phát triển hoạt động thương mại và đầu tư của nước mình. Xét riêng về hoạt động thương mại quốc tế khi các quốc gia giảm bớt các rảo cản thương mại kỹ thuật, tạo điều kiện về thủ tục hành chính cũng như ưu đãi về thuế sẽ làm cho thương mại phát triển theo xu hướng hợp tác. Vậy có phải chỉ những nước mạnh có tiềm lực về kinh tế có thể tạo được thuận lợi cho các quốc gia khác thì mới tham gia được vào quá trình hội nhập đó? Thực tế đã chỉ ra tất cả các quốc gia đều có thể tham gia vào tiến trình toàn cầu hoá do mỗi quốc gia đều có lợi thế tương đối riêng của mình.

Gia công xuất khẩu là một ví dụ điển hình cho thấy các quốc gia đang phát triển cũng có thể tham gia vào tiến trình hội nhập chung của thế giới. Khi các nước mạnh giàu có về tài chính cũng như có trình độ khoa học công nghệ cao có thể dễ dàng thu hút đầu tư cho phát triển sản xuất ngành công nghệ cao, thì những ngành sản xuất hàng tiêu dùng hàng sinh hoạt sẽ được chuyển dần sang những nước phát triển ở mức độ thấp hơn. Những nước này có lợi thế tương đối về nguồn lao động còn yếu về trình độ cũng như năng lực chuyên môn nhưng lại có giá rẻ. Chính vì thế, những công việc không đòi hỏi hàm lượng kỹ thuật cao như dệt may, giầy da…là những công việc rất phù hợp. Bên cạnh vấn đề việc làm thì đây là cơ hội cho các quốc gia này có thể tiếp cận với môi trường kinh doanh quốc tế. Thông qua hình thức liên doanh liên kết với các đối tác bên nước ngoài qua đó có thể học hỏi được kinh nghiệm trong tìm thị trường tiêu thụ cũng như thị trường nguyên liệu cho sản xuất. Từ đó sau khi tham gia gia công xuất khẩu trong một thời gian nhất định, khi đã có đủ tiềm lực các doanh nghiệp nhân gia công thuê có thể tự đứng gia tham gia vào quá trình kinh doanh quốc tế.

Gia công là hoạt động theo đó bên nhận gia công sử dụng một phần hoặc toàn bộ nguyên vật liệu của bên đặt gia công để thực hiện một hoặc nhiều công đoạn trong quá trình sản xuất. Khi hoạt động gia công vượt khỏi phạm vi quốc gia thì được gọi là gia công quốc tế.

Gia công quốc tế là biến lao động tại chỗ thành nguồn thu ngoại tệ, đưa các yếu tố sản xuất (chủ yếu là nguyên vật liệu) từ nước ngoài về để sản xuất hàng hoá, nhưng không phải để tiêu dùng trong nước mà để xuất khẩu thu ngoại tệ do tiền công (phí gia công) đem lại. Vì vậy suy cho cùng, gia công xuất khẩu là hình thức xuất khẩu lao động, nhưng là lao động dưới dạng sử dụng (được thể hiện trong hàng hoá), chứ không phải là xuất khẩu công nhân ra nước ngoài.

Gia công quốc tế nảy sinh do sự phát triển kinh tế của các nước không đồng đều, bên cạnh các nước có tiềm lực kinh tế mạnh, khoa học kỹ thuật phát triển, thu nhập bình quân đầu người cao, cũng còn nhiều nước nghèo chậm phát triển, thu nhập bình quân đầu người thấp nên hình thức gia công xuất khẩu được sử dụng rộng rãi. Hoạt động gia công xuất khẩu nảy sinh từ nhu cầu của hai bên.

Một bên cần lao động với tiền lương thấp, một bên có sẵn lao động giá rẻ nhưng lại thiếu vốn, thiếu công nghệ kỹ thuật, chưa có thị trường tiêu thụ. Vì vậy, có xu hướng chuyển dịch việc sản xuất những mặt hàng cần nhiều lao động từ các nước phát triển sang các nước đang phát triển.