Mục lục

Đặc điểm nguồn nhân lực nữ Miền núi

i) Nguồn nhân lực nữ Miền núi.

Nguồn nhân lực nữ Miền núi là lực lượng lao động nữ đang có và sẽ có với tất cả sức mạnh về trí tuệ, thể chất và tinh thần của các cá nhân nữ ở Miền núi được đem ra hoặc có khả năng đem ra sử dụng vào quá trình phát triển kinh tế.

Hiểu theo nghĩa hẹp trong phạm vi luận án này, đối tượng tác giả đề cập đến là những nhân lực nữ sinh ra, lớn lên ở Miền núi đang lao động, sản xuất thực tế ở Miền núi trong lĩnh vực nông nghiệp và phi nông nghiệp.

ii) Phát triển nguồn nhân lực nữ Miền núi.

Phát triển nguồn nhân lực nữ Miền núi là hướng tới sự phát triển, khai thác, sử dụng một cách tốt nhất khả năng lao động của các thế hệ phụ nữ Miền núi cả về thể lực, trí lực, tâm lực. Nguồn nhân lực nữ Miền núi phải được hiểu không chỉ bó hẹp trong số những người đang tham gia lao động mà phải tính đến cả những người sẽ tham gia vào quá trình lao động xã hội với tất cả những phẩm chất về sức khoẻ, trí tuệ, khả năng và năng lực của họ.

iii) Đặc điểm nguồn nhân lực nữ ở khu vực Miền núi

– Chủ yếu là người dân tộc thiểu số, mang nặng phong tục tập quán lạc hậu: Là vùng có cơ cấu dân tộc đa dạng, với nhiều dân tộc cùng sinh sống. Mỗi dân tộc đều có bản sắc riêng, từ phong tục, tập quán, đến quan hệ cộng đồng và ngôn ngữ riêng, song, do các dân tộc cư trú đan xen nhau, nên cũng có sự pha trộn, ảnh hưởng lẫn nhau. Phụ nữ dân tộc thiểu số trong nền kinh tế thị trường có những phẩm chất nổi bật như cần cù, chịu thương chịu khó, sống có trách nhiệm, vì mọi người, đặc biệt là đức tính chân thật, giữ chữ tín, khéo léo và sáng tạo trong công việc, sức khỏe dẻo dai được rèn luyện trong môi trường tự nhiên khắc nghiệt…

[message type=”e.g. information, success]Xem thêm: Nguồn nhân lực nữ[/message]

Tuy nhiên, cũng do sống trong điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, hoàn cảnh kinh tế khó khăn, các phong tục tập quán “trói buộc” đã tác động lớn đến cách sống, nếp nghĩ, làm chậm nhịp phát triển của bản thân họ. Phong tục tập quán lạc hậu tác động tiêu cực đến sự phát triển nguồn nhân lực nữ, nhất là các quan niệm về hôn nhân sớm, hôn nhân cận huyết, sinh đẻ, tập quán chăm sóc trẻ em, quan niệm về học tập của con cái….Tâm lý tự ti, cam chịu, an phận thủ thường, định kiến, hẹp hòi, thiếu chí tiến thủ, ngại thay đổi và khó bắt nhịp với cái mới đã hạn chế những tiềm năng sẵn có làm cho nhân lực nữ vùng khó phát triển và bộc lộ những tiềm năng.

– Chất lượng lao động thấp, sức khỏe kém, trình độ học vấn thấp, trình độ chuyên môn kỹ thuật thấp: nhân lực nữ nghèo ở vùng núi là những người có trình độ học vấn thấp, cho nên ít có cơ hội kiếm được việc làm tốt, ổn định, đa số dân số là lao động nông nghiệp. Chính vì vậy cho nên thu nhập của họ hầu như chỉ bảo đảm nhu cầu dinh dưỡng tối thiểu, không có điều kiện để nâng cao trình độ của mình trong tương lai để thoát khỏi cảnh nghèo khó. Trình độ học vấn thấp của nhân lực nữ vùng núi ảnh hưởng đến các quyết định có liên quan đến giáo dục, sinh đẻ, nuôi dưỡng con cái, không những của thế hệ hiện tại mà cả thế hệ tương lai. Suy dinh dưỡng ở trẻ em và trẻ sơ sinh là nhân tố ảnh hưởng đến khả năng đến trường của các em, nhất là trẻ em gái. Chi phí cho giáo dục đối với nhân lực nữ còn lớn, chất lượng giáo dục mà họ tiếp cận được còn hạn chế. Trình độ học vấn thấp cũng hạn chế khả năng tìm kiếm việc làm trong khu vực khác, trong các ngành phi nông nghiệp. Tỷ lệ sinh trong các hộ gia đình ở vùng núi thường cao và đông con do họ không có kiến thức và điều kiện tiếp cận với các biện pháp KHHGĐ. Tỷ lệ nhân lực nữ đặt vòng tránh thai thấp, tỷ lệ nam giới nhận thức đầy đủ trách nhiệm KHHGĐ chưa cao.

– Phụ nữ tham gia vào lĩnh vực hoạt động chính qui rất thấp, dễ bị tổn thương, thu nhập thấp. Tỷ lệ phụ nữ tham gia vào lĩnh vực phi chính qui cao, hoạt động chính ở nông nghiệp, nông thôn. Nguy cơ dễ bị tổn thương về tài chính của phụ nữ Miền núi do ảnh hưởng của thiên tai và các rủi ro khác. Do nguồn thu nhập của họ rất thấp chủ yếu là thu từ nông, lâm, ngư nghiệp, nên thường bấp bênh, khả năng tích luỹ kém, vì vậy họ khó có khả năng chống chọi với những biến cố xảy ra trong cuộc sống (mất mùa, mất việc làm, thiên tai, lũ lụt, mất nguồn lao động, mất sức khoẻ…). Các rủi ro trong sản xuất kinh doanh đối với nhân lực nữ nghèo cũng rất cao, do họ không có trình độ tay nghề và thiếu kinh nghiệm làm ăn. Khả năng đối phó và khắc phục các rủi ro của họ kém do nguồn thu nhập hạn hẹp làm cho họ mất khả năng khắc phục rủi ro và có thể còn gặp rủi ro hơn nữa.

– Khả năng tiếp cận nguồn lực sản xuất và các dịch vụ công thấp. Người phụ nữ không có đủ điều kiện tiếp cận về pháp luật, chưa được bảo vệ quyền lợi và lợi ích hợp pháp. Phụ nữ, nhất là phụ nữ DTTS ở miền núi thường có trình độ học vấn thấp nên không có khả năng tự giải quyết các vấn đề vướng mắc có liên quan đến pháp luật. Nhiều văn bản pháp luật có cơ chế thực hiện phức tạp, người nghèo khó nắm bắt; mạng lưới các dịch vụ pháp lý, số lượng các luật gia, luật sư hạn chế, phân bố không đều, chủ yếu tập trung ở các thành phố, thị xã; phí dịch vụ pháp lý còn cao.

Đất đai là tư liệu sản xuất chủ yếu, nhưng nguồn nhân lực nữ có rất ít đất đai. Tỷ lệ đất đai canh tác thấp ảnh hưởng đến việc bảo đảm an ninh lương thực cũng như khả năng đa dạng hoá sản xuất, để hướng tới sản xuất các loại cây trồng với giá trị cao hơn. Đa số phụ nữ nghèo ở miền núi lựa chọn phương án sản xuất tự cung, tự cấp, nên giá trị sản phẩm và năng suất các loại cây trồng, vật nuôi còn thấp, thiếu tính cạnh tranh trên thị trường.

Bên cạnh đó, họ chưa có nhiều cơ hội tiếp cận với các dịch vụ sản xuất như khuyến nông, khuyến ngư, bảo vệ động, thực vật; nhiều yếu tố đầu vào sản xuất như: điện, nước, giống cây trồng, vật nuôi, phân bón…. Họ cũng thiếu khả năng tiếp cận các nguồn tín dụng, đây là một trong những nguyên nhân trì hoãn khả năng đổi mới sản xuất, áp dụng khoa học công nghệ, giống mới… Do không có tài sản thế chấp, không có kế hoạch sản xuất cụ thể họ phải dựa vào tín chấp với các khoản vay nhỏ, hiệu quả thấp đã làm giảm khả năng hoàn trả vốn.

– Cách biệt về ngôn ngữ là raò cản trong phát triển nguồn nhân lực nữ

Mỗi dân tộc đều có ngôn ngữ của riêng mình, gắn với trình độ phát triển kinh tế xã hội. Vấn đề thiếu thông thạo tiếng phổ thông đã cản trở tiếp thu khoa học kỹ thuật văn hóa từ bên ngoài của nguồn nhân lực nữ ở miền núi.